İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne bağlı iştiraklerdeki yaklaşık 23 bin işçinin grevi devam ediyor. ‘Toplu iş sözleşmesi, grev ve lokavt kanunu’na göre grev nedir nedir, lokavt nedir?
Belediyeyle toplu iş sözleşmesi görüşmelerinden sonuç çıkmadığı için yaklaşık 23 bin işçi 28 Mayıs gece yarısından sonra greve çıktı. İZELMAN, İZENERJİ ve EGEŞEHİR şirketlerindeki Genel-İş’e üye binlerce işçi ‘eşit işe eşit ücret’ talep ediyor.
Bugün gece yarısı bir grupla çöp toplamaya çıkan belediye başkanı Cemil Tugay, sendika ve işçiler tarafından ‘grev kırıcılık’la suçlanıyor. Tugay’sa işçilerden gelen taleplerini karşılamanın imkansız olduğunu öne sürüyor ve şöyle diyor: “İşlerinin başına dönmelerini bekliyoruz bunun için de sendikanın bizimle uzlaşmasını bekliyoruz.”
Tartışmalar sürerken kentteki çöpler çevreye kötü koku yayıyor, otobüs seferleriyse zorlukla yapılabiliyor.
Peki ülkenin gündemindeki grev, kanuna göre nedir?
Grev
Kanuna göre grevin tanımı şöyle:
* İşçilerin, topluca çalışmamak suretiyle işyerinde faaliyeti durdurmak veya işin niteliğine göre önemli ölçüde aksatmak amacıyla aralarında anlaşarak veyahut bir kuruluşun aynı amaçla topluca çalışmamaları için verdiği karara uyarak işi bırakmalarına grev denilir.
* Toplu iş sözleşmesinin yapılması sırasında uyuşmazlık çıkması halinde işçilerin iktisadi ve sosyal durumlarıyla çalışma şartlarını korumak veya düzeltmek amacıyla bu Kanun hükümlerine uygun olarak yapılan greve kanuni grev denilir.
* Kanuni grev için aranan şartlar gerçekleşmeden yapılan greve kanun dışı grev denilir. Siyasi amaçlı grev, genel grev ve dayanışma grevi kanun dışı grevdir. İşyeri işgali, işi yavaşlatma, verimi düşürme ve diğer direnişler hakkında kanun dışı grevin müeyyideleri uygulanır
* Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne, milli egemenliğe, Cumhuriyet’e, milli güvenliğe aykırı amaçla grev yapılamaz.
Lokavt
Aynı kanuna göre lokavtın tanımı da şöyle:
* İşyerinde faaliyetin tamamen durmasına sebep olacak tarzda, işveren veya işveren vekili tarafından kendi teşebbüsü ile veya bir işveren kuruluşunun verdiği karara uyarak işçilerin topluca işten uzaklaştırılmasına lokavt denilir
* Toplu iş sözleşmesinin yapılması sırasında uyuşmazlık çıkması ve işçi sendikası tarafından grev kararı alınması halinde bu Kanun hükümlerine uygun olarak yapılan lokavta kanuni lokavt denilir
* Kanuni lokavt için aranan şartlar gerçekleşmeden yapılan lokavta kanun dışı lokavt denilir. Siyasi amaçlı lokavt, genel lokavt ve dayanışma lokavtı kanun dışı lokavttır.
* Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne, milli egemenliğe, Cumhuriyete, milli güvenliğe aykırı amaçla lokavt yapılamaz.
Kanuni grev ve kanuni lokavt kararı:
* Bir veya birden çok işyerinde veya bir işletmede, bu yerlere ilişkin 21’inci maddedeki uyuşmazlığın çözülemediğini 23’üncü madde uyarınca belirten tutanağın tebliğinden itibaren altı işgünü geçmeden grev kararı alınamaz.
* Birinci fıkrada öngörülen sürenin geçmesinden sonra kanuni grev kararı altı işgünü içinde uyuşmazlığın tarafı işçi sendikasınca alınabilir. Bu süre içinde grev kararı alınmazsa veya grev yasaklarında Yüksek Hakem Kurulu’na başvurulmazsa yetki belgesinin hükmü kalmaz.
* Uyuşmazlığın tarafı olan işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren, işçi sendikasının almış olduğu grev kararının kendisine tebliğinden itibaren altı işgünü içinde lokavt kararı alabilir. Grev kararı uyuşmazlığın kapsamındaki işyerlerinin bir kısmı için alınmış olsa dahi lokavt kararı o uyuşmazlığın kapsamındaki başka işyerleri için de alınabilir.
İlgili kanuna göre grev veya lokavt genel sağlığı veya milli güvenliği bozucu nitelikteyse bakanlar kurulunun kararıyla 60 gün ertelenebiliyor.