AYŞEGÜL KASAP
aysegulkasap@diken.com.tr
@aysegul_kasap
Dijital ortamda ürün satan Getir’in portakalı 1 liradan satmasına, bu durumun rekabet kanununa aykırı olduğunu savunan üreticilerden ve ihracatçılardan tepki geldi. Tepki üzerine kampanya kaldırıldı.
Tüketicilerin cephesindeyse durum farklı. Tüketiciler Derneği Başkanı Turhan Çakar, “Ürünler şu fiyattan satılacak” diye bir yasal düzenlemenin olmadığını, insanların sebzeyi ve meyveyi yiyemez hale geldiklerini vurgulayarak toplumun çıkarını gözetmek gerektiğinin altını çizdi.
TÜİK, tüketici fiyatları endeksini (TÜFE) ekimde yıllık bazda yüzde 19,89 olarak açıklamıştı. Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG) ise kasımda 12 aylık enflasyonu yüzde 49,87 hesapladığını duyurmuştu.
Zincir Mağazalar Derneği Başkanı Serhan Tınastepe ise tüketicinin eğer imkanı varsa şimdi almasını tavsiye ederek, “İmkanları varsa şimdi alsınlar, gelecek dört-altı ay arası çok ciddi tedarik problemi yaşanacak” ifadelerini kullanmıştı. Tınastepe ayrıca fiyatlamada 90’lı yıllara döndüklerini, ürün bulunamadığını, bulunsa da fiyatlanamadığını, fiyatlansa da tüketicinin alamadığını söylemişti.
Üreticiler ve ihracatçıların konuyu AKP Adana milletvekili Abdullah Doğru’ya iletmesinden sonra Tarım ve Ticaret bakanlıklarına gerekli başvurular yapılarak kampanya durduruldu.
Üretici ve ihracatçılar kampanyanın hem ülke içinde hem de ülke dışında fiyatları olumsuz etkileyeceği görüşünde: “Ülkenizde 1 TL’ye satılan bir ürün için yurt dışı pazarlarda nasıl 6-7 TL fiyat talep edebilirsiniz?”
Üreticiler, ayrıca, kampanyayı ‘çiftçiye ve tarıma ihanet’ olarak yorumladı ve Rekabet Kurulu Kanunu’na göre bu uygulamanın aykırı olduğunu belirtti.
‘Yasal düzenleme yok’
Tüketici Hakları Derneği Başkanı Turhan Çakar ise fiyatlamada öncelikle vatandaşın lehine adımlar atılması gerektiğini belirterek şöyle devam etti: “Bir ürünün, hele ki portakal gibi meyve, sebze kapsamında olan bir ürün, ‘Şu fiyattan satılacak’ diye bir yasal düzenleme yok. İsteyen firma, istediği fiyattan satabilir. Satanlar da var. Ticaret Bakanlığı bazen ceza yazmaya gidiyor ama o verilen cezalarla da yasal değil. Birçoğu da bakanlığa verdiği ceza için dava açıyor. Çünkü yasal düzenleme yok. Bir yaptırım olması için yasal düzenleme gerekli, örneğin bakanlığın, ‘Şu fiyat üzerinden satamazsın’ demesi lazım.
‘Fiyatın ucuz olması tüketicinin lehine’
Sonuçta 1 liraya kime satıyor bunu tüketiciye satıyor. Ucuz fiyattan satıyor, bu da tüketicinin lehine bir şey. Bir takım firmaların, ‘Haksız rekabete yol açıyor’ demesi de firmaların kendi çıkarlarını düşünmesinin bir sonucu. Tüketici lehine bir şey varsa bunu da gözetmek lazım. Bunu üreticiden firmalar hangi koşullarda alıyor bilmiyoruz ama sonuçta bir tüketici olarak fiyatın ucuz olması vatandaşın lehine.”
‘Cumhuriyet tarihinde ilk defa meyve sebze alamaz oldular’
“Yoksulluğun bu kadar arttığı ortamda öncelikle vatandaşın çıkarı düşünülmeli. Bunu yetkililerin de dikkate alması lazım. Zaten 2018 yılından bu yana alım gücü düşmeye başladı. Üç yıldan uzun süredir kriz artarak devam ediyor. Özellikle 2020 ile 2021 yıllarında Cumhuriyet tarihinde ilk defa insanlar sebzeyi ve meyveyi yiyemez oldular. Halkın ezici çoğunluğu… Bırakın et ve süt ürünlerini topraklarımızda yetişen meyveye ve sebzeye erişemez oldular. Dolayısıyla vatandaşın lehini gözetmek lazım.“