Erken seçim korkusuyla konut tarafında son aylarda doğalgaz ve elektrik zamlarını büyük oranda sübvanse eden hükümetin gücü tükenmek üzere. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, vatandaşa yüksek elektrik ve doğalgaz faturalarına çözüm olarak ‘tasarruf’ seçeneğini sundu.
Elektrik ve doğal gaz fiyatlarında son iki yılda üst üste yaşanan artışlar Türkiye’yi Avrupa’nın zam şampiyonu yaptı. 2019 ile 2021 ilk yarılarını kapsayan 2 yıllık dönemde Türkiye’de elektrik fiyatları yüzde 47,4 artarken doğal gaz fiyatları da yüzde 42,3 yükseldi.
Son iki ayda kur şokları ve yükselen enerji maliyetlerine rağmen ise zamlar daha çok sanayi tarafına kaydırıldı. Sanayi tarafında kullanılan doğalgaza ekimde yüzde 15, kasımda ise yüzde 40’ın üzerinde zam geldi. Böylece yılbaşından bu yana yapılan toplam artış yüzde 150’yi buldu.
Doğalgaz zamları ayrıca elektrik fiyatlarında da önemli fiyat artışlarına sebep oluyor.
Erken seçim korkusu
Hükümetin BOTAŞ’ın milyarlarca dolar zararına rağmen konut tarafında fiyatları sübvanse etmesi ise büyük oranda erken seçim korkusuyla açıklanıyor.
İktidar önümüzdeki seçimlerin planlandığı gibi 2023 yılında yapılacağını ısrarla dile getirse de kimi siyasi analistler ve muhalefet liderleri, 2022 yılı sonunda Türkiye’yi bir erken seçimin beklediği görüşünde. Anketlerin çoğunluğu da AKP ve MHP’nin oluşturduğu ‘cumhur ittifakı‘nda dikkat çekici bir düşüş olduğuna işaret ediyor.
Doğalgaza peş peşe gelen zamlar sonrası ise sanayiciler isyan etmiş durumda.
Zamları tutma gücü her geçen gün azalan hükümet cephesinden bugün oldukça dikkat çekici bir açıklama geldi.
Bakan Dönmez, TBMM Bütçe Komisyonu’ndaki konuşmasında, elektriği ve doğalgazı fazla kullanan ve faturasını düşürmek isteyenlere “Daha az kullanın” tavsiyesi verdi.
Bakan, şöyle devam etti: “Evlerimizde özellikle 1 derecelik sıcaklık değişikliği, yani 23 yerine 22 derecede evinizi ısıtmanın aylık faturanıza etkisi yüzde 7 olur. Yazın da eğer klimayla soğutuyorsanız, 18 derecede soğutacağınıza 19 derecede soğutmuş olsanız yüzde 7 faturanıza katkı var. Bunu 7’den 70’e herkesin yapması gereken, adeta bir vatandaşlık görevi olduğunu düşünüyoruz. Hem bu kaynaklarda dışa bağımlıyız hem de gereksiz yere bu enerjiyi üretebilmek için kaynak tüketiyoruz.”
Hükümet neden kısmak istiyor?
Türkiye doğalgazda yüzde 98’e varan oranda dışa bağımlı.
Doğalgazı ise uzun vadeli kontratlarla 3 farklı yöntemle temin ediyor. Rusya’dan 2 boru hattı, İran’dan 1 boru hattı, Azerbaycan’dan 2 boru hattı var. Bunlar dışında Nijerya ve Cezayir’den LNG ithal ediliyor.
Kalan açık ise spot piyasadan temin ediliyor. 2020’de spot piyasadan alınan doğalgaz miktarı ise yüzde 16-17 seviyesindeydi. Geçen sene spot piyasadan 60-70 dolardan temin edilebilen doğalgaz bu yıl 1000 dolarları gördü.
Türkiye’nin geçen seneki 48 milyar metreküp tüketiminin bu yıl 60 milyar metreküpe çıkması bekleniyor. Bu da çok daha yüksek fiyattan çok daha fazla alım anlamına geliyor.
Yılbaşına göre TL’nin dolar karşısında yüzde 30’lara varan değer kaybetmesi de Türkiye’nin doğalgaz faturasını ciddi şekilde etkiliyor.
