‘Yeni ekonomi modeli’yle kalıcı cari fazla hedefine odaklanan hükümetin TL’de yaşanan değer kaybının ardından yapacağı ek harcamaların artması beklenirken, hükümetin 2022 bütçesini genişletecek ek bütçeyi kısa sürede TBMM’ye sunması bekleniyor.
Bütçenin genişlemesinde hükümetin asgari ücret, memur, işçi ve emeklilerin maaşlarına yapılacak artışlar, 3600 ek gösterge düzenlemesi, durumdan etkilenen esnaf ve sanatkara yapılacak destekleri gibi toplumdaki parasal kayıpları telafi etmeye yönelik adımların etkili olacağı bildirildi.
Reuters ajansının görüştüğü yetkililerin verdiği bilgiye göre bu hafta görüşmeleri tamamlanacak olan 2022 bütçesinin hemen ardından genişlemeci adımlar içerecek ek bütçe çalışmasının da tamamlanıp TBMM’ye sunulması hedefleniyor.
Reuters’a bilgi veren üst düzey bir yetkili, “Bütçe görüşmelerinin tamamlanmasının ardından bir ek bütçe teklifinin TBMM’ye gönderilmesi planlanıyor. Bu yönde bir çalışma yapılıyor” dedi.
‘Oldukça sıkı’
Bütçenin mevcut uygulamalarını ‘oldukça sıkı’ olarak niteleyen ve gayrisafi yurt içi hasılaya (GSYH) oranla açığın yüzde 1,5’e kadar gerilediğine dikkat çeken yetkili, şöyle konuştu: “Ekonomideki gelişmeler, kurdaki hareket nedeniyle bazı rakamların ciddi şekilde değişmesi lazım. Asgari ücret, buna bağlı olarak gerçekleşecek artışlar, enflasyondaki artışa bağlı olarak memur, işçi ve emeklilerin maaşlarına yapılacak artışlar, 3600 ek gösterge düzenlemesi, durumdan etkilenen esnaf ve sanatkara yapılacak destekler gibi konular var.”
Bütçe açığının GSYH’ye oranı 2013’ten 2016 yılına kadar yaklaşık yüzde 1 seviyesinde kalmıştı. Düşük kamu borcu bu dönemde Türkiye piyasalarını destekleyen önemli bir unsur oldu. 2017 yılında bütçe açığı/GSYH yüzde 1,5 olurken, 2018’de yüzde 1,9’a, 2019’da yüzde 2,9’a, 2020’de yüzde 3,5’e genişledi.
OVP hedefi açığın GSYH’ya oranının hem bu yıl hem önümüzdeki yıl yüzde 3,5 seviyesinde oluştuktan sonra 2023’te yüzde 3,2’ye, 2024’ye yüzde 2,9’a gerileyeceği yönünde.
Aynı yetkili, şöyle devam etti: “Çok sıkı bir bütçe var ve hem pandemi hem de ekonomideki bu gelişmelere bağlı olarak daha önce yapılması gereken gevşemenin yapılması gerekiyor. Bu yönde zaten çalışma var. Sadece sağlık çalışanlarına yapılması planlanan düzenleme için gerekli tutar 18 milyar lira civarında. Sağlıkçılara yönelik de artış olacak. Bu kapsamda ek bütçe olarak ciddi bir düzenleme yapılması için çalışma devam ediyor.”
Düzenlemenin ek bütçe ile birlikte sağlık çalışanlarının daha geniş bir kesmini içerecek şekilde bu yasada düzenlenmesi bekleniyor.
Yüzde 5’e doğru gidebilir
Bir başka yetkili de, bütçe görüşmelerinin TBMM Genel Kurulu’nda cuma günü tamamlanacağına dikkat çekerek, şunları kaydetti: “Bu hafta içinde cumhurbaşkanlığı tarafından ek bütçenin gönderilmesi bekleniyor. Teknik çalışma devam ediyor. Bütçede açığın yüzde 5 civarında olacağı kadar bir alan var. Bu alan kullanılacak.”
Yetkili şöyle devam etti: “Ekonomideki gelişmelere bağlı olarak önemli değişiklikler yapılacak. Memur, emekli, işçi, asgari ücret, destekler vs her şeyi dikkate alınca bu bütçe ile gidilmez. Bütçe zamanı genel kurulda harcama yönlü düzenleme yapılamadığı için ek bütçe yapılması şart. Biraz daha gevşek bir bütçe göreceğiz.”
Seçim öncesi bütçe açılacak
En geç 2023 ortasında yeniden seçime gidecek Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’a olan destek, son dönemde artan gıda ve enerji fiyatları başta olmak üzere son dört yılın büyük bölümünde çift hanede yer alan enflasyonun negatif etkisiyle de azaldı.
Hükümet enflasyondaki yükselişi ‘geçici’ olarak nitelerken asgari ücret artışı ve bütçe açığı artırıcı diğer tedbirlerle bunun halka etkisinin telafi edileceğini belirtiyor.
Aynı yetkili şöyle konuştu: “Elbette yaklaşan seçimin de etkisi var diğer yandan. Artık hem dünya hem Türkiye’deki durum, siyasi gelişmeler, emtia fiyatlarındaki artış vs hepsini dahil edildiğinde yapılması gerekenler için bütçede adım atılması kaçınılmaz.”
Bütçe açığını artıracak başlıca kalemlerin ise dar gelirli ve dezavantajlı grupların gelirinin artırılması, 2 bin TL altı emekli maaşı kalmaması, asgari ücret artışları, alt gelir grubuna vergi destekleri olması bekleniyor. Asgari ücrette işveren için oluşacak maliyetin bir kısmının kamu tarafından karşılanması da değerlendirilen çalışmalar arasında yer alıyor. Geçmişte yapıldığı gibi istihdam desteklerinde İşsizlik Sigortası Fonu’nun kaynaklarının da bütçe yanında kullanılması değerlendirilen konular arasında.
Erdoğan ve ekibinin asgari ücret, öğretmen maaşlarında artış gibi toplumda sıkıntı yaşayan belirli kesimleri rahatlatacak parasal adımların atılacağına dair açıklamalar, iktidarın kararsız seçmeni kendine çekmeye çalıştığı şeklinde yorumlanıyor.
