Bartın’ın Amasra ilçesindeki maden patlamasında 41 işçinin hayatını kaybetmesinin ardından bugün TBMM’de bilgi vermesi gereken Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Sayıştay raporlarının çarpıtıldığını savunarak işleyişi anlatmaya çalıştı. Açıklamada bilgi edinemeyen muhalefet sıralarıysa tepki gösterdi.
CHP’li Bartın Milletvekili Aysu Bankoğlu şunları söyledi: “Enerji bakanının 25 dakikalık konuşması güzel hazırlanmış bir dönem ödevi gibiydi. Ama Bartın’daki patlamanın nedenine ilişkin tek şey öğrenemedik. Bakan bey istifa edemezse, affını istesin. Görevini layıkıyla yapacak savcı, müfettiş ve bilirkişiler bekliyoruz.”
Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) Amasra Müessesesi’nde 14 Ekim’deki patlamada en az 41 işçi hayatını kaybetmişti. Facianın sebebiyse grizu (belirli konsantrasyonlara eriştiğinde patlayıcı hale gelebilen, zehirli bir gaz). Sayıştay’ın söz konusu maden ocağındaki grizu patlaması riskine karşı 2017 ve 2019’da iki kez uyardığı ortaya çıkmıştı. Dahası, tesis patlamadan 10 gün önce denetlenmişti.
TBMM Genel Kurulu’nda patlamaya ilişkin bilgileri aktarması için söz verilen Dönmez, işleyiş hakkında konuşunca muhalefet sıralarından tepkiler yükseldi.
Sık sık itirazların yükseldiği bakanın “2017 ve 2019 yılında Sayıştay raporlarında yer alan solunabilir ve patlayabilir tozla mücadele başlığı altındaki hususların dikkate alınmadığı iddiası ortaya atılmıştır. Bu iddiaya ilişkin ölçümler ve kontroller tam yapılmakta ve mevzuatta belirtildiği seviyede tutulmaktadır” sözleri tansiyonu yükseltti.
Patlamanın meydana geldiği Bartın’ın CHP’li milletvekili Aysu Bankoğlu bakanın açıklamalarını sadece ‘güzel çalışılmış bir ev ödevi’ olarak değerlendirdi.
‘Neyi denetledin?’
Dönmez’in konuşmasının ardından Bankoğlu, Twitter’dan şu mesajları paylaştı: “Enerji bakanının 25 dakikalık konuşması güzel hazırlanmış bir dönem ödevi gibiydi. Ama Bartn’daki patlamanın nedenine ilişkin tek şey öğrenemedik. Bakan bey istifa edemezse, affını istesin. Görevini layığıyla yapacak savcı, müfettiş ve bilirkişiler bekliyoruz.
Meclis’te konuşan bakan, daha eylülde oradaydın. Neyi denetledin? Tek tek açıklayacaksın. Kazanın ilk anından itibaren orada olduğunu söyleyen hükümet, kaza olmadan neredeydi?”
‘Gereği yapılacak’
Bakan Dönmez’in Meclis’teki konuşmasından öne çıkan ifadelerse şöyle:
*Maden ocakları yılda ortalama dört kez denetlendi. 21-27 Ağustos tarihlerinde Amasra denetlendi. Bu denetimlerde teknik ve idari düzenlemelere aykırı husus tespit edildi.
*Kazanın yaşandığı ilk dakikalarda Sayıştay raporları gündeme getirildi. Sayıştay, TBMM adına kamu idarelerinin mali faaliyet, karar ve işlemlerini denetlemekle yükümlüdür. 2017 ve 2019’da yer alan hususların dikkate alınmadığı iddiası ortaya atıldı.
*Soma ve Ermenek kazalarından sonra mevzuattaki düzenlemelere istinaden TTK’da iyileştirilmeler yapılmadığı iddiaları ortaya atıldı. Toplam 200 km’lik alanlarda ‘hayat hattı’ tesis edildi. Maske değişim istasyonları kuruldu.
*Kazanın olduğu gün, Sayıştay raporları çarpıtılarak, metan gazı miktarı ‘yüksek seviyede metan tespit edildi’ şeklinde lanse edildi. Kömürün içindeki metanla ocaktaki havalandırma içindeki metan farklıdır.
*Delme ve patlamaya dair ortaya atılan iddialara ilişkin, dünya genelindeki madencilik operasyonlarında delme ve patlatma işlemi kullanılır. Ülkemizde de uygulanır. Son olarak maden ocağının patlayacağı iddialarına da açıklık getirmek istiyorum. Yeraltı çalışma alanlarında 24 saat boyunca izlenmekte, bilgiler de kayıt altına alınmakta. Karakutumuz var, her tür telsiz ve telefon görüşmesi kayıt altında. (Milletvekillerine) Şüpheniz olmasın, en ufak bir ihmal varsa gereği yapılacak.
*Amasra’ya kurulan sensörlerde metan oranı yüzde 1,5 değerine ulaştığında sarı ışık yanmakta ve sesli uyarı vermekte. Merkezi Gaz İzleme Birimi tarafından sistem takibe alınmakta. Metan oranı yüzde 2’yi bulduğunda kırmızı alarm devreye girer ve acil durum prosedürü işletilerek çalışanlar tahliye edilir.
*Kazadan önceki son kayıtlar incelendiğinde metan gazı oranı saat 18:05’te yüzde 1,5 seviyesine ulaşmış ve elektrik kesilmiş. Saat 18:09’daysa son kayıp metan oranı yüzde 1,69 olarak ölçüldüğünü göstermekte. 18:09’dan sonra kayıt alınamadı. Patlama anındaki metan seviyesi Merkezi Gaz İzleme Sistemi’nde ölçülen bu.
*TTK, Türk-İş, Çalışma ve Sosyal Güvenlik ile Aile, Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından kişibaşı 1,5 milyon lira ödeme yapılacak. Devletimiz tüm kurum ve imkanlarıyla Bartın’daydı. Sağlık Bakanlığı’mız, UMKE ile yaralılar hastaneye sevk edildi. Süreç en kısa süre içinde tamamlanacak. Madenci kardeşlerimizin evlatları emanetimiz. Eğitim, iş bulma gibi her türlü desteği vereceğiz.
*Türkiye geneli ölümlü iş kazalarında madencilik sektörünün payı 1990’da yüzde 35,4 iken bu oran 2010’da yüzde 10’un altına gerilemiş, Soma ve Ermenek sonrası bu oran 2014’te yüzde 23,5’a yükselmiş. 2014’ten sonra geçen yıl bu oran yüzde 5,2 seviyelerine gerilemiş.
