AMBERİN ZAMAN
[email protected] / @amberinzaman
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 29-31 Mart tarihleri arasında Washington’da düzenlenecek ‘Nükleer Zirve’ye katılması bekleniyor. Erdoğan’ın Washington’a gelmişken Maryland eyaletinde Diyanet’in inşa ettirdiği caminin açılışını yapması da planlanıyor.
Doğal olarak en büyük merak konusu Obama’nın Erdoğan’ın randevu talebine nasıl yanıt vereceği. İkincisi de Obama’nın cami açılışına katılıp katılmayacağı.
Obama’nın cami açılışına katılması sıfır ihtimal.
Birinci sorunun cevabı ise henüz net değil. Beyaz Saray, Obama’nın zirve sırasında herhangi bir liderle ikili görüşme yapmayacağını savunarak Erdoğan için istisna yapmanın imkansız olduğunu söylüyor. Türk tarafı bu durumda ‘pull aside’ diye tabir edilen, zirve esnasında ‘gözlerden uzak’ kısa bir görüşme için bastırıyor.
Kısmen de olsa Beyaz Saray’ın bu konuda vereceği nihai cevap, Erdoğan’ın Washington gezisi öncesinde ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Tony Blinken ve Obama’nın IŞİD karşıtı koalisyon nezdindeki daimi temsilcisi Brett Mc Gurk’un Ankara’ya yapmaları beklenen kritik ziyarete bağlı.
Güvenilir kaynaklardan edinilen bilgiye göre görüşmelerin ana konusu Suriye ve YPG.
Bilindiği gibi Türkiye ‘Mare hattı’ veya ‘Menbic Cebi’ diye tabir edilen 98 kilometrelik sınır hattını IŞİD’den arındıracak ‘ılımlı Suriyeli muhalif’ güç oluşturacağı sözünü vermişti. Bunun karşılığında ABD, YPG’nin Fırat’ın batısına ilerlemesine katkıda bulunmayacaktı. Ancak söz konusu güç ortada görülmediği gibi Rus müdahalesiyle birlikte Suriye’deki dengeler iyice alt üst oldu.
YPG şubat ayında, Rusya’nın hava desteğiyle Afrin’den Menbic’e doğru ilerlemeye başlamış ve IŞİD’i çembere almasına ramak kalmıştı.
ABD bu durumdan hoşnuttu, zira aynı zamanda güneyden Türkiye sınırına doğru ilerleyen Suriye rejim güçlerinin de önü kesiliyordu.
Ancak Türkiye’nin ‘Azez düşüyor, Kürtler kantonları birleştiriyor’ diye kıyameti koparıp YPG’yi top ateşine tutmasının üzerine TAK’ın Ankara saldırısıyla Brett McGurk’un Kobane ziyareti binince Washington YPG’ye “Dur” demişti. (Bu arada Türkiye medyasındaki McGurk’ün Kobane’ye ABD dışişlerinden habersiz gitti iddiası gerçeği yansıtmıyor. Dışişlerine bağlı çalışan McGurk’un ofisi bakanlıkta).
Fakat Washington’un sabrı bir yere kadar….
İstihbarat kaynaklarına göre ‘Menbic Cebi’nin halen IŞİD’in kontrolünde olması Paris benzeri yeni bir terör saldırısının tekrarlanması riskini her geçen gün artırıyor. Paris saldırganlarının ‘Menbic Cebi’den Türkiye’ye geçip ardından Avrupa’ya geçtikleri tespit edildi. Bir sonraki hedeflerinin Washington olmayacağı ne malum?
Dolayısıyla Blinken ve McGurk’ün Türkiyeli muhataplarına “Sizinle işbirliği yapmaya istekli ve hazırız ancak somut bir şeylerin olması gerekiyor artık” demesi sürpriz olmaz. Bunun için takvim belirlemeleri de ihtimal dahilinde
Türkiye’nin Blinken ve McGurk’ü hangi ruh haliyle karşılayacağı ilişkilerin yakın gelecekteki seyri açısından önemli bir ipucu sunuyor. Fakat görüşmeler Türk tarafının her zamanki ‘YPG eşittir PKK. YPG ile işbirliğine derhal son verin’ dayatmalarıyla geçerse Obama’nın Erdoğan ile bir araya gelme ihtimali iyice zayıflar diye düşünüyorum.
Ancak şunu da sormak lazım: Acaba Erdoğan halen Obama’yla görüşmek istiyor mu?
Nedenine gelince… Başkan Obama, Nisan sayısı piyasaya çıkan The Atlantic dergisine verdiği tarihi nitelikteki mülakatında başta Suriye olmak üzere dış politikaya bakışını tüm ayrıntılarıyla ortaya serdi.
Mülakatta Türkiye’ye de değinilirken, söyleşiyi yapan Jeffrey Goldberg Obama’ya atfen şöyle diyor: “ABD başkanı ilk günlerde Erdoğan’ı Batı ile Doğu’yu birleştirebilecek kapasiteye sahip ılımlı bir Müslüman lider olarak görürken şimdi kendisini başarısız ve otoriter biri olarak görüyor. Ve de devasa ordusunu Suriye’ye istikrar getirmek için kullanmayı reddeden bir lider.”
Goldberg’in aktardıkları tırnak içerisinde olmadığı için “Yanlış yorumladı” diye geçiştirilebilir. Ancak deneyimli gazetecinin böylesi nazik bir konuda yanlış aktarma ihtimalinin çok zayıf olduğunu düşünüyorum.
Tabii Goldberg’ün Obama’ya atfen yazdıkları şu soruyu da gündeme getiriyor: “Obama, Türk ordusunun Suriye’ye girmesini mi istiyordu?”
Girmesini isteseydi Türk birliklerini koruyacak ‘uçuşa yasak bölge’ye yeşil ışık yakması gerekirdi. Ama Türkiye’nin tüm ısrarlarına rağmen buna yanaşmadı.
Anlaşılan Obama da her zaman tutarlı olmuyor.
Ya da Suriye konusunda Ankara ile Washington arasında geçen başka pazarlıklar vardı da biz bilmiyoruz….
