Aralıkta enflasyon yüzde 36,08’e ulaşırken yaygın görüş henüz en kötünün gelmediği yönünde.
Ekonomistler enflasyonda mayıs için yüzde 50’leri işaret ederken yılın ikinci yarısında ise baz etkisinin de desteğiyle yüzde 30’a doğru düşüş bekliyor.
Ancak bu beklenti, TL’nin daha fazla değer kaybetmeyeceği ve fiyatı kamu tarafından yönlendirilen ürünlerde yeni zam olmayacağı ya da çok sınırlı kalacağı varsayımına dayanıyor.
Türkiye için yılbaşındaki tahminler genel olarak yıl içinde TL’deki değer kaybı ve diğer zamlarla birlikte yılsonuna doğru belirgin yukarı yönlü revize ediliyor.
Türkiye’nin istatistik kurumunun resmi enflasyon verilerine göre Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) aralıkta yüzde 13,58’le beklentinin çok üzerinde arttı. Kasımda yıllık 21,31 olan TÜFE’deki artış ise yüzde 36,08’ya yükseldi. Reuters anketinde beklenti yüzde 30,6 idi.
Merkez Bankası’nın (MB) 2021 ekim ayında yayımladığı enflasyon raporunda enflasyon tahmini yüzde 18,4 olarak yapılmıştı. Hükümetin 2022-2024 yıllarını kapsayan planını içeren Orta Vadeli Program’da (OVP) ise bu tahmin yüzde 16,2’ydi.
Ekonomistlere göre asgari ücrete yapılan yüzde 50 zam, elektirik ücretlerine bazı tarifelerde yüzde 125’e ulaşan artış, doğalgaz ve akaryakıtta yapılan zamlar ve hepsinden önemlisi TL’nin son dönemde kayıplarının bir kısmını telafi etmesine rağmen 2021 yılını yüzde 44 değer kaybı ile tamamlaması TÜFE için yükselişin devam edeceğinin en önemli göstergeleri.
Bürümcekçi Araştırma ve Danışmanlık Kurucu Ortağı Haluk Bürümcekçi’ye göre aralıktaki yüzde 36’lık resmi enflasyon zirve değil: “TL’de bugüne göre daha fazla değer kaybının gözlenmediği durumda bile enflasyonun bu yıl mayıs sonuna kadar yükselişini koruyarak yüzde 40-45 aralığına çıkabileceğini sonrasındaki gerileme ile yılı yüzde 25-30 aralığında kapatabileceğini düşünüyoruz.”
Merkez Bankası (MB) Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın düşük faiz çağrısı ile birçok başkan ve yönetici değişimi sonrası geçen yılın son aylarında 500 baz puan faiz indirimine gitmiş, politika faizini yüzde 14’e çekmişti. MB üretim, ihracat ve cari dengede fazla verilmesini öngören ekonomik plan çerçevesinde, enflasyonun kısa vadede oynak bir seyir izlemesini beklediğini belirtmişti. Bankaya göre ‘geçici‘ unsurların etkisini kaybetmesi sonrasında parasal duruş enflasyonun düşüş eğilimine dönmesini sağlayacak bir tampon işlevi görecek.
Ancak bir süredir piyasa beklentileri MB arasında uyum ortadan kalktı. Piyasada enflasyonu geçici görülmüyor ve MB’nin para politikası ise enflasyon ile uyumsuzluğu konusunda ciddi eleştiriler alıyor.
MB’nin müdahale edebileceği ve edemeyeceği kalemleri ayrıştırarak politika oluşturduğunu söylediğini hatırlatan Spinn Consulting’den Özlem Derici Şengül, verilerin MB’nin müdahale etkisi olan kalemleri de içerecek şekilde bir yükselişe ve talep kaynaklı genele yayılmış bir enflasyon döngüsüne işaret ettiğini vurguladı ve şöyle devam etti: “Bu durum acil olduğundan faiz oranları ivedilikle ve sert bir şekilde yükseltilmeli. Ancak MB’nin tepkisi büyük ihtimalle politika faizlerini sabit tutmak olacak. Yıllık enflasyon Mart ayında yüzde 40’lara, belki de yüzde 50 seviyesine ulaşacak. Ocak ayına kadar uygulanan tüm fiyat artışları da buna dahil edilecek. Bu doğal olarak kötü bir durum.”
Erdoğan ile Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati dahil siyasiler ise enflasyonun geçici olduğunda hemfikir.
Nebati enflasyon için şunları söylemişti: “Birkaç ay keyif sürecek bazıları. Enflasyon şöyle oldu, böyle oldu diye. Bu enflasyon önümüzdeki yıl geleceği noktalara heyecanlanıyorum. Hani şöyle hayal edersiniz ya bir uyusam da altı ay sonra uyansam diye… Bir uyuyun altı ay sonra uyanın Türkiye’de… Çok farklı noktalarda olacağız.”
Erdoğan ise TL’de yılın son günlerindeki değer kazancına dikkat çekmiş ve lokallerden TL’ye dönmelerini, esnafın da fiyatları artırdığı hızda düşürmesini istemişti.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verisinin ayrıntılarına bakıldığında enflasyonun oldukça geniş bir bantta artmasına karşın birçok kalemde de yükselişler belirginleşmiş durumda.
TÜİK verilerine göre aralık ayında ulaştırma kaleminde enflasyon yüzde 28,5 artarken, yıllık enflasyon ise yüzde 53,66’ya geldi. Ev eşyası grubunda aylık yüzde 16,54 olurken, yıllık enflasyon yüzde 41’e yaklaştı.
Gıdada ise aylık yüzde 16, yıllık yüzde 43,8 enflasyon görüldü.
TÜİK, son 19 yılın en yüksek enflasyon oranını açıkladı: Yüzde 36,08
ENAG’a göre yıllık enflasyon yüzde 82,81
MB yıl sonu enflasyon tahminini yüzde 18,4’e çıkardı
Hükümetle MB’nin enflasyon tahminleri arasında belirgin fark