ABD’nin Alabama eyaletinde dondurulmuş embriyoların ‘çocuk’ sayılması gerektiğine ve bunları yanlışlıkla yok eden bir kişinin sorumlu tutulabileceğine hükmedildi.
Alabama Yüksek Mahkemesi’nin kararı, eyaletteki çok sayıda kliniğin ‘In Vitro Fertilizasyon (IVF)’ olarak bilinen tüp bebek yöntemi tedavisini durdurmasına yol açtı.
Tıp uzmanları ve üreme tedavilerini savunan gruplar, kararın Alabama ve başka eyaletlerde tüp bebek tedavisi açısından olumsuz sonuçlar oluşturabileceği uyarısında bulundu. Bazı kürtaj karşıtı gruplarsa söz konusu embriyoların yasal açıdan daha fazla korunması gerektiğini savundu.
Mahkeme kararının, IVF’ye yönelik herhangi bir yasaklama veya kısıtlama getirmemesine karşın embriyonun ‘çocuk’ sayılması nedeniyle, kliniklerin embriyoları kullanma ve saklama yöntemleri konusunda uzmanların kafası karıştı.
Alabama Üreme Hakları Merkezi Direktörü Elisabeth Smith şunları dedi: “IVF embriyolarının tümü kullanılmıyor, kullanılması da mümkün değil. Embriyolara yasal kişilik kazandıran bir yasanın çıkarılması, birçok insanın ailelerini kurmak için güvendiği bir bilim olan IVF’nin kullanımı açısından feci sonuçlara yol açabilir.”
Alabama Tabipler Birliği’nin açıklamasındaysa şöyle dendi: “Bu karar tüm Alabamalıları etkiliyor ve aile kurmak isteyenler için doğurganlık seçenekleri sınırlı hale geldiğinden muhtemelen daha az bebek yani çocuk, torun ile amca, hala, dayı, teyze kızı veya oğlunun doğmasına yol açacak.”
ABD yönetimi karara karşı
Alabama Yüksek Mahkemesi’nin kararı yalnızca eyalet içinde geçerli. Bun karşın uzmanlar diğer eyaletlerde de donmuş embriyoların ‘çocuk’ veya ‘insan’ olarak kabul edilmesi gerektiğine ilişkin yasal girişimler veya davalar görülebileceğini vurguluyor.
ABD yönetimiyse kararı eleştirdi: “Ailelerin kişisel kararlarını politikacılar dikte edemez.”
Ne olmuştu?
Karar, 2020’de bir doğurganlık kliniğinde embriyoları ‘kazara’ kaybedilen üç çiftin açtığı dava sonucunda alındı.
Davaya göre bir hasta, embriyoların saklandığı yere girmiş, onları eline almış ve kazara düşürmüştü. Düşen embriyolar kaybedilmişti.
Çiftler, eyaletin ‘Küçüğün yanlışlıkla öldürülmesi yasası’na dayanarak ‘Üreme Tıbbı Merkezi ve Gezici Revir Derneği’ne dava açmıştı.
Bu yasa, anne karnındaki fetüsleri kapsıyor ancak IVF ile elde edilen embriyoları kapsamıyor.
Bir alt mahkeme, embriyoların kişi veya çocuk olarak nitelendirilemeyeceğine ve haksız ölüm davasının durdurulmasına karar vermişti.
Çiftler kararı temyiz etmişti.
ABD Yüksek Mahkemesi 2022’de kürtaj karşıtı karar aldı
ABD Yüksek Mahkemesi, 24 Haziran 2022’de ülke çapında kürtaj hakkını iptal etmiş ve eyaletlerin bu konuda kendi yasalarını yapmasının kapısını açmıştı.
Kararın ardından Demokratların yasama organında çoğunlukta olduğu eyaletlerde kürtaj hala serbest. Cumhuriyetçilerin eyaletlerinde ise yasak.
Alabama’da da hamileliğin her aşamasında kürtaj tamamen yasak.