Anayasa Mahkemesi (AYM) ‘sansür yasası’ diye tanımlanan dezenformasyonla mücadele yasasının 29’uncu maddesinin iptalini içeren talebi oy çokluğuyla reddetti.
AKP ve MHP’nin ‘dezenformasyonla mücadele’ kisvesi altında 14 Ekim’de Meclis’ten geçirdiği yasa 18 Ekim’de Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmişti. CHP aynı gün yasanın 29’uncu maddesinin iptali için AYM’ye başvurmuştu.
29’uncu maddede şu ifadeler yer alıyor: “Sırf halk arasında endişe, korku veya panik yaratmak saikiyle, ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu düzeni ve genel sağlığıyla ilgili gerçeğe aykırı bir bilgiyi, kamu barışını bozmaya elverişli şekilde alenen yayan kimse, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır.”
AYM, CHP’nin başvurusunu bugün görüştü. ANKA haber ajansının aktardığına göre AYM CHP’nin talebini yani ‘sansür yasası’nın 29’uncu maddesinin iptalini içeren talebi reddetti.
Tolga Şardan tutuklanmıştı
Yasanın geçmesinin ardından özellikle gazetecilere karşı uygulanması da gecikmemişti.
Son olarak ‘MİT’in cumhurbaşkanlığına sunduğu ‘yargı raporu’nda neler var?’ başlıklı yazısından ötürü T24 yazarı Tolga Şardan ‘halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yaymak’la suçlanıp tutuklanmıştı. Tahliye edilen Şardan tutuksuz yargılanacak.
Aynı suçlamayla Halk TV yazıişleri müdürü Dinçer Gökçe gözaltına alınmış, Bianet editörü Evrim Kepenek ifadeye çağrılmıştı. BirGün Haber Müdürü Uğur Şahin, BirGün muhabiri İsmail Arı ve birgun.net Yayın Koordinatörü Uğur Koç hakkında da iki haberden ötürü hem aynı suçlama hem de ‘iftira ve hakaret’ten soruşturma başlatılmıştı.
Sansür yasasındaki maddeler
29’uncu madde: Teklifin en kritik maddesi ‘yanıltıcı bilgiyi yayma’ suçunu Türk Ceza Kanunu’na ekleyen madde değiştirilmeden kabul edildi. Teklifin kabul edilmesiyle, ‘halk arasında endişe, korku veya panik yaratmak saikiyle, ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu düzeni ve genel sağlığı ile ilgili gerçeğe aykırı bir bilgiyi, kamu barışını bozmaya elverişli şekilde alenen yayan kişiler’ bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasıyla karşı karşıya.
Öte yandan ‘suç’u anonim sosyal medya hesaplarını işlemesi veya ‘örgüt suçu’ halinde ceza yarı oranında arttırılacak.
30’uncu madde: Ceza Muhakemesi Kanunu’na da ‘halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma’ ibaresi eklendi.
31’inci madde: Erişim Sağlayıcıları Birliği’nin erişim engelleme, içerik çıkartma ve yer sağlayıcıları saptama görevlerinin temeli güçlendirildi. Ayrıca bildirimlerin elektronik posta adreslerine yapılmasının önü açıldı.
32’inci madde: Yurt içi ya da yurt dışı fark etmeksizin erişime engelleme konusunda tek elden hareket etme olanağı sağlandı. Ayrıca Milli İstihbarat Teşkilatı’nın faaliyetleri ve personeline yönelik suç teşkil eden içerikler katalog suçlar (kasten adam öldürme, hırsızlık, insan ticareti, silah kaçakçılığı, uyuşturucu imalatı, cinsel istismar, işkence vb.) kapsamına alındı. Böylece şüphelilerin tutuklanmasının önü açıldı.
33’üncü madde: Hâkim tarafından verilen içeriğin çıkarılması veya erişimin engellenmesi kararına konu içeriklerin başka internet adreslerinde de yayınlanması halinde ilgilinin başvurusu üzerine mevcut karardaki içeriklerle aynı olduğu tespit edilen içerikler için yeni bir mahkeme kararı aranmaksızın mevcut karar uygulanabilecek.
34’üncü madde: Sosyal medya platformlarının temsilcisinin gerçek kişi olması hâlinde bu kişinin Türkiye’de yaşayan ve Türk vatandaşı olması zorunlu kılındı. Maddeyle ayrıca Türkiye’den günlük erişimin on milyondan fazla olması hâlinde; yurt dışı kaynaklı sosyal platformların temsilcilik açmaları ve içeriklerinin adli makamlar ile paylaşılmasının önü açıldı. Aynı maddeyle içerik çıkarma kararlarının uygulanmaması halinde sosyal medya platformlarına ağır yaptırımlar getirildi. Bu yaptırımlar arasında para cezaları, reklam yasakları ve bant genişliğinin daraltılması yer alıyor. İçeriklerin kaldırılması için platformlara dört saat süre tanındı.
35’inci madde: Teklifin yasalaşmasından önce temsilci belirlemiş platformlara bu yasayla getirilen yükümlülükleri altı ay içinde tamamlama zorunluluğu getirildi.
36’ıncı madde: Sesli, yazılı, görsel iletişim sağlamak amacıyla sunulan elektronik haberleşme hizmetleri ‘şebekeler üstü hizmet’ ve ‘şebekeler üstü hizmet sağlayıcı’ kavramlarıyla tanımlandı.
37’inci madde: Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) tarafından yetkilendirilen işletmecilerin tüketici hakları, kişisel verilerin korunması, hizmet kalitesi, raporlama, mali yükümlülüklere tabi tutulması sağlandı. En önemlisi ise WhatsApp, Telegram veya Signal gibi anlık mesajlaşma uygulamaları aktif bireysel ve kurumsal kullanıcı sayısı, sesli arama sayısı ve süresi, görüntülü görüşme sayısı ve süresi, anlık mesaj sayısı gibi bilgileri BTK’ya vermek zorunda bırakıldı.
38’inci madde: Mesajlaşma uygulamalarının belirtilen kurallara uymaması halinde 1 milyon liradan 30 milyon liraya kadar idari para cezası öngörüldü. Cezalar ödenmezse bant genişlikleri daraltılacak ve erişim kısıtlanacak.