NUR BANU KOCAASLAN
Üçüncü havalimanı konsorsiyumunda da yer alan Kolin Grubu’nun termik santral yapımı için 6 bin zeytin ağacını hukuksuzca köklemesiyle ülke gündemine oturan Yırca köyü için Danıştay son kararını vererek acele kamulaştırma kararında kamu yararı bulunmadığını belirterek ‘esastan’ iptal etti.
Ancak sadece Yırca’yı değil tüm zeytinlikleri ilgilendiren Zeytinlik Yasa Tasarısı Meclis’ten geçerse, Yırca’daki süreç yeniden başlayabilir.
Bakanlar Kurulu kararı hukuka aykırı
Kararı dün gece öğrenen köylüler yaktıkları ateşin başında kutlama yaptı. Fotoğraflar: DHA
Dnıştay 6’ıncı Dairesi 28 Ekim’de Bakanlar Kurulu tarafından alınan ‘acele kamulaştırma’ kararının yürütmesini telafisi imkansız zararlar doğuracağı gerekçesiyle durdurarak, kamulaştırmayı üstlenen Enerji Piyasaları Denetleme Kurulu’ndan (EPDK) savunma istemişti.
EPDK ile davaya müdahil olan Kolin Grubu’nun savunmalarını alan Danıştay, Bakanlar Kurulu’nun aldığı acele kamulaştırmanın mevcut Zeytinlik Yasası’yla uyuşmadığına, santral yapımında kamu yararı bulunmadığına, ayrıca zeytinlik alanlarda enerji santrali yapımının mümkün olmadığına hükmetti.
Mahkeme gerekçeli kararında, Bakanlar Kurulu kararının hukuka aykırı olduğu şu ifadelerle anlatıldı: “Acele Kamulaştırmaya konu taşınmazların yer aldığı alanın ilgili idare tarafından 3573 sayılı Zeytinciliğin Islahı, Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanun ve bu Kanunda değişiklik yapan 4086 sayılı Kanun kapsamında değerlendirilerek, termik enerji santral yapımı amacıyla anılan yasanın 20’inci maddesi uyarınca tarım dışı amaçla kullanılmasına söz konusu alanda kamu yararı kararı aınarak acele kamulaştırma yoluna gidilmesine olanak bulunmadığından, dava konusu Bakanlar Kurulu kararında hukuka uyarlık görülmemiştir.”
EPDK ve Kolin itiraz edebilir
Fotoğraf: Greenpeace
Yırca köylülerinin vekilliğini üstlenen Greenpeace avukatı Deniz Bayram, kararı Diken’e değerlendirdi. Bayram, kararı dün gece Danıştay’ın sorgu ekranından öğrendiklerini belirtirken, EPDK’nın karara 15 gün itiraz etme hakkı bulunduğunu, bu hakkı kullanırsa sürecin idari mahkemede yeniden devam edeceğini kaydetti. Bayram, “Köylüleri özel güvenlik görevlilerine dövdürterek ağaçları kesmelerine, şiddet uygulamalarına bakılırsa itiraz da edebilirler” dedi.
EPDK’nın Danıştay’a verdiği savunmanın çelişkililerle dolu olduğunu aktaran Bayram, şunları söyledi: “EPDK önce burasının zeytinlik alan olduğunu bildiklerini ve bunu da Tarım Bakanlığı’na sorduklarını itiraf etmiş, ardından da zeytinlik yasasında ilgisiz bir istisnayı kamulaştırmanın gerekçesi olarak göstermiş. Yasada zeytinlik alanlarda belirli bir orana kadar imara açılabildiği belirtiliyor konut yerleşimi için. Ancak santral yapımına mevzu olan alan bu oranın çok daha üstünde ayrıca enerji projelerine kesinlikle izin verilmiyor. Davaya müdahil olan Kolin ise, proje hakkında ÇED Olumlu Kararı’nın verildiğini, acele kamulaştırma kararı hukuka aykırı olsaydı, ÇED Olumlu Kararı’nın da verilmeyeceğini savunmuş”
Öte yandan Bayram’ın aktarımına göre Danıştay, karar gerekçesinde Kolin Grubu’nun yaptığı savunmaya karşılık Manisa İdare Mahkemesi’nde ÇED olumlu kararına karşı da dava açıldığını hatırlattı ve süreç devam ettiğinden bu savunmayı kabul etmedi.
Acele kamulaştırmanın kaldırılmasının ardından köylülerin kesilmesine engel olunamayan 6 bin zeytin ağacı için tazminat almayı da amaçladıklarını belirten Bayram, bunun için bundan önce yaptıkları suç duyurularını yineleyeceklerini de belirtti.
Asıl tehlike Zeytin Yasa Tasarısı
Öte yandan Bayram, Yırca’da zafer kazanılsa da, Türkiye’deki zeytinliklerin Meclis’e gelmesi gündemde olan ve Yırca köyüyle bir anda beklemeye alınan ‘Elektrik Piyasası Kanunu ile Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı’yla tehdit altında olduğuna da dikkat çekti.
Bayram, söz konusu maddeyle getirilecek yenilikleri, “Bu yasa çıkarılmak isteniyor ve içeriğine bakıldığında Zeytinlik Sahaları Koruma Kurulu adında bir kurulun zeytinliklerin geleceğine karar vereceği görünüyor. Bu kurula her ilde Valilikler başkanlık edecek ve 25 dönümün altındaki zeytinliklerin zeytinlik kapsamından çıkarılarak enerji faaliyetlerine açılmasına karar verebilecek” diye özetledi.
Manisa Valiliği, Yırca’da Kolin Grubu’nun yürütmeyi durdurma davasının sonucunu beklemeden ağaç kesimi yapmasına müdahalede bulunmamasıyla hatırlanıyor.
Yırcalar çoğalabilir
Zeytinlik alanların ortalamasının Türkiye’de bir parselde 10-12 buçuk dönüm olduğunun altını çizen Bayram, bu durumun da sadece Yırca’da değil, çoğu yerde zeytinliklerin bu kapsamdan çıkarılarak enerji projelerine açılmasına yol açacağını kaydediyor.
Getirilmesi planlanan yasada, Zeytin Sahaları Koruma Kurulu’nun uygun görmesi halinde tıpkı Yırca’daki gibi zeytinlikler üzerinde bakanlıkça kamu yararı kararı alınmış madencilik faaliyetlerine izin verebilecek, jeotermal kaynaklı teknolojik sera yatırımları, elektrik üretimine yönelik yatırımlar, petrol ve doğalgaz arama ve işletme faaliyetleri yapılabilecek.
Zeytinlikler bunların dışında savunmaya yönelik stratejik ihtiyaçlara, doğal afet sonrası ortaya çıkan geçici yerleşim yeri ihtiyacına, kamu yararı gözetilerek yol altyapı ve üstyapısı faaliyetlerinde bulunulacak yatırımlara da açılabilecek. Bunların kararını da Yırca örneğinde çokça eleştiriler alan Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı verecek.