AYŞEGÜL KASAP
@aysegul_kasap
Doktorlara göre Türkiye’de son günlerde vaka sayılarında artış eğilimi var. Bu artışta, corona virüsünün Delta varyantının etkisi olabilir.
Türk Tabipleri Birliği (TTB) Covid-19 İzleme Grubu üyesi ve göğüs hastalıkları uzmanı doktor Levent Akyıldız, özellikle Delta varyantı baskın ülkelerden Türkiye’ye gelişlerde önlemlerin artırılması gerektiğinin altını çizdi.
Delta varyantı ilk kez geçen yılın ekim ayında Hindistan’da tespit edilmişti. Daha bulaşıcı olduğu bildirilen varyant 80’den fazla ülkeye yayılmış, Türkiye’de de nisan ayı sonunda, İstanbul’da beş kişide bu varyantın görüldüğü duyurulmuştu. Son olarak, Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, varyanttan Türkiye’de 134 vaka tespit edildiğini söylemişti.
TTB de 1 Temmuz’da ‘kademeli normalleşme’yi bir adım daha öteye taşıyarak pek çok tedbiri gevşetmeye hazırlanan hükümeti Delta varyantı konusunda uyarırken, günlük vaka sayılarının henüz istenen düzeye inmediğini ve en az yüzde 70 seviyesinde aşılama tamamlanmadan açılmanın kötü sonuçlar doğurabileceği yönünde açıklama yayınlamıştı.
Farkında bile olmayabilirsiniz
Dünya Tabipler Birliği, bu varyantının en dikkat çeken özelliğinin enfekte olanların boğazlarında çok hızlı şekilde, çok yüksek bir viral etkiye yol açması olduğunu vurgulamış, buna göre insanların enfekte olduklarını dahi fark etmeden virüsü başkalarına bulaştırabildiği belirmişti. Dünya Sağlık Örgütü ise Delta varyantının ‘dördüncü dalgaya neden olabileceğini, bu nedenle çok dikkatli olunması ve tedbirlerin elden bırakılmaması’ gerektiği yönünde uyarmıştı.
Rusya’da Delta etkisi
Aşılama çalışmalarında büyük aşama kat ederek ekonomilerini açan Britanya ve İsrail gibi ülkeler dahi Delta varyantı kaynaklı vaka artışı nedeniyle tedbirleri artırdı. Varyantın bu ilerleyişi tüm hazırlıklarını turizm sezonu için yapan ve büyük gelir elde etmeyi planlayan Türkiye’yi de etkisine alabilir. Keza Türkiye’nin en çok turist çektiği ülke Rusya’da yeni kayda geçen vakaların neredeyse tamamı Delta varyantı kaynaklı.
‘Üreme katsayısında ivmelenme oldu’
Delta varyantıyla beraber Türkiye’de vaka sayılarının artma eğiliminde olduğu yönündeki değerlendirmeleri TTB’den doktor Akyıldız’a sorduk.
Akyıldız, kendi bölgesinde henüz ciddi bir dalgalanmanın olmadığını belirterek, şöyle devam etti: “Ancak şunun altını çizelim; temel üreme katsayısında son bir iki hafta içinde bir miktar ivmelenme oldu. Dolayısıyla vaka havuzumuzdaki sayılarda beklendiği ölçüde bir düşüş olmadı.”
Akyıldız varyantla ilgili lokasyon farklılığının gözetilmesi gerektiğini ifade ederek, “Bir lokasyondaki gözlemi bütün bir ülkeye genellemek, bölgeler arasındaki farklılıkları ihmal etmek anlamına gelir. Bu aşılama açısında böyle, salgın dinamikleri açısından da böyle” dedi.
‘Sağlık Bakanlığı açık şekilde paylaşmıyor’
Test kitlerinin yeni varyantlara göre düzenlenip düzenlenmediğinin bilinmediğini belirten Akyıldız, şöyle konuştu: “Varyantlar konusu maalesef bakanlığın, gerek sağlık meslek örgütleriyle gerek kamuoyuyla ve konunun taraflarıyla açık bir şekilde dataları paylaştığı bir alan değil. Dolaysıyla kimi lokasyonlar üzerinden aldığımız bilgilerden bir genelleme ve modelleme yapmak eğiliminde oluyoruz. TTB olarak bizim temel talebimiz zaten bu tip genom analizi, varyant takibi net bir biçimde yapılıp periyodik olarak buna erişimi güncellemelerde paylaşılıyor olması. Çünkü 134 olgu üzerinden sahadaki kıpırdanmayı açıklama şansımız yok.”
