Avrupa Konseyi’ne üye ülkelerdeki yasaların, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne (AİHS) uygun olup olmadığını denetlemekle görevli Venedik Komisyonu Türkiye’de terörle mücadele kapsamında hazırlanan 7262 sayılı Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının Finansmanının Önlenmesi Kanunu’nun insan hakları açısından ‘kapsamlı sonuçlarının olduğu’ değerlendirmesinde bulundu.
AKP’nin ‘Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının Finansmanının Önlenmesine Dair Kanun Teklifi’ geçtiğimiz aralık ayında kabul edilmişti. İzinsiz yardım toplayanlara 100 bin liraya kadar para cezası öngören kanun derneklere denetimi sıkılaştıran birçok madde içeriyor.
Euronews Türkçe’nin haberine göre komisyonun hukuk uzmanları tarafından incelenen kanunun ‘uluslararası gereklilikleri aştığı ve temel insan hakları özellikle dernek kurma özgürlüğü ve ifade özgürlüğünün yanı sıra adil yargılanma hakkı açısından kapsamlı sonuçlara neden olduğu’ belirtildi.
‘Türkiye’nin terör açısından yüzyüze geldiği zorlu güvenlik durumunun farkında olunduğu’ kaydedilen açıklamada, yine de Avrupa Konseyi’nin üye devletlerinin ‘terörle mücadele için adım atarken uluslararası insan hakları gibi bütün uluslararası hukuki yükümlülüklerine uymaları gerektiğinin’ altı çizildi.
Komisyon tarafından vurgulanan kaygılar arasında yardım toplama konusunda ayrım gözetmeksizin getirilen yeni koşullar, sivil toplum kuruluşlarının risk değerlendirmesinde şeffaflığın olmaması ve bir derneğin yönetim kurulu üyesinin görevden alma ve yeni üyeleri atama konusundaki uygulamalara dikkat çekildi.
27 Aralık 2020 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde kabul edilerek Resmi Gazetede yayımlanan kanun dört gün sonra yürürlüğe girmişti. Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi’nin Hukuk İşleri ve İnsan Hakları Komitesi Şubat 2021’de kanunun uluslararası insan hakları standartlarına uygun olup olmadığı konusunda Venedik Komisyonu’nun görüşüne başvurmuştu.