ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi ve beraberindeki beş kişilik Kongre heyetini taşıyan uçak Tayvan’a ulaştı. Uçağın Tayvan hava sahasına girmesinden sonra Çin ve Tayvan’da askeri hareketlilik arttı.
Uçuş takip sitesi Flight Radar-24’ün verilerine göre, Pelosi ve beraberindekileri taşıyan ‘Boeing C-40’ tipi askeri uçak, Malezya’nın başkenti Kuala Lumpur’daki Sultan Abdülaziz Şah Havalimanı’ndan ayrıldıktan sonra kuzey istikametinde Güney Çin Denizi’ne ilerlemek yerine Endonezya’nın Borneo Adası üzerinden doğuya, ardından Filipinlerin doğu kıyısını takip ederek kuzeye hareket etti.
Ardından Filipinler Denizi’nden kuzeybatıya ilerleyen uçak, Tayvan hava sahasına doğudan girerek Taipei’deki Songşan Havaalanı’na indi.
Çin Komünist Partisi’nin yayın organı Global Times, uçağın Tayvan’a yaklaştığı sıralarda, Çin’e ait S-35 savaş uçaklarının Tayvan Boğazı’nı geçtiğini bildirdi. Tayvan Savunma Bakanlığı iddiaları yalanladı.
Çin’den jet kınamalar
Çin Dışişleri Bakanlığı’nın uçağın inmesinin hemen ardından yayımladığı açıklamada “Bu davranış, ateşle oynamak gibi, son derece tehlikeli. Ateşle oynayan kendini yakar” dendi.
Açıklamada ziyaret kınanırken “Çin, Tayvan’ın bağımsızlığına yönelik ayrılıkçı hareketlere ve dış güçlerin müdahalesine kesinlikle karşı çıkıyor” ifadeleri kullanıldı.
Pelosi: ABD, statükoyu değiştirmeye yönelik tek taraflı çabalara karşı çıkmaya devam ediyor
Pelosi, Tayvan’a indikten sonraki ilk Twitter paylaşımında şunları kaydetti: “Delegasyonumuzun Tayvan ziyareti, Amerika’nın Tayvan’ın canlı cemokrasisini destekleme konusundaki sarsılmaz bağlılığını onurlandırmaktadır.
Tayvan liderliğiyle görüşmelerimiz, ortağımıza desteğimizi yeniden teyit ediyor, özgür ve açık bir Hint-Pasifik bölgesini ilerletmek de dahil olmak üzere ortak çıkarlarımızı destekliyor. Dünya otokrasi ve demokrasi arasında bir seçimle karşı karşıya kalırken, Amerika’nın 23 milyon Tayvanlıyla dayanışması bugün her zamankinden daha önemli.
Ziyaretimiz, Tayvan’a gelen birkaç Kongre delegasyonundan biri ve hiçbir şekilde ABD’nin uzun süredir devam eden politikasıyla çelişmiyor. ABD, statükoyu değiştirmeye yönelik tek taraflı çabalara karşı çıkmaya devam ediyor.”
Askeri hareketlilik
Ziyaret Çin, Tayvan ve ABD askerleri arasında yüksek düzeyde askeri hareket ve hazırlıklara yol açtı.
Çin ordusunun çok sayıda savaş gemisi ve uçağı resmi olmayan Tayvan-Çin sınırına yaklaştırdığı bildiriliyor.
Tayvan Savunma Bakanlığı’nın önümüzdeki dört gün için askeri tedbirleri artırdığı bildirildi. Açıklamada, Tayvan’ın ulusal güvenliğini sağlamak için ‘kararlılık, yetenek ve güvene’ sahip olduğu ve acil durum için çeşitli planlar yaptığı belirtildi.
Bir dizi analist Guardian’a Çin’den düşmanca bir askeri eylemin olası olmadığını, ancak yanıtın son yıllarda diğerlerini aşacağını söyledi. İsimlerinin açıklanmaması koşuluyla konuşan üst düzey Tayvanlı isimler de dahil olmak üzere bazıları, Pelosi’nin ayrılmasından sonra ABD askeri varlıklarıyla çatışmayı önlemek için önemli bir eylemin gerçekleşmesini bekliyordu.
Pelosi’nin çarşamba sabahı Tayvan Devlet Başkanı Say İng-ven’le görüşmeden önce Taypey şehrinin eteklerindeki Grand Hyatt otelde kalması bekleniyor.
Programda Tayvan’a yer verilmemişti
Meclis Başkanı’nın resmi internet sitesinde ziyaret programına ilişkin yayımlanan açıklamada, Singapur, Malezya, Güney Kore ve Japonya’yı kapsayan gezinin durakları arasında Tayvan’a yer verilmemişti.
ABD’den 29 Temmuz’da ayrılarak Hawaii’de mola veren Pelosi ve beraberindeki beş kişilik Kongre heyeti, dün Singapur’da, bugün de Malezya’yı ziyaret etmişti.
Ziyarette Pelosi’ye, Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi Başkanı Gregory Meeks, Gazi İşleri Komitesi Başkanı Mark Takano, Yollar ve Araçlar Komitesi Başkan Yardımcısı Suzan DelBene, İstihbarat Daimi Özel Komitesi üyesi Raja Krishnamoorthi ve Silahlı Kuvvetler Komitesi ile Dış İlişkiler Komitesi üyesi Andy Kim eşlik ediyor.
Gerilim çıkmıştı
Pelosi’nin gezi kapsamında Tayvan’ı ziyaret edeceğine ilişkin söylentiler, ABD-Çin ilişkilerinde gerilime sebep olmuştu.
Çin Savunma Bakanlığı, geçen hafta, Pelosi’nin ziyaretinin gerçekleşmesi halinde askeri karşılık verebileceğini söylemişti: “Pelosi Tayvan’ı ziyaret ederse, Çin ordusu boş durmayacak.”
Çin Dışişleri Bakanlığı da olası ziyaretle ilgili, şunları kaydetmişti: “Her tür olasılığa hazırlıklıyız. Eğer ABD tarafı ziyarette ısrar ederse egemenliğimizi ve toprak bütünlüğümüzü korumak için güçlü ve kararlı tedbirler alacağız.”
Olası ziyaret nedeniyle ABD ve Çin ordularının Tayvan yakınlarındaki askeri hareketliliği artmıştı.
ABD donanmasının Pasifik’teki 7’nci filosuna bağlı görevli Ronald Reagan savaş gemisi, hafta başında harp filosuyla Singapur’dan ayrılarak kuzeydoğu yönünde Güney Çin Denizi’ne doğru hareket etmişti.
Çin Halk Kurtuluş Ordusu donanması da hafta sonunda Tayvan Adası’nın karşı kıyısındaki Fucien ve Güney Çin Denizi kıyısındaki Guangdong eyaletlerinde tatbikatlar düzenlerken, bölgeler gemi trafiğine kapatılmıştı.
Nisanda planlanan ziyaret iptal edilmişti
82 yaşındaki Pelosi’nin nisanda Tayvan’a planladığı ziyaret, Covid-19’a yakalandığı gerekçesiyle iptal edilmişti.
Çin Dışişleri Bakanı Vang Yi, o günlerde Pelosi’nin Tayvan’ı ziyaretinin ‘tek Çin’ ilkesinin tanımladığı ‘kırmızı çizginin aşılması’ anlamına geleceğini söylemişti.
Pelosi, 25 yıl aradan sonra Ada’yı ziyaret eden ilk ABD Temsilciler Meclisi başkanı oldu. Daha önce 1997’de Newt Gingrich, bu görevi yürütürken Tayvan’ı ziyaret etmişti.
