Merkez Bankası’nın (MB) analitik bilançosunda ‘değerleme hesabı’nın son bir ayda 20 milyar lira civarında azalış göstermesi bankacıların MB’nin değerleme hesabından Hazine’ye aktarıma hazırlandığından endişe etmesine neden oldu.
MB ise değerleme hesabının işleyişinde değişiklik olmadığını belirtiyor.
MB’nin analitik bilançosunda ‘değerleme hesabı’ 20 Kasım itibarıyla 47.2 milyar liraya geriledi. Bu tutar bir ay önce 69 milyar lira seviyesindeydi. 2017 sonu ilgili tutar 55 milyar lira, 2018 sonunda ise 45 milyar liraydı.
Değerleme hesabı liranın yabancı paralar karşısındaki ve altının değer değişimleri sonucu oluşan farkları yansıtıyor. Bugüne kadar bilinen uygulamalarda ilgili hesap Hazine’ye kâr payı olarak yansıtılmazken, bugün bankacılar ilgili tutarın yansıtılması için hazırlık yapıldığından endişeli.
Ekim ayında haber çıkmıştı
Reuters ve Bloomberg ajanslarında ekim ayında yayınlanan bir haberde, MB değerleme hesabında bulunan miktarın bütçede gelir hesabına aktarılması üzerinde çalışma yaptığını söyleyen konuya yakın bir kaynak, bunun ihtiyat akçesine benzer bir düzenleme olabileceğini ve nihai karar verilmesi durumunda 100 milyar liraya yakın kaynağın gelecek yıl Hazine’ye aktarılabileceğini söylemişti.
Haberde nihai kararın henüz verilmediğine dikkat çekilmişti.
Uysal yalanlamıştı
Bu haberin ardından MB Başkanı Murat Uysal enflasyon raporunda, “Değerleme hesabının mevcut yapısı dışında ne bir çalışma, ne de bir fikrimiz var” var demiş, konuya ilişkin soruların devam etmesi üzerine ise “Değerleme hesabına ilişkin bir çalışma yok” söylemini tekrar etmişti.
Değerleme hesabı, lira başta olmak üzere MB bilançosunda bulunan bazı araçlar sert değişimler gösterdiğinde oynak olabilmekte. Ancak bankacılar bugün için piyasalarda benzer bir oynaklık yaşanmadığı düşüncesinde.
Değerleme hesabındaki düşüşe karşın, temmuz-ağustos aylarında yedek akçe tutarının transferinde sert düşüş gösteren ‘diğer kalemler’ ise bilançoda son bir ayda yaklaşık 10 milyar lira artış kaydetti.
Diğer kalemler ihtiyat akçesi transferi döneminde (temmuz-ağustos) yaklaşık 10 günlük sürede 76 milyar liradan 38 milyar liraya gerilemişti. Aradaki fark Hazine’ye aktarılmıştı.
‘Hazine’ye transfere hazırlık olarak yorumluyoruz‘
Konunun hassasiyeti nedeniyle ismini vermek istemeyen bir bankacı Reuters’a şöyle konuştu: “MB başkanının enflasyon raporunda böyle bir adım atılmayacağına yönelik itirazına rağmen MB bilançosunda açıklayamadığımız değişiklikler görüyoruz. Benzer değişiklikleri yedek akçenin transferinde de görmüştük. Bunu Hazine’ye transferine hazırlık olarak yorumluyoruz…”
Bankacı şöyle devam etti: “Diğer kalemlere aktarılan tutar benzer hızda yılsonuna kadar devam ederse MB’nin karının 15-22 milyar lira aralığında artacağını, bu artışın da doğrudan Hazine’ye yani bütçeye gideceğini hesaplıyoruz.”
Yaz aylarında 40 milyar lira
MB geçen yılbaşında önce karını Hazine’ye erken aktarmış, ardından yaz aylarında yaklaşık 40 milyar liralık yedek akçeyi de iki parça halinde Hazine’ye aktarmıştı.
İlgili tutarlar yavaşlayan ekonomi ve artan savunma harcamalarının genişlettiği bütçe açığının finansmanı için tek seferlik gelir olarak kullanılmıştı. Artan bütçe açıklarının tek seferlik gelirlerle finanse edilmesi sürdürülebilir olmaması nedeniyle eleştirilmişti.
Merkez soruyu yanıtlamadı
Değerleme hesabında geçmişte de sert yükseliş ve düşüş görüldü ve bu genel olarak liranın değer değişimlerinden kaynaklandı. Bankacılar değerleme hesabındaki değişimlerin yanıtını ancak MB’nin verebileceğine de dikkat çektiler.
MB ise Reuters’ın sorusu üzerine mevcut durumda değerleme hesabının işleyişinde bir değişilik olmadığını söyledi.
Bankacı: 70 milyar liraya ulaşabilir
Bir başka bankacı ise şöyle konuştu: “MB’nin analitik bilanço hareketlerinde açıklayamadığımız süreç benzer şekilde devam ederse Hazine’ye kâr transferi birkaç ay içinde 60-70 milyar liraya ulaşabilir ve bütçenin finansmanında kullanılmak üzere Hazine’ye aktarılabilir.”