Isparta’da kar yağışının etkili olduğu günlerde kente dört gün boyunca elektrik verilememesi gündemdeki yerini koruyor. Kesintilere dair en büyük eleştiri konusu ise enerji alanındaki özelleştirmeler.
Diken Isparta’yı günlerce elektriksiz bırakan özelleştirmenin kısa tarihi ve o dönemde yaşananları derledi.
Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş. bilinen adıyla TEDAŞ, 2 Nisan 2004 tarihinde Özelleştirme Yüksek Kurulu kararıyla özelleştirme programına alındı. Kurul, 7 Kasım 2005’te özelleştirme stratejisini belirleyerek TEDAŞ’ın Akdeniz Elektrik Dağıtım A.Ş.’deki (AEDAŞ) yüzde 100 oranındaki hissesinin özelleştirilmesi için süreci başlattı.
12 Kasım 2012’de yapılan ihale sonucunda AEDAŞ’ın, 546 milyon Amerikan doları teklifiyle Cengiz-Kolin-Limak Ortak Girişim Grubu’na devredilmesi kararlaştırıldı. Aynı ihalede GEN-PA Telekomünikasyon ve İletişim Hizmetleri San. ve Tic. A.Ş 543 Amerikan doları, Elsan-Tümaş-Karaçay Ortak Girişim Grubu ise 531 milyon dolar teklif verdi.
Dönemin Cengiz-Kolin-Limak Ortak Girişim Grubu İcra Kurulu Başkanı İsmail Ergüneş, “Düşündüğümüz fiyatın üzerinde oldu” ifadelerini kullanmıştı. AEDAŞ’ın özelleştirilmesi için yapılan ilk ihaleye atıf yaparak, önceki ihalede ortaya çıkan fiyatların reel fiyatlar olduğunu belirtmişti.
Maddi yükümlülükler yerine getirilmediği için iptal edilmişti
Oysa önceki ihale diğer elektrik dağıtım bölgelerinin ihalelerinde de olduğu gibi yatırımcıların maddi yükümlülüklerini yerine getirmemeleri sebebiyle iptal olmuştu. Söz konusu ihalede en yüksek teklif 1.165 milyar dolarla Park Holding’e aitti. Bu teklifi sırasıyla 1 milyar 128 milyon dolar ile Enerjisa ve 1 milyar 100 milyon dolarla EMKAT OGG takip etmişti. Cengiz-Kolin-Limak Ortak Girişim Grubu ise ihaleden çekilmişti.
O dönem, açıklama yapan Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Antalya İl Koordinasyon Kurulu, iptal edilen ihaledeki en yüksek teklifin Cengiz-Kolin-Limak’a satılan tutarın iki katı civarında olduğunu vurgulamıştı.
Tarih 2016 yılını gösterdiğinde ise Limak ortak girişim grubundan ayrılmıştı. Sayıştay’ın Enerji Bakanlığı 2020 Denetim Raporu, elektrik faturaları üzerinden tahsil edilerek Enerji Bakanlığı üzerinden bütçeye gelir kaydedilmesi gereken Sektör Altyapı Giderlerine Katkı Payı tutarlarının tam olarak tahsil edilemediğini ortaya koymuştu.
Sayıştay’ın tespitlerine göre 2020 yılında 197 şirketin 37’si hiç ödeme yapmazken 18’i ise geç ödeme yaptı.
Cengiz ve Kolin Holding ile birçok alanda ortaklığı bulunan Kalyon Holding bünyesinde aynı zamanda ATV, Sabah ve Takvim gibi gazetelerin de sahibi olan Turkuaz Grubu yer alıyor.
2 milyon 200 bin abone var
AEDAŞ bünyesinde bulunan Burdur, Antalya ve Isparta illerinde 2 milyon 200 bin aboneye hizmet veriyor. Sayıştay raporlarına göre, Elektrik Piyasası Kanunu uyarınca bina girişlerine kadar getirilmesi gereken enerji için yapılacak yatırımlar Antalya’da AEDAŞ yerine Antalya Valiliği Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı’na bırakılmış. Yapılan yatırımlar ise AEDAŞ tarafından karşılanmamış.
Sayıştay, 2019 tarihli raporunda şu tespite yer vermiş: “YİKOB tarafından yapılan işlerde, enerji müsaadesi alınabilmesi için elektrik dağıtım şirketince yapılması gereken trafo kurulumları ve diğer ilk yatırım giderlerinin Başkanlık bütçesinden ödendiği ve giderlerin dağıtım firmasından talep edilmediği görülmüştür” tespiti ile aktarmış. 2020 yılında ise raporda yer alan tespit için “eksiksiz yerine getirilmiştir.”
Haberi hazırladığımız sırada AEDAŞ’a yönelttiğimiz sorulara yanıt alamadık.