İstanbul Planlama Ajansı (İPA) Başkanı Emrah Şahan, İstanbul’da son bir yılda kiraların yüzde 65 oranında arttığını söyledi. Şahan, kiracıların yüzde 40’ının artan fiyatlar nedeniyle ödeme yapmakta zorlandığını bildirdi.
Kanunda yıllık kira artışı oranının neye göre yapılacağı yok ancak Yargıtay içtihatlarıyla kanundaki bu boşluk doldurulmuş ve yıllık kira artışlarının TÜFE’nin 12 aylık ortalamalara göre hesaplanacağı belirtilmişti.
Asgari ücretin 2 bin 825 lira olduğu Türkiye’de, özellikle İstanbul, Ankara ve İzmir gibi büyükşehirlerde insani şartlarda yaşanabilecek evlerin kira fiyatları 3 bin liradan başlıyor. Bu da 50-60 m2 1+1 evlerin fiyatı.
En yüksek artışın görüldüğü şehirlerden İstanbul’da bazı semtlerde artış yüzde 290’lara kadar vardı.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) İmar ve Şehircilik Daire Başkanlığı ve İPA işbirliğiyle 3-7 Aralık tarihleri arasında düzenlenen ‘İstanbul Konut Zirvesi’nde, artan konut kira fiyatları, konut stoku ve niteliği, beklenen İstanbul depremi ile ilgili olarak konut güvenliği ve kentsel dönüşüm masaya yatırıldı.
İPA Başkanı Emrah Şahan, zirvenin açılış konuşmasında, salgının getirdiği güvencesiz koşullar ve ekonomik krizle birlikte konut politikalarının yetersizliğinin daha belirgin hale geldiğine vurgu yaptı.
‘Kiracıların yüzde 40’ı ödemede zorlandı’
Pandemi döneminde İPA tarafından konut problemine ilişkin yapılan çalışmanın saha araştırmasına da değinen Emrah Şahan, son bir yılda ortalama kiraların yüzde 65 oranında arttığını, kiracılarınsa yüzde 40’ının kira ödemekte zorlandığını belirtti. Şahan, şunları kaydetti: “İstanbul’a ilişkin veriler incelendiğinde kent içindeki nüfus hareketliliğinin boyutlarını da görüyoruz. İlçeler ve kentler arası nüfus hareketliliği yaklaşık 600 bin kişi. Söz konusu yoğun hareketlilik kent mekânına dair pek çok sorunu beraberinde getiriyor. Nüfusun belli yerlerde yoğunlaşması, ulaşımda da yoğunluklara sebep oluyor. İstanbul’un trafik, ulaşım, konut gibi pek çok sorunu birbiri ile ilişkilidir ve bu sorunlar kentin makro bir gelecek yol haritasının olmamasından kaynaklanmaktadır”.
Akgün: Üretilen konutlar üst gelir grubuna yönelik
Konut sorununun kadim bir mesele olduğuna dikkat çekerek konuşmasına başlayan İBB İmar ve Şehircilik Dairesi Başkanı Gürkan Akgün, konunun sadece bugünün meselesi değil, birlikte yol haritası çizilmesi gereken kapsamlı bir konu olduğunu ifade etti.
İstanbul’da yoğun şekilde boş konut stokunun yani kullanılmayan konutun olduğuna dikkat çeken Gürkan Akgün, konut üretimi olsa da bu konutların ‘kim için konut üretildiğine’ bakılması gerektiğine dikkat çekti.
Akgün şöyle devam etti: “O zaman şu sorular karşımıza çıkıyor, bir konut üretimi var, gayrimenkul üretimi var, ancak kim için konut üretiliyor? Gerçek ihtiyaç sahipleri için bir temel insan hakkı olarak barınma sorununu çözebiliyor mu, çözemiyor mu? Gördüğümüz noktada meseleye sadece bir gayrimenkul üzerinden bakıldığında dünyada ve Türkiye’de konut meselesinin finansallaşması olarak bakılmasıyla konutun gerçek ihtiyaç sahibine ulaşmadığını görüyoruz. Bu aynı zamanda bir şehircilik krizine yol açtığını görüyoruz. Ayrıca üretim açısından incelersek konutun özel sektör tarafından üretilmekte olduğu, kooperatifçiliğin artık bittiği (yüzde 1), kamunun ise yüzde 4-5 oranında konut üretimine dahil olduğu, İstanbul’a baktığımızda özellikle kamunun en çok konut yatırımı yapan TOKİ’nin, 135 projesinden sadece ikisinin alt gelir grubuna yönelik olduğu, 25’inin ise kentsel dönüşüm projelerine yönelik olduğu diğerlerinin ise gelir paylaşımı projesi olduğu aktarılmıştır. Bu konunun şehircilik anlamında konut ve barınma sorunlarında kamunun rolü açısından değerlendirilmesi gerektiği belirtilmiştir.”