ABD’nin etkili gazetelerinden New York Times, Alman meclisinde kabul edilen ‘Ermeni soykırımı’nın tanınmasını yorumladığı başyazısında, “Evet, bu bir soykırım” dedi.
Fotoğraf: Reuters
1915 yılında 1.5 milyondan fazla Ermeni’nin ölmesinin soykırım olarak tanınmasının tamamen haklı olduğu belirtilen başyazıda, “Kendileri de geçmişte korkunç bir soykırım gerçekleştiren Almanlar, Erdoğan’ın tehditlerine meydan okuyarak iyi bir şey yaptı” dendi.
New York Times’in başyazısının tamamı aşağıdaki şekilde:
Artık her yıl tekrarlanan bir geleneğe dönüştü, biri karanlık geçmişine dair bir şey söylediğinde Türkiye’nin tepesi atıyor. Bu defa da Berlin büyükelçisini geri çekti ve Alman Federal Meclisi’nden geçen ve 1915’te yaşananları soykırım olarak ilan eden yasa üzerinden Almanya’yı tehdit etti. Ne zaman bir ülke konuyu gündeme alsa, Türkiye Ermenilerin mahvının 1. Dünya Savaşı’nın kargaşalı ortamında gerçekleştiği ve insanları imha etmeye dönük önceden planlanmış girişim olmadığına dair itibarını kaybetmiş iddiayı öne sürüyor. Almanya’nın aksi yöndeki iddiaları da Türk yetkilileri gücendirdi, iddiaların ‘önyargılı, çarpıtılmış ve yanlış politik güdülere dayalı’ olduğunu söylediler.
Ancak hayır, bu bir soykırımdı, 20. yüzyılın ilk soykırımıydı. Tarihçiler şunu kuşku kalmaksızın ortaya koydu: Savaşta Hristiyan azınlıkların Rusya’nın yanında yer alacağı korkusuyla, 1915-1916 yıllarındaki Osmanlı’nın çözülüş sürecinde 1,5 milyon kadar Ermeni kasten öldürüldü ya da ölüme gönderildi.
Dünyanın dört bir yanına dağılmış milyonlarca Ermeni için, bu kıyımın kasti bir mezalim ve ‘soykırım’ olduğunun, bir savaş zayiatı olmadığının tanınması, uzun süredir beklenen ulusal bir arzu; ki hali hazırda 20’den fazla ülke soykırımı tanıdı.
Ermenilerin bu tarihi hesaplaşma ile ilgili talepleri tamamen haklı. Fakat dünya kabul ettikçe, Türkiye daha da öfkeyle esip gürlüyor. Bundan birkaç yıl önce, henüz başbakan olduğu yıllarda Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Ermeni sorunu konusunda daha uzlaşmacı bir duruş sergiliyordu. Ancak bu hiç gerçekleşmedi, giderek daha da otokratikleşen Erdoğan, Almanya Başbakanı Angela Merkel’i iki ülke arasındaki mevcut diplomatik, ekonomik, ticari, politik ve askeri ilişkilerin zarar göreceği konusunda uyardı.
Erdoğan’ın tehditleri boşuna değil. Türkiye Ortadoğu’daki mevcut karışıklıklar açısından kritik bir NATO müttefiki, Suriyeli mülteci akışını kesmek isteyen AB ve Almanya açısından bilhassa önemli. Merkel karşı durmamasına rağmen oylamaya katılmadı. 2008’de aday olduğu sıralarda soykırımı tanıyacağına söz veren ABD Başkanı Barack Obama da bunu başaramadı.
Türkiye’nin Ermeniler ve NATO müttefikleri ile ilişkilerinin zarar görmesi, çoğunluğu geçmişlerindeki karanlık noktalarda yüzleşmeyi reddeden Türklerin sorumluluğu, trajediyi anmak isteyenlerin değil. Kendileri de geçmişte korkunç bir soykırım gerçekleştiren Almanlar, Erdoğan’ın tehditlerine meydan okuyarak iyi bir şey yaptı.