‘PCR testi yeterli değil’
Hükümetin ‘turizm sezonunu önceleyen bir yönetim anlayışında olduğunu, bu nedenle Delta varyantı baskın ülkelerden Türkiye’ye gelişlerde ciddi önlemlerin alınması gerektiğinin’ altını çizen doktor şunları söyledi: “Bizim çok fazla turist aldığımız Rusya ve İngiltere gibi yerlerden gelişler konusunda sık denetlemeyi artırıyor olmamız lazım.”
TTB ise denetimin nasıl olması gerektiğini ise şöyle detaylandırıyor: “Delta varyantının yoğun olduğu İngiltere ve Rusya gibi ülkelerden gelenlerde son 72 saat içinde yaptırılan testin negatif olması yeterli görülmektedir. Ancak ülkemizin yeni bir tehlikeyle karşılaşmaması için özellikle uluslararası seyahatlerde bilimsel önlemlerini artırması gereklidir.
Hindistan, Nepal, Pakistan vb. ülkelere uygulanan 72 saat içinde PCR testi yaptırılması, test negatif ise 14 gün karantina uygulanması ve tekrar testin negatif olması koşuluyla turist olarak seyahat hakkına sahip olunması, başta Rusya ve İngiltere olmak üzere Delta varyantının yükseldiği her ülke için geçerli olmalıdır.”
Asıl çözüm ne?
Akyıldız sınırda alınması gereken önemlere dikkat çekerken, salgın devam ettiği müddetçe öngöremediğimiz birçok ihtimalin karşımıza çıkacağını şöyle anlattı: “Varyant dediğimiz şey Covid-19 etkeninin bir nevi hayata tutunma çabası. Bizim ders kitaplarımdan ötelediğimiz evrim hayatın bir gerçeği olarak kendini göstere göstere karşımıza çıkıyor. Dolayısıyla bu varyantların her birinin tehlike gibi algılama yerine halk sağlığı önlemlerini bir bütün olarak yönlendirmemiz gerekiyor. Bir popülasyonun iki doz aşısını tam anlamıyla yapmış olması ve toplumsal bağışıklık eşiği üzerinden bir yüzdeye gelmiş olması durumunda haliyle varyantların seyri çok belirleyici olmayacaktır.”
Özellikle mRNA aşılarına dikkat çeken Akyıldız, bu aşıların ‘Delta varyantı üzerinde de etkili olduğunu’, bu nedenle salgın başında Sinovac’la aşılanmak zorunda kalan 65 yaş üstü vatandaşların ve sağlık çalışanlarına üçüncü doz olarak mRNA aşıları imkanının tanınması gerektiğini söyledi.
‘Klinik sonuçlar doğurması gerekir’
Uzman doktor, Hindistan hükümetinin ‘endişe verici’ olarak sınıflandırdığı ‘Delta Plus’ varyantı hakkında da şunları söyledi: “Bir varyantın endişe verici olarak tanımlanabilmesi özellikle klinik sonuçlar doğurması gerekir. Bulaş özelliğinin artması, hastalık ağırlığının artması ve bunun yansıması olarak halk sağlığına yaratacağı yeni tehditler dikkate alınmalı. Hindistan’ın bunu tehdit olarak algılaması anlaşılabilir. Çünkü salgını bütün şiddetiyle yaşadılar, adeta bir yangın hali vardı.
Özellikle aşılamanın etkili bir şekilde sağlanamadığı, çoğu toplumsal gruplara ulaştırılamadığı bir nüfusa sahipseniz her yükselen tehdidi halk sağlığı açısından daha yakın izleme ihtiyacı hissedersiniz. Oysa bilimsel saiklerle baktığınızda endişe verici varyant diyebilmeniz için bir gözlem olmalı.”
Hindistan hükümeti ilk olarak Avrupa’da tespit edilen yeni Covid-19 varyantı Delta Plus’ı ‘endişe verici’ olarak sınıflandırmıştı. Önde gelen virologlar ise yeni varyantın endişe verici olduğu yönünde henüz bilimsel verilerin olmadığını söylemiş, “Biyolojik ve klinik bilgilere ihtiyacınız var” demişti. Delta Plus varyantı Hindistan çıkışlı Delta’nın bir türevi.
Reuters’ın aktardığı bilgilere göre ise Türkiye’de bir kişide Delta Plus varyantı görüldü.