AYŞEGÜL KASAP
aysegulkasap@diken.com.tr
@aysegul_kasap
Son 20 yılda İstanbul ‘rant’a kurban gitmiş. Sadece 130 projeyle 1 milyar 170 milyon 868 bin 864 metrekare alan betona boğulmuş. Ölçekleme için 1 futbol sahası 7 bin 140 metrekare. Yani ranta giden alan yaklaşık 164 bin futbol sahası kadar. Ve tüm bunlar kamuya ait alan ve ormanlara yapılmış. Aralarında deprem toplanma alanları da var.
Sadece bu projelerle elde edilen maddi kazançsa İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin (İBB) 2022 bütçe gelirinin 20 katı.
Başka bir ifadeyle depreme hazırlığın konuşulduğu bügünlerde birilerinin rant yoluyla sağladığı kazanç TOKİ’nin 18 yıllık kentsel dönüşüm faaliyetlerine ayırdığı bütçenin sekiz katı.
AKP 21 yıllık yönetiminde İstanbul’da deprem hazırlığını bu yıl başlattı. Öyle ki Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki bu haberi ‘müjde’ olarak duyurmuştu.
Başta yerbilimci Prof. Dr. Naci Görür olmak üzere birçok uzman “Marmara depremi kapıda” diyerek AKP iktidarını “İstanbul depreme hazır değil” sözleriyle eleştirmişti.
Kamu alanları ranta açıldı
İstanbul’da toplamda 3 milyon 650 bin 934 metrekare büyüklüğündeki 78 alan, imar planında donatı alanıyken imarlı alana alınmış. Bu alanlardan 17’si park alanı, sekiziyse askeri alan.
Donatı alanlar, kamu kullanımı için ayrılmış yol, park, yeşil alan, okul, karakol, ibadet alanı, sağlık tesisleri gibi yapıların inşası için ayrılan alanlar. Yani kamuya ait alanlarda özel şirketler inşaat yaparak karına kar katmış.
Kamuya ait bu alanlarda 16 milyon 112 bin 519 metrekare inşaat yapılmış. Bu inşaatların vasfıysa konut, ticaret, ofis, işyeri, AVM ve otel.
Donatı alanlara yapılanlar şöyle:
- 56 bin 262 metrekare sağlık alanında 328 bin 907 metrekare inşaat
- 77 bin 735 metrekare eğitim alanında 504 bin 473 metrekare inşaat
- 488 bin 784 metrekare park alanında 2 milyon 183 bin 113 metrekare inşaat
- 40 bin 437 metrekare sosyal ve kültürel tesis alanında 134 bin 905 metrekare inşaat
- 226 bin 554 metrekare belediye hizmet alanı, idari ve kamu hizmeti alanında 1 milyon 272 bin 420 metrekare inşaat
- 2 milyon 941 bin 162 metrekare diğer fonksiyonlu alanda 11 milyon 688 bin 700 metrekare inşaat
İmar planında kamuya ait görünen ve özel olarak imar üretilerek imara açılan sekiz askeri bölgenin toplam alanı 1 milyon 429 bin 281 metrekare. Burada 3 milyon 226 bin 41 metrekare yapılaşma olmuş.
İBB’nin tespitlerine göre bu alanlarda genellikle konut üretildi.
Kamunun alanlarına inşaat yapan firmalarsa şöyle:
AVM yapılan yerlerin birçoğu deprem toplanma alanlarıydı.
Donatı alanlardan sağlanan rantsa 890 milyar 743 milyon 178 bin 573 lira.
İmara açılan orman alanları
Toplamda 2 milyon 846 bin 621 metrekare orman alanı veya ağaçlandırılacak alan vasfındayken özel imar planı çıkarılarak imara açıldı. Ayrı ayrı bu yedi alanın yapı ruhsatları incelendiğinde iki alanda henüz inşaata başlanmadığı görülüyor. Geri kalan alanlardaysa toplamda 751 bin 590 metrekare yapılaşma oldu ve genellikle konut yapıldı.
Bu ormanlık alanlardaki yapılaşma şöyle:
| Mesa Çengelköy (Üsküdar) |
| Köy Zekeriyaköy (Sarıyer) |
| Alemdağ Emlak Konutları (Çekmeköy) |
| Nun Okulları (Beykoz) |
| MESA ORMAN (BEYKOZ) |
| Özel orman alanında 427 adet villa projesi (Beykoz) |
| Özel orman alanında 126 adet villa projesi (Beykoz) |
İmara açılan ormanlık alanlardan ‘rant’ yoluyla sağlanan maddi kazançsa 28 milyar 951 milyon 485 bin 599 lira.
Emsal artış
44 alanda emsale göre toplam 3 milyon 80 bin 936 metrekare inşaat yapılabilirdi, ama yapı ruhsatlarına bakıldığında bunun üç buçuk katı inşaat yapıldığı görülüyor. Yani toplamda 10 milyon 514 bin 106 metrekare.
İmarlı alanda artış yapan firmalarsa şöyle:
| Varyap Meridian | Vadi İstanbul AVM | Ormanköy |
| Allianz Tower | Torun Towers | Vesen |
| Nurol Park | İstanbul Finans Merkezi | Volony |
| Vaditepe | Emaar Square | Başaran |
| Strada Başakşehir | Onaltı dokuz İstanbul | Netaş |
| Maçka Residance | Fi Towers | Empire İstanbul |
| Akbatı AVM | Ağaoğlu Çekmeköy Park Sitesi | Akasya AVM |
| Torium AVM | Avrupa Konutları 2 | Piyaleşe Paşa İstanbul |
| Sembol İstanbul | Referans Kartal | Kemer Country |
| Strada Esenyurt | Moment İstanbul | Skyland İstanbul |
| Viaport Venezia | Yedi Mavi | inistanbul |
| Platform Merter | Nish İstanbul | Green Park Hotel |
| Dumankaya Horizon | Le Meridien | Fikirtepe Kentsel Dönüşüm Alanı |
| 42 Maslak | Viaport Asia Outlet AVM | Four Sseasons Hotel |
| İstinye Park AVM | Asdora |
İmar artışı ya da emsal artışla sağlanan rantsa 519 milyar 6 milyon 4 bin 555 lira.
1 trilyon 486 milyar 900 milyon 741 bin 243 lira
Sadece bu 130 projeyle İstanbul’da 1 milyar 170 milyon 868 bin 864 alan betona boğulmuş. Yani 163 bin 987 futbol sahası kadar alan…
İmar mevzuatına aykırı olarak 1 milyon 134 bin 580 metrekareye ilave inşaat yapılmış. Bu yaklaşık 160 futbol sahasına denk geliyor.
İmar mevzuatına aykırı kaçak üretimlerden sağlanan rantsa 48 milyar 2000 milyon 72 bin 516 lira.
Tüm bunlardan toplamda sağlanan maddi kazançsa 1 trilyon 486 milyar 900 milyon 741 bin 243 lira.
İBB verilerine göre bu para şunlara denk:
- İBB 2022 bütçe gelirinin 20 katı
- İstanbul 2020 gayri safı hasılatı
- TOKİ’nin 18 yıllık kentsel dönüşüm faaliyetlerine ayırdığı bütçenin sekiz katı
- Merkezi yönetim 2021 bütçe (vergi) geliri