TTB ve uzmanlık dernekleri, pandeminin sürdüğünü hatırlatarak, güncel Covid-19 aşılarının (XBB.1.5 suşunu içeren yeni mRNA aşıları) temin edilip yüksek riskli gruplara uygulanmasının hayati önemde olduğu kaydetti.
Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği (KLİMİK), Halk Sağlığı Uzmanları Derneği (HASUDER), Türk Toraks Derneği ve Türkiye Aile Hekimleri Uzmanlık Derneği ve Türk Tabipleri Birliği Uzmanlık Dernekleri Eşgüdüm Kurulu (TTB UDEK) Yürütme Kurulu bugün ortak bir yazılı açıklama yaptı.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Covid-19 Aşı İçeriği İzleme Komitesi, hastalığın seyri, sıklığı, dağılımı, dolaşımdaki varyantların durumu ve kullanımdaki aşıların etkinliği gibi konuları değerlendirerek yeni Covid-19 aşısının XBB.1’den türeyen XBB.1.5 veya XBB.1.16 suşlarını içermesini önermişti. XBB.1.5 suşunu içeren yeni tek değerli mRNA Covid-19 aşıları da kısa süre önce üretilerek gerekli onayları aldı. ABD, Avrupa, Kanada gibi ülkelerde ve özellikle risk gruplarına olmak üzere eylül 2023 itibariyle uygulanmaya başlandı.
En güncel aşı XBB.1.5 suşunu içeren son mRNA aşılarının, XBB.1.5, XBB.1.6, XBB.2.3.2 gibi XBB’yle ilişkili varyantların yanısıra EG.5.1 (Eris) , FL.1.5.1 varyantlarına karşı da etkili olduğu gösterildi. Ek olarak laboratuvar çalışmalarından elde edilmiş veriler, güncellenmiş bu aşıların BA.2.86 varyantına karşı da yeterli antikor oluşturabileceğini görüldü.
Aşıyla veya hastalığı geçirerek bağışıklık kazanmış kişi sayısı artsa da DSÖ Covid-19 aşılama önerilerini güncelledi. 50 yaşın üstündekiler, ağır komorbiditesi (diyabet, kalp damar hastalıkları gibi kronik hastalıkları olanlar) veya ciddi obezitesi olan genç erişkinler, altı aydan büyük çocuklar dahil tüm bağışıklığı baskılananlar (HIV’le yaşayan bireyler, organ veya kemik iliği nakli olanlar vb.), gebeler, palyatif bakım altındaki hastalar ve bu gruplara bakım verenler ile sağlık çalışanlarını Covid-19 aşılaması için yüksek öncelikli gruplar olarak tanımladı. Bu gruplar için primer aşılama ve ilk hatırlatma dozlarının ardından 6-12 ay sonra tekrarlanacak hatırlatma dozları önerildi.
Eski aşıları tamamen bıraktılar
Açıklamada izolasyon önlemlerinin kaldırılmış olması ve hafif seyirli hastalığa karşı korumanın aşılamalardan kısa süre sonra azalması nedeniyle SARS-CoV-2’nin tamamen dolaşımdan kalkmasının beklenmediği belirtildi: “Günümüzde aşılamanın esas amacı Covid-19’a bağlı hastane yatışlarını ve ölümleri azaltmak. Bu nedenle de Çin, Fransa, Almanya, İngiltere ve Meksika gibi birçok ülke güncellenmiş Covid-19 aşısı ek dozlarını sadece ağır Covid-19 için en yüksek riskte olan gruplara öneriliyor.
Dolaşımdaki suşlara karşı, eski aşılardan belirgin olarak daha etkili olmaları nedeniyle, Covid-19’un hem primer bağışıklamasında hem de hatırlatma dozu olarak en güncel aşıların kullanılması öneriliyor. Şu anda yüksek gelirli ülkeler orijinal suşu içeren ilk aşıları ve 2022’de kullanıma sokulmuş iki değerli aşıları kullanımdan kaldırdı. Eylül 2023 itibariyle bu ülkelerde hem primer aşılamada hem de hatırlatma dozu olarak kullanılmak üzere XBB.1.5 omikron suşunu içeren SARS-CoV-2 aşıları kullanılmaya başladı.”
Yenisine ulaşamayanlara eski mRNA
Covid-19’dan korunmada en güncel aşıların en etkili olduğu bilimsel olarak gösterilmiş olmakla birlikte, XBB.1.5 içeren yeni aşılara dünyanın pek çok ülkesinde ulaşılamayacak. Türkiye’nin bu konuda adım atıp atmadığıyla ilgili Sağlık Bakanlığı herhangi bir açıklama yapmadı.
TTB ve dernekler, orijinal suşu içeren ilk Covid-19 aşılarının, ağır hastalığa ve ölüme karşı halen bir miktar koruma sağladığı gerçeğine dayanarak, yeni güncellenmiş aşılara ulaşılamayan ülkelerde, eski aşıların özellikle yüksek riskli gruplarda ve primer aşılama için