Türkiye’de ‘Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ resmi olarak 9 Temmuz 2018’de başladı.
Erdoğan’ın 24 Haziran 2018’deki seçimler öncesi oy isterken yaptığı “24’ünde bu kardeşinize yetkiyi verin, ondan sonra faizle, şunla bunla nasıl uğraşılır göreceksiniz” konuşması ise hala sosyal medya ve muhalefetin gündeminde.
Ancak yetkiyi alan Erdoğan’ın yeni dönemindeki kur, enflasyon ve faiz performansı, sözlerinin keskinliğiyle pek de paralel değil.
Dolar ve avro ne kadar arttı?
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin başladığı günlerde dolar 4,5, avro ise 5,3 lira civarında işlem görüyordu.
Dolar bugün Reuters’ın Erdoğan’ın Merkez Bankası (MB) Başkanı Şahap Kavcıoğlu’nu görevden alabileceği yönünde geçtiği haberin ardından 8,97 ile tarihin en yüksek seviyesine ulaştı.
Yani dolar ‘Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin başladığı güne göre neredeyse iki katında.
İşin avro cephesinde de durum farklı değil.
Bugün 10,32 liradan işlem gören avro o güne göre yüzde 94 daha yukarda.
Üç MB Başkanı görevden alındı
Yüksek faize karşı olduğunu sık sık tekrar eden Erdoğan, ‘Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ döneminde ayrıca dört MB başkanıyla çalıştı. Erdoğan, çoğunlukla faiz politikalarında yaşanan görüş ayrılığını neden göstererek üç başkanı aniden görevden aldı.
Son olarak faizleri yüzde 19’a yükselten Naci Ağbal, mart ayında gece yarısı kararnamesiyle koltuğundan kaldırılmış, yerine Şahap Kavcıoğlu oturtulmuştu.
Faizlerde durum ne oldu?
2018 temmuz ve ağustosunda yüzde 18 düzeyinde olan gösterge faiz oranları kur şokunu dengelemek için o dönem sert bir şekilde yüzde 24’e yükseltildi. Sonrasında kademeli olarak azaltılan gösterge faiz oranı 2020 mayısında yüzde 8,25’e kadar çekildi.
Ağustos ayından itibaren ise faizler yine sert bir şekilde yükselmeye başladı ve son olarak yüzde 19 seviyesine kadar ulaştı. Geçen ay yapılan son faiz indiriminin ardından sonuç olarak Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne yüzde 18 ile başlayan faizler yine yüzde 18 seviyesine geri döndü.
Enflasyon nereye geldi?
İşin enflasyon tarafında da benzer bir tablo ortaya çıktı.
2018 ağustosundan sonra hızla yükselen enflasyon 2019 ekim ayına kadar geriledikten sonra tekrar yükseliş trendine girdi ve eylül ayında yüzde 19,58’e kadar çıktı. Gıda enflasyonu da bu dönemde yüzde 28,8’e ulaştı. Ancak Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerini ‘makyajlı‘ bulan bağımsız araştırma kurumlarının rakamlarına göre enflasyon şu an yüzde 40’ın üstünde.
‘Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin başlangıcında enflasyon yüzde 15,85 seviyesindeydi.
Analistlere ve muhalefete göre Erdoğan’ın başında olduğu ‘Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ ekonomik sorunların önemli bir nedeni. Akademisyenler kalıcı düşük faiz ortamının Erdoğan’ın bu zamana kadar attığı adımlarla oluşmasının mümkün olmadığını söylüyor.