Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın düşük faiz politikasında kararlı olduğunu yinelemesi sonrası Türk Lirası’nda kayıp hızla devam ediyor.
Erdoğan, dünkü kabine toplantısı sonrası süreci önce ‘ekonomik kurtuluş savaşı‘ olarak yorumlayıp “Politika faizinin düşük tutulmasını memnuniyetle karşılıyoruz” demişti.
Büyüme, istihdam ve yatırım odaklı bir politika izlediklerini belirten Erdoğan ayrıca şunları söylemişti: “Bu politikayla biz ne yaptığımızı, gayet iyi biliyoruz. Yüksek faiz-düşük kur kısır döngüsü yerine yatırım, üretim, istihdam, ihracat odaklı ekonomi politikamızla ülkemiz için en doğru olanı yapmakta kararlıyız. ”
Erdoğan’ın bu sözlerinin Türk Lirası’na faturası yine ağır oldu.
Sadece 12 Kasım’da ilk kez 10 lira sınırını aşan dolar/TL bugün saat 15.30 itibariyle 13 liranın üzerine çıktı.
Türk Lirası sadece bir günde yüzde 15’ten fazla devalüe olurken, yıllık kayıp yüzde 70’e yaklaştı.
Dolar TL bu yılın başında 7,30’lu seviyelerde bulunuyordu.
TL’de yaşanan değer kaybının büyük kısmı ise eylül ayı sonrasında.
Ekonomist ve bankacıların iktisadi gerekçelerle açıklamakta zorlandığı faiz indirimlerinin eylülde 100 baz puanla başlamasının ardından sırasıyla 200 ve 100 baz puanlık indirimler daha yapılmıştı. Erdoğan’ın istekleri doğrultusunda gelen indirimlerin TL’ye sadece 3 ayda faturası yüzde 50’ye yakın oldu.
Kritik eşikler çok rahat aşılıyor
Dolar/TL Erdoğan’ın adımları sonrası 9-10-11-12-13 gibi kritik eşikleri de çok rahat aşmış gözüküyor.
Bu sabah saat 10,25’te 12 TL’yi aşan dolar kuru saat 15.30 itibarıyla 13 lirayı geçti.
11 TL eşiğinin 18 Kasım’da kırılmasından sonra 12 TL’nin geçilmesi ise sadece beş gün sürdü.
10 TL’nin 12 Kasım’da geçilmesinin ardından 11 TL’nin aşılması (18 Kasım) altı günde oldu.
9 TL eşiği ise ilk kez 11 Ekim’de geçildi ve sonrasında 10 TL’ye ulaşılması (12 Kasım) 31 gün aldı.
8 TL’nin Erdoğan’ın Merkez Bankası Başkanı Naci Ağbal’ı görevden alması sonrası yeniden geçilmesi sonrası 9 TL’ye varılması ise 204 günde (altı ay 19 gün) oldu.
Neden bu kadar hızlı değer kaybediyor?
TL’nin serbest düşüşünde Erdoğan’ın yatırım ortamı için Merkez Bankası’nı faiz indirimlerine zorlaması ana etken olarak görülüyor.
Dünyada enflasyon kaynaklı faiz artırımlarının yapıldığı bir dönemde, Türkiye’nin peş peşe indirimlere gitmesi, TL’yi en fazla değer kaybeden para birimlerinin zirvesine yerleştiriyor.
Türkiye’de enflasyon resmi rakamlara göre yüzde 20 seviyesine dayanmışken, politika faizi ise yüzde 15’a kadar çekilmiş durumda. Bağımsız araştırma kurumları ise enflasyonu yüzde 50’ye yakın veriyor.
Muhalefetin Erdoğan’a ‘biat etmekle‘ eleştirdiği MB Başkanı Şahap Kavcıoğlu, cari fazla verilmesiyle uzun soluklu fiyat istikrarını yakalamanın mümkün olacağını, aynı zamanda cari denge sağlandığında kurun üzerindeki baskının da azalacağını dile getiriyor. Ancak ekonomistlere göre cari açığın kapanması ile kurun düşüreceğine dayalı bir ekonomik model henüz bulunmuyor.
Hükümet cephesi, TL’nin bir plan dahilinde değersizleştirildiğini bugüne kadar yaptığı açıklamalarla yalanlasa da Erdoğan’ın dünkü ‘Kurdaki rekabet gücü yatırım, üretim ve istihdamda artışa yol açar’ sözleri ekonomi çevrelerinde kurun artık kendi haline bırakıldığının kabulü olarak görülüyor.
Gelişmekte olan diğer ülkelerde durum
Muhalefet partileri ise TL’deki değer kaybını büyük oranda Erdoğan ve yeni cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin getirdikleriyle ilişkilendiriyor.
Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin resmi olarak başladığı 9 Temmuz 2018 tarihinde dolar 4,5 lira avro ise 5,3 lira civarında işlem görüyordu. O yılın başında ise dolar 3,77, avro 4,54’teydi.
Aradan geçen sürede dünyada Türkiye gibi ekonomileri kırılgan olarak görülen Brezilya, Güney Afrika, Endonezya ve Hindistan gibi gelişmekte olan ülkelerin para birimlerinde ortalama yüzde 30’larda kayıp yaşanırken, Türkiye’de bu oranın yüzde 200’leri aştığı gözüküyor.
Dolar 12’yi, avro 14’ü aştı
Erdoğan konuştu; dolar/TL fırladı
Eski MB yönecisinden faiz eleştirisi: İrrasyonel deney
‘Yetkiyi alan kardeşimiz’ dolar, enflasyon ve faizi nerden nereye getirdi?
Merkez Bankası’ndan 100 baz puanlık faiz indirimi
TÜİK: Yıllık enflasyon yüzde 19,89
ENAG’ın enflasyonu yıllık yüzde 49,87
İYİ Parti grup başkanı: Dolarda 4,94’ün üstü Erdoğan’ın maliyeti
Döviz rekor kırarken Erdoğan ısrarcı: Faizi savunanlarla beraber olamam
Erdoğan: Ekonominin kitabını yazdık, yazmaya devam ediyoruz