AYŞEGÜL KASAP
aysegulkasap@diken.com.tr.
@aysegul_kasap
İstanbul’daki taksi krizi her gün daha da derinleşiyor. Vatandaşlar acil durumlarda taksi bulamıyor. Yoldan geçen boş taksiler krizin sadece görünen kısmı. Bunun bir de ‘taksi durakları’ boyutu var.
Bizzat taksi şoförü anlattı, başka şoförler de doğruladı: “Yolcu durağı aradığında ‘Şu an taksi yok. Nereye gidecektiniz? Taksi geldiğinde dönüş yapalım’ diyorlar. Yolcunun gideceği yer yakın mesafeyse hiç dönmüyorlar. Oysa o sırada durakta birkaç taksi oluyor.“
İstanbulluya göre taksi krizi, sadece taksi sayısını artırarak çözülmeyecek. Onlara göre asıl problem kentin ‘sarı taksi tekelinde’ olması.
İstanbullular yıllardır gerçek anlamda kaliteli bir taksi hizmet alamıyor. Ulaşım hizmeti bir anlamda taksicilerin keyfine kalmış, hükümetse sarı taksiye alternatif olabilecek tüm oluşumların önünü kapadı. Bunlardan birisi de UBER’di. Özellikle sarı taksicilerin ve oda başkanı Eyüp Aksu’nun isyanı üzerine Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan aldığı kararı şöyle anlatmıştı: “Uber, muber diye bir şey çıkmış, o iş bitti artık, öyle bir şey yok. Bizim taksicilik sistemi var. Taksilerimizin, hakkını kaptırmayız, yedirtmeyiz.”
UBER’e erişim 2019’da engellenmişti. 2020’de uygulamaya erişim engeli kaldırılmış, 2022 Şubat’ta İstanbul’da sekiz yolcu kapasiteli siyah taksileriyle tekrar hizmete başlamıştı.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) kentteki taksi sorunu çözmek için 5 bin yeni taksi projesi hazırlamış ama İBB Ulaşım Koordinasyon Merkezi (UKOME) toplantısında bu proje Aksu ve sarı taksi plaka sahiplerinin talepleri doğrultusunda 14 kez reddedilmişti.
Yurttaş sarı taksi tekelinden kurtulmak istiyor
UKOME’de bugün çalışan ihtiyaç fazlası 1803 minibüs ve 322 taksi dolmuşun, taksiye dönüştürülmesi kabul edildi. Böylece İstanbul trafiğine 2 bin 125 yeni taksi daha eklenmiş olacak.
Ama bu resmi sayı olarak 16 milyon nüfuslu İstanbul için yeterli değil. Ki turist ve göçmenler de işin içine girdiğine İstanbul’un nüfusu 20 milyonu aşıyor.
Halihazırda 18 bin 395 olan taksi sayısı bu kararla beraber artık 20 bin 475 olacak. Taksi sayıları daha da artmalı ama yurttaşlara göre bu da yeterli değil.
Ulaşım haklarının artık ‘sarı taksi’ tekelinde olmasını istemiyorlar.
‘Rekabeti artıracak başka firmalar da olmalı‘
Yurttaş anlattı: “Geçen hafta hastaneye gitmek için taksi bulamadım. Önümden beş tane boş taksi geçti. Durmadı. BiTaksi uygulaması var. O da sarı taksilerin insiyatifinde. Çağırıyoruz taksiyi gelmiyor. Onaylayan taksi de arayıp nereye gideceğimizi soruyor. Yakın mesafeyse uygulamadan iptal ediyor. Uygulama daha sonra bize seçenek sunuyor ‘Taksimetreyi aç- gel’ seçeneği. Yani ancak önden rüşvet verebilirsek taksi bulabiliyoruz. İstanbul sarı taksi tekelinden kurtarılmalı. Rekabeti artıracak başka firmalar da olmalı. Yoksa bu krizin çözümü zor.”
Başka bir İstanbullu da “Parasını verip alacağım bir hizmet için şoförlere yalvarıyorum resmen. Dünyanın başka hiçbir yerinde yok bu. Denetimler yetersiz. Taksi sayısını artırsalar ne yazar? Yine bu plaka ağalarının tekelinde her şey. Sistemi değiştirmeden, denetimleri artırmadan İstanbul’un taksi krizi çözülmez” dedi.
Bir öğrenci okula gitmek için kapının önünde bir saat boyunca taksi beklemiş: “Taksi bulamıyorum. Durağı arıyoruz taksi yok diyor. Bir taksi önümde durdu, nereye gideceğimi sordu, yakın mesafe diye almadı. Yağmurun altında bekledim, ıslandım, derse geç kaldım.”
Kiminle konuşsak şikayet ettikleri noktalar aynı. Taksi sayısının artmasını olumlu görseler de yeterli bulmuyorlar. Problemin ana kaynağına inilmesini istiyorlar.
Taksi duraklarından yakın mesafe yolcu formülü
Konuştuğumuz taksiciler yakın mesafeyi kabul etmediklerini yalanlamıyor: “Ben şimdi Üsküdar’dan havalimanına yolcu alsam nerden baksan 500-600 lira para kazanacağım. Dönüşte de yolcu alacağım bir o kadar yine kazanacağım. Ama metro durağına bıraksam sadece indi-bindi parası 28 lira. Ben 20 yakın mesafe yolcu alsam bir havalimanı parasını ancak çıkarabiliyorum. Neden isteyeyim ki yakın mesafe?”
Eyüp Aksu bu tutumun hata olduğunu ve bunu yapanların cezalandırılması gerektiğini söylüyor.
Ama olan bitene ‘hata’ demek yanlış. Çünkü ortada bilinçli ve sistemli bir eylem var.
Bizzat taksi şoförünün kendisi anlattı: “Taksi durakları yakın mesafe yolcu almak istemiyor. Bunun içinde bir formül geliştirdiler. Yolcu durağı aradığında ‘Şu an taksi yok. Nereye gidecektiniz? Taksi geldiğinde dönüş yapalım’ diyorlar. Yolcunun gideceği yer yakın mesafeyse hiç dönmüyorlar. Oysa o sırada durakta birkaç taksi oluyor. Yolcunun gideceği yer uzak mesafeyse ‘Şimdi bir araç geliyor yönlendiriyorum hemen’ diyorlar.”
Aksu döneminde kapatılan şikayet hattı
Eyüp Aksu taksilerin yakın mesafe almamasını ‘tasvip etmediğini’ söylüyor ama bu konuda taksiciler odasının ‘yaptırım uygulayamayacağını’ da iddia ediyor çünkü yetkisi yokmuş.
Oysa bir önceki Taksiciler Odası Başkanı Yahya Uğur döneminde bu tarz durumlar için bir ‘şikayet hattı’ vardı. Bu hat üzerinden şikayet geldiğinde odalar birliğine yazı yazılıp, ilgili taksici para cezasına çarptırılıyormuş. Bu yaptırımın taksiciler üzerindeki etkisiyse çok oluyordu ama bu hat Aksu döneminde devre dışı bırakılmış.
