AYŞEGÜL KASAP
aysegulkasap@diken.com.tr.
@aysegul_kasap
Muğla’nın Deştin Mahallesi’nde çevre ve doğayı tahrip edeceği bilindiği halde çimento fabrikası ve hammadde ocakları projesi için bakanlıkça verilen ‘ÇED olumlu’ kararı yargıdan döndü.
Bilirkişilerin de ‘usulüz’ dediği rapora Çevre Şehircilik ve İklim Bakanlığı’nın onay vermesine bölge sakini tepkili: “Bu sahte raporlar mahkemelerce iptal edilince, buna onay veren bakanlık yetkilileri hakkında işlem yapılıyor mu merak ediyoruz.“

Deştin ile Menteşe ilçesine bağlı Bayır Mahallesi ortak sınırında Tekağaç sırtı mevkiinde entegre çimento fabrikası yapımı için izin verilen bölgenin etrafında yerleşim yerleri, bağ, bahçe, arsa ve zeytinliklerin yanı sıra dere ve baraj gibi su kaynakları var. Söz konusu bölge ayrıca tamamen orman alanı içerisinde yer alıyor.
Menteşe belediyesi, zeytin ağaçlarının bulunduğu yere çimento fabrikası yapılması için ruhsat vermişti. Ancak hem mimarlar odası hem de çevreci dernekler mevcut çevresel etki değerlendirmesi (ÇED) raporunun ‘şaibeli bir şekilde alındığını’ belirterek çimento fabrikasının ‘çevresel etkileri bakımından giderilmesi olanaksız olumsuzluklar’ oluşturacağının altını çizmişti.
Kopyala yapıştır rapor
Çevre aktivistleri ve uzmanlar, ikinci ÇED raporunun iptal edilmiş birinci ÇED raporunun ‘kötü bir kopyası’ olduğunu söylüyordu.
Örneğin birinci ÇED raporunda Kalker ocağı patlatma verileri olarak Bayır’ın değil Trabzon Araklı’daki Taşönü köyüne ait verileri koydular. Bilirkişi durumu fark edince rapora itiraz etmişti.
İkinci ÇED raporunda da benzer şey yapılmış, araziyle ilgili teknik veri olarak Maden Tetkik ve Arama (MTA) Genel Müdürlüğü’nün hazırladığı Dalaman’a ait bir yerin verileri koyulmuştu.
Bölge sakini bu durumu “Kopyala yapıştır yaparken teknik verilerin yeri olarak Dalaman haritasını da koyunca yakalandılar” diye yorumladı.
İki ÇED raporu da şirketin ‘kendi elemanlarından’ oluşan İMECE Mühendislik San. ve Tic. Lmt. Şti. tarafından hazırlandı.
Deştin halkı karardan sonra şöyle dedi: “İlginç olan mahkeme tarafından iptal edilmiş her iki rapor da Çevre Bakanlığı tarafından onaylanmış raporlardır. Bu sahte raporlar mahkemelerce iptal edilince, buna onay veren bakanlık yetkilileri hakkında işlem yapılıyor mu merak ediyoruz.”
Mühendis olmadan rapor hazırlamışlar
Bilirkişi heyetindeki uzmanlardan meteoroloji mühendisi Ayşegül Akıncı Yüksel ÇED raporundaki meteorolojik verilerle ilgili şu tespitleri yaptı:
* Kullanılan emisyon modellemesi yanlıştır, dünyanın terk ettiği ISCST3 yerine Çevre Bakanlığı’nın da istediği AERMOD modellemesi kullanmalıdır.
* 2001’de Yatağan İlçesi’nde en çok görülen kararlılık sınıfı F (Çok Kararlı) olmuştur. Bu durumda atmosferin yüzde 53.8 oranında dikey faaliyetlerin olmadığı, yüzeyde bulunan havanın üst kısımlarda bulunan havadan daha soğuk olması nedeniyle çökmesi ve yüzeyde kaynaklardan oluşan emisyonların yükselememesi, dolayısıyla kirli havanın olduğu yerde kaldığı anlaşılmaktadır. Bu sonuca göre; yılın yarısından daha fazla bir zamanda kirletici emisyonların atmosferik dağılımı mümkün değildir. Kaynaktan çıkan tüm kirleticiler durağan bir şekilde askıda kalarak, kaynak civarında birikecektir. Bu nedenle, kararlılık oranının yüksek olduğu bölgelerde sadece bir kaynak değil tüm kirletici kaynakların kümülatif olarak değerlendirilmesi bölgenin total kirliliği açısından önemlidir.
* Raporda kullanılan meteorolojik parametreler 2001 yılına yani 22 yıl öncesine aittir, bugün için geçerliliği yoktur.
* Meteorolojik veriler yükseklik arttıkça değiştiği için sadece Yatağan Meteoroloji İstasyonu’nda ölçülen yağış verilerinin tesisin yapılacağı rakım seviyesine çıkartılması yetmez, modellemede kullanılan diğer meteorolojik parametreler için de bu işlem yapılmalıdır.
* Nem ses iletkenliğini arttıran bir parametredir. Nem değeri düşük olması sesin yayılım mesafesi de kısalır. Raporda Atmosferik Yutuş hesaplamasında, nem oranı yüzde 48 değil, en yüksek nem değeri alınmalıdır.
* Raporu hazırlayanların içinde Meteoroloji Mühendisi yoktur, olması gerekir.
* Hakim rüzgar bölgedeki yapılacak çalışmalar için belirleyici bir parametredir.