İran’a yönelik yaptırımların delmekle suçlanan Halkbank’ın temyiz başvurusuna ilişkin ilk duruşması Federal Yüksek Mahkeme’de görüldü. Duruşmada Halkbank’ın yargılanıp yargılanmayacağına ilişkin bir karar çıkmadı.
Halkbank, ABD’nin İran’a yönelik yaptırımlarını paravan şirketler aracılığıyla delmek, banka dolandırmak için komplo kurmak, Uluslararası Acil Ekonomik Güç Yasası’nı ihlal etmek için komplo kurmak, kara para aklamak, kara para aklamak amacıyla komplo kurmak gibi altı ayrı suçlamayla karşı karşıya.
Bankanın İran’a yasaklı fonlardan gizlice 20 milyar dolar transfer etmesi için yardımcı olduğu, bu paranın en az 1 milyar dolarının ABD’nin mali sisteminde aklandığı iddia ediliyor. Halkbank ise İran, Türkiye ve Birleşik Arap Emirlikleri’ndeki şirketleri kullanarak banka işlemlerinde sahtecilik, kara para aklama ve gizli anlaşma yaptığı suçlamalarını reddediyor.
ABD’de kara para aklama suçlamasıyla yargılanan Rıza Sarraf son olarak 8 Aralık 2017’de Halkbank davasının tanığı olarak ifade vermişti. Türkiye’de 17-25 Aralık operasyonlarında yolsuzluk suçlamasıyla tutuklanan Sarraf serbest kalmış daha sonra ABD’ye gitmişti.
19 Mart 2016’da ABD’nin Miami kentinde banka dolandırıcılığı ve kara para aklamanın yanı sıra ABD’nin İran’a yönelik ambargosunu delmek suçlamalarıyla göz altına alınmış, ardından mahkeme tarafından 75 yıla kadar hapis istemiyle tutuklanmıştı. Daha sonra itirafçı olan Sarraf son duruşmasında ifade verdikten sonra ortadan kaybolmuştu.
Halkbank eski genel müdür yardımcısı Hakan Atilla da dava kapsamında tutuklanmıştı. Cezası bittikten sonra Türkiye’ye dönmüştü.
Halkbank’a göre yargılama yapılamaz
Halkbank ABD’de bir ceza mahkemesinde yargılanamayacağını savunuyor. Buna gerekçe olaraksa 1976’dan bu yana yürürlükte olan Yabancı Devletler Dokunulmazlığı Yasası’nı (FSIA) gösteriyor.
Alt mahkeme Halkbank’ın savunmasını haksız buldu. Bunun üzerine Halkbank alt mahkemenin kararına itiraz etti ve konuyu Yüksek Mahkemeye taşıdı.
Dokuz üyeden oluşan Yüksek Mahkeme, Halkbank’ın itirazını ele aldı. Reuters’ın haberine göre Halkbank bugünkü duruşmada yine yargılamanın yapılamayacağı tezini savundu. Bankayı temsil eden avukat Lisa Blatt, Halkbank’ın FSIA’ya dayanarak yaptığı itirazın sonuçsuz kalması durumunda hem uluslararası ilişkiler hem de diplomasi açısında sonuçlarının olacağını söyledi.
Yargıç Brett Kavanaugh’un “ABD Başkanı’na ulusal güvenlik yetkinizi kullanmanızı mahkeme olarak yasaklıyoruz demek çok tuhaf ve büyük bir şey” demesi mahkemede dikkat çeken anlardan biri oldu.
Kavanaugh, ABD eski başkanı Donald Trump tarafından yüksek mahkemeye atanan bir isim.
VOA’nın haberine göre yargıç Amy Coney Barrett davada ABD’yi temsil eden başsavcı yardımcısı Eric Feigin’e, İran’a yaptırımların delinmesi davasında Halkbank yöneticisinin ceza aldığını hatırlattı.
Yargıç Barrett ABD hükümetinin bankanın da yargılanmasından ne gibi bir sonuç elde edeceğini sordu.
Feigin, diğer seçeneklerin daha çok istikrarsızlığa yol açabilecek seçenekler olduğunu oysa burada amaçlarının bankaları gelecekte benzer adımlar atmaktan caydırmak olduğunu belirtti.
Trump tarafından atanmış olan yargıç Neil Gorsuch da duruşmada Halkbank davası üzerinden federal bir kovuşturmaya izin verilmesinin başka yabancı devletlerin hedef alınmasının önünü açabileceği endişesini dile getirdi.
Halkbank’ın itirazı konusunda Yüksek Mahkeme’nin ne zaman karar vereceği mahkemeye bağlı. Bazı hukukçular kararın birkaç ay içinde açıklanabileceğini söylüyor. Bazılarıysa kararın 2023 yılı sonunda olacağı görüşünde.