Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman, Suudi Arabistanlı gazeteci Cemal Kaşıkçı’nın 2018’de öldürülmesinin ardından yıpranan ilişkileri ‘tamamen’ normalleştirmeyi amaçlayan yıllar sonraki Türkiye ziyaretinde bugün Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’la bir araya geldi.
Görüşme sonrası ortak basın toplantısı düzenlenmezken yayınlanan ortak bildiride şunlar dendi: “Taraflar, bölgenin geleceğine hizmet etmek için tarihi kardeşlik temelinde iş birliğini geliştirerek sürdürme kararlılığını vurgulamışlardır. Ticaretin kolaylaştırılması, yatırım fırsatlarının araştırılması, somut ortaklıklara dönüştürülmesi için iletişimin artırılması ele alındı.”
Erdoğan, Selman onuruna yemek düzenledikten sonra Marmaris’e doğru yola çıktı. Selman ise Ankara’dan ayrıldı.
Kaşıkçı’nın öldürülmesinin ardından Ankara’yla Riyad arasındaki diplomatik ilişkiler bozulmuştu. Erdoğan Suudi Arabistan hükümetinin ‘üst düzey’ yetkililerini Kaşıkçı’nın öldürülmesi talimatını vermekle suçlamıştı.
Ayrıca Suudi Arabistan mahkemelerini eleştirerek tahrifat endişesiyle Türkiye’de yürütülen davaya ilişkin kanıtları paylaşmayı reddetmişti. Ama Türkiye ekonomisi zora girince işler değişti.
Selman’la kucaklaşmıştı
Mahkeme 7 Nisan’da Kaşıkçı’nın 2018’de İstanbul’da başkonsoloslukta öldürülmesiyle ilgili 26 sanıklı davada yargılamayı durdurarak dosyanın Suudi Arabistan’a devredilmesine karar verildi. Muhalefetse bu adımı Suudi Arabistan’la ilişkilerin düzelmesi ve Türkiye’nin döviz girdisi yaratma ihtiyacı nedeniyle atıldığı gerekçeleriyle eleştirmişti.
Daha sonra Erdoğan, ilişkileri düzeltmeye çalışmak için aylar sonra nisanda Suudi Arabistan’ı ziyaret etmişti. Türkiye ayrıca Kaşıkçı’nın 2018’de İstanbul’da öldürülmesiyle ilgili davayı Suudi Arabistan’a devretmişti.
Erdoğan, Suudi Arabistan ziyareti sırasında Selman’la bire bir görüşüp kucaklaşmış, bu görüşme krizdeki Türkiye ekonomisini rahatlatmaya yardımcı olabilecek Suudi yatırımlarının gerçekleşme ihtimalini gündeme getirmişti.
Erdoğan, 17 Haziran’da veliaht prensle Ankara’daki görüşmelerde ilişkileri ‘çok daha yüksek seviyede nerelere taşıyabileceklerini değerlendireceklerini’ söylemişti.
‘Yeni bir dönem’
Üst düzey bir Türk yetkili Reuters’a açıklamasında Selman’ın Türkiye ziyaretinin iki ülke arasındaki ilişkilerde ‘tam bir normalleşme dönemi ve kriz öncesi ilişkilerin yeniden sağlanmasına’ öncülük etmesinin beklendiğini söyleyerek “Yeni bir dönem başlayacak” demişti.
Yetkili, Türkiye’nin azalan döviz rezervlerini yeniden yükseltmesine yardımcı olabilecek olası swap hattına yönelik müzakerelerin ‘istendiği kadar hızlı’ ilerlemediğini ve bu konunun Erdoğan’la Selman arasında özel olarak görüşüleceğini de söylemişti.
Yetkili, Selman’ın Türkiye ziyareti sırasında enerji, ekonomi ve güvenlik anlaşmaları imzalanacağını söylese de anlaşmalara dair herhangi bir duyuru ya da açıklama gelmedi.
Suudi Arabistan fonlarının Türkiye’deki sermaye piyasalarına girmesine yönelik plan üzerinde de çalışılıyor.
Tam da ekonomi bozulmuşken
Selman’ın Türkiye ziyareti, Türkiye ekonomisinin TL’deki değer kaybı ve enflasyonun yüzde 70’in üzerine çıkmasıyla ciddi sorunlarla karşılaştığı bir döneme ‘denk geldi’. Analistlere göre, Suudi Arabistan fonları ve dövizi, 2023 seçimleri öncesinde Erdoğan’ın kendisine verilen desteği artırmasına yardımcı olabilir.
Türk yetkili, Suudi Arabistan’ın Türkiye Varlık Fonu içindeki ya da başka alanlardaki şirketlerle veya son aylarda Birleşik Arap Emirlikleri’nin yatırımlarına benzer yatırımlar yapmakla ilgilenebileceğini söylemişti.
Yetkili ayrıca Erdoğan ve Selman’ın Türk silahlı insansız hava araçlarının Riyad’a olası satışını da görüşeceklerini de ifade etmişti. Aynı yetkili “Ticarette, uçuşlarda, dizi filmlere, Covid tedbirleri kapsamında uygulanan kısıtlamalar kaldırıldı” demişti.
Ticaret sınırlamaları öncesi Türkiye Suudi Arabistan’a yılda 3 milyar dolarlık mal ihraç ediyordu. İhracat 2021’de 0,3 milyar dolara geriledi.
CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu dün Erdoğan’ın Kaşıkçı’nın ‘öldürülmesi emrini veren adamla kucaklaşacağını’ söyledi.
Muhammed bin Selman, Kaşıkçı cinayetle ilgisi olduğu iddialarını reddediyor.