Türk Toraks Derneği yaz dalgasına sebep olan Omicron’un BA.4 ve BA.5 varyantlarına karşı ikinci hatırlatma dozlarının mRNA aşısıyla olunması gerektiğini açıkladı.
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca geçtiğimiz günlerde, hatırlatma dozlarının mutlaka olunması gerektiğini hatırlatırken, şunları demişti: “Aşı olmak isteyen vatandaşlarımızın Turkovac aşısını olmayı önemsemelerini isterim. Yerli aşımız oldukça etkili. Sonuçlarından memnunuz. Turkovac tercihinde ve önerisinde hassasiyet gösterelim.”
Yine Koca’nın açıklamalarına göre, Türkiye’de giderek artan vaka sayısı var. Günlük vaka sayısı artışı günlük 40 katına, hastane yüküyse üç kat arttı.
Bakanlığın son paylaştığı 4-10 Temmuz haftasında vaka sayıları 117 bin 95’e ulaşmış, Covid-19 aşılarının ikinci hatırlatma dozları açılmıştı.
Türkiye’ye ilk gelen Covid-19 aşısı inaktif olan Sinovac aşısı oldu. Sinovac ilk varyantlar için etkili olsa da sonrakilerde kaybetmeye başladı. Peşinden mRNA aşısı Biontech geldi. Daha sonra Türkiye’de geliştirilen yine inaktif Turkovac uygulanmaya başlandı. Ancak Turkovac’ın geliştirme ve üretim aşamalarının objektif bilimsel verilerle desteklenmemesi başından beri bilim insanları tarafından eleştirildi.
Hatırlatma dozu için randevu almaya çalışanlara Sağlık Bakanlığı üç seçenek sunuyor. Sinovac, Biontech ve Turkovac. Uzmanlarsa bunlardan sadece Biontech’in etkili olabileceğini açıklıyor. Yeni varyantlara etkili aşıların sonbaharda çıkması bekleniyor.
Türk Toraks Derneği Genel Başkanı Prof. Dr. Oya İtil inaktif (Turkovac ve Sinovac) aşılarını önermediklerini belirtti: “Çünkü çalışmalara göre mRNA aşılar çok daha etkili.” İtil, Turkovac’ın üçüncü faz çalışmalarının sonuçlarını henüz bilmediklerini dolayısıyla da önermediklerini söyledi.
‘İlk iki doz Sinovac da olsa hatırlatmaları Biontech’le olun’
Nüfusun büyük bölümünün Sinovac olduğunu hatırlatan İtil konuşmasına şöyle devam etti:
“Bu aşı pandeminin ilk döneminde etkili olmuştu. Ancak, yapılan sınırlı çalışmalarda Omicron varyantına karşı etkili olmadığı gösterildi. Maalesef, Sağlık Bakanlığı’nın gerçek yaşamda inaktif aşının etkililiğine ilişkin hiçbir değerlendirme yapmamış ve yayınlanmamış olması ülkemiz açısından büyük bir eksiklik. Omicron döneminde, iki doz Sinovac sonrası üçüncü doz olarak mRNA aşısı uygulanması, üç doz Sinovac aşısı uygulanmasına göre çok daha etkili bir bağışıklık sağlıyor. Bu nedenle, ilk iki doz Sinovac uygulanan bireylerde, hatırlatma dozlarının mRNA aşısıyla sürdürülmesini öneriyoruz.”
Aşıların düzenli olunmasının ağır hastalık geçirme, hastaneye yatış ve ölüm riskini belirgin düzeyde azalttığına vurgulayan Prof. İtil, şunları dedi: “Covid-19 enfeksiyonu geçirme ve çevreye bulaştırma riskini daha az engelliyor. Dolayısıyla tüm çocukların, ergenlerin ve erişkinlerin aşılarını yaptırmaları gerekiyor. Ayrıca 5-12 yaş arası çocukların da aşılanması gerekiyor.”
Esas aşıdan dört ay sonra hatırlatma dozu yapılabilir
Türk Toraks Derneği Solunum Sistemi Enfeksiyonları Çalışma Grubu Yürütme Kurulu üyesi Prof. Dr. Abdullah Sayıner ise hatırlatma dozlarının ne zaman yapılması gerektiğini anlattı:
“İki doz mRNA aşısından sonra hatırlatma dozu (üçüncü doz) uygulaması gerekiyor. İkinci dozu izleyen dördüncü aydan itibaren öneriyoruz. Omicron döneminde bakımevi sakinlerinde yapılan bir çalışmada, üçüncü (hatırlatma) mRNA aşı dozu yapılmasının enfeksiyon riskini önleme etkinliği, yalnızca iki doz mRNA aşılaması tamamlanan bireylere göre yüzde 46.9 daha fazla. Üçüncü doz aşı etkinliği, hiç aşılanmamış bireylere göre yüzde 80-90 düzeyinde. Benzer şekilde, bir başka çalışmada Omicron döneminde, üç doz mRNA aşısı olanlarda semptomatik enfeksiyon riski, iki doz olanlara göre yüzde 67 daha düşük bulundu. Enfeksiyon gelişenlerde virüs yükü de daha düşük saptandı.”
Çocuklar ve ergenlere de hatırlatma dozu
Çocuk ve ergenlerde hatırlatma dozlarına ilişkin ise Sayıner, şu bilgileri paylaştı:
“Omicron döneminde, çocuk ve ergenlerde ilk iki doz mRNA aşı etkinliği ikinci ayda belirgin azalıyor. 150’inci günde etkinlik kalmıyor. Üçüncü doz yapıldığında, etkinlik üçüncü dozdan 6.5 hafta (1.5 ay) sonra yüzde 71 saptandı. İki doz aşının ergenlerde hastaneye yatış gerektiren ağır hastalığa karşı etkinliği görece daha iyi. Henüz çocuk ve ergenlerde üçüncü dozun ağır hastalığa karşı uzun vadeli etkinliğine ilişkinse yeterli veri yok.”
İkinci hatırlatma (dördüncü doz) ölüm riskini azaltıyor
Risk gruplarında aşı koruyuculuğunun iki ila beş ay içinde zayıfladığına dikkat çeken Sayıner, şöyle devam etti: “Üçüncü doz aşıların risk gruplarında enfeksiyon gelişmesine ve ağır enfeksiyona karşı koruyuculuğu Omicron döneminde 2-5 ay içinde zayıflamaktadır. Bu nedenle dördüncü dozun uygulanması gündeme geldi. Dördüncü doz (ikinci hatırlatma dozu) mRNA aşısı uygulaması, ABD verilerine göre, 50 yaş üstü bireylerde ölüm riskini hiç aşılanmayanlara göre 42 kat, üçüncü doz uygulanmış olanlara göre 4 kat azaltıyor. Aynı yaş grubunda enfeksiyon riskini hiç aşılanmayanlara göre yüzde 73, üçüncü doz uygulanmış olanlara göre yüzde 18 azaltıyor.”
60 yaş üstü için çok önemli
60 yaş üstü bireylere hatırlatma dozlarının etkisiyle ilgili veriler de yayınlandı.
İsrail verilerine göre, 60 yaş üstünde üçüncü doz, en az dört ay sonra dördüncü doz uygulanması ağır hastalık riskini, üç doz uygulanmasına göre yüzde 64, ölüm riskini yüzde 78 azaltıyor.
Bu bulgularla, özellikle 60 yaş üstü bireylerin üçüncü dozdan en az dört ay sonra dördüncü doz aşılarını olmaları öneriyor.
Sayıner şunları söyledi: “60 yaşından genç ama tam kontrol altında olmayan kronik hastalığı olan ve bağışıklığı zayıf bireylerinde, ağır enfeksiyon ve ölüm riskinin yüksek olması nedeniyle, dördüncü doz olmaları gerekir. Bu nedenlerle, tanımlanan risk gruplarının dördüncü dozu olmaları kesinlikle gerekli iken, görece genç, kronik hastalığı olmayan, bağışıklığı etkileyen bir durumu olmayan bireyler için üç doz muhtemelen yeterli olacaktır. Benzer şekilde, üçüncü dozdan sonra, özellikle Omicron’un baskın varyant olduğu son altı ay içinde Covid-19 geçirenlerde dördüncü dozun etkisinin sınırlı olması bekleniyor.”
