CANAN COŞKUN
canancoskun@diken.com.tr
@canancoskun
İstanbul’un Üsküdar ilçesinde bulunan Validebağ Korusu’na yapılmak istenen millet bahçesi projesiyle ilgili koruma kurul ve komisyonlarının korunun doğal SİT alanı özelliğini ortadan kaldıran kararlarını mahkeme durdurdu. Mahkeme, koruya millet bahçesi yapılırsa kullanıcı sayısının artacağını ve bu durumun da koruyu çöküşe götüreceğini belirtti.
Validebağ Gönüllüleri Derneği, İnşaat Mühendisleri Odası, Mimarlar Odası, Ziraat Mühendisleri Odası ve Çevre Mühendisleri Odası’nın korunun doğal SİT alanı özelliğini ‘nitelikli doğal koruma alanı’na çevirerek yapılaşmaya açacak kurul kararlarının iptali istemiyle açılan davaya İstanbul 6’ncı İdare Mahkemesi baktı.
Mahkeme 1’nci derece doğal SİT alanlarına müdahalede bulunulmaması gerektiğini belirterek yürütmeyi durdurma kararı verdi.
Heyet, koruma kurullarının koruyla ilgili verdiği karar sonucunda kamu yararı dışında iş ve işlemler yapılabileceğini, bu durumun da telafisi güç ve imkansız zararlar doğurabileceğini kaydetti. Mahkemenin kararındaki değerlendirmeler şöyle:
- Korunun hukuki statüsü 1’inci derece doğal SİT alanıyken ilgili kurul tarafından ‘nitelikli doğal koruma alanı‘ olarak yeniden tarif edilip tescillendi, ancak koruyla ilgili süreç Çevre ve Şehircilik Bakanlığı aşamasındaydı. ‘Nitelikli doğal koruma alanı‘ statüsü dava konusu parsele özgülenmeden işlem tesis edildi.
- Kurul kararlarında teknik bakımdan sadece peyzaj projesi ele alındı. Peyzaj projesi ve raporunda yer verilen hususlar alanın ekolojik yapısını ortaya koymuyor.
- Peyzaj projesinde yer verilen inşaatla ilgili metraj miktarları eksik.
- İnşaat projesi koru kavramına uymuyor, içerdiği çocuk oyun alanı, fitness alanı ve lüks kaplama malzemeleri koruyu millet bahçesi veya park düzeyine düşürecek.
- Proje alanda bulunan habitatlar özelindeki etkiler ortaya konulmadı, yoğun inşaat süreci korudaki ekosistemi olumsuz yönde etkileyecek ve sonunda kullanıcı sayısını artırarak çöküşüne neden olacak.
Ne olmuştu?
Validebağ Korusu, 1999’da ‘doğal SİT alanı‘ olarak tescillendi. Koruda 120’nin üzerinde kuş türü, 30’un üzerinde kelebek çeşidi, çeşitli canlı ve böcek türleri, zengin bitki örtüsü, anıt ağaçlar ve meyve ağaçları bulunuyor.
Koru, 2014’te iki yıllığına İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne devredildi. Koruyla ilgili başka planlar da o zaman devreye girdi. Çevrede birçok cami olmasına karşın korunun girişine bir cami daha yapıldı. Polisin sert müdahalelerde bulunduğu o günlerde caminin bir cemaatinin olmamasına karşın yapıldığı belirtilmişti. Buna karşın koru, gönüllülerin direnişi sayesinde korundu.
Koru için 2018’de ‘millet bahçesi projesi‘ hazırlandı. Üsküdar Belediyesi Meclisi Mart 2020’de, yani salgının başında ‘olağanüstü‘ gündemle toplandı ve mülkiyeti Hazine’ye ait olan korunun 261 bin metrekarelik bölümünü bakım ve onarım gerekçesiyle Üsküdar Belediyesi’ne tahsis etti.
Bu gelişmeden yaklaşık bir yıl sonra Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, 24 Nisan 2021’de Üsküdar’ı ziyaretinin ardından sosyal medya hesabından Validebağ Korusu’nda Üsküdar Belediyesi’yle ‘düzenleme ve rehabilitasyon projesi‘ni hayata geçireceklerini duyurdu.
Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi, Validebağ Korusu’nun 1’nci derece doğal SİT alanı özelliğinin korunması amacıyla başka davalar da açmıştı. Aynı mahkeme geçen yıl haziranda koruya yapılmak istenen millet bahçesi projesinin imar planlarını durdurmuştu. Kasımda da Üsküdar Belediyesi’nin ‘rehabilitasyon projesi‘ ihalesi İstanbul 11’inci İdare Mahkemesi’nce iptal edilmişti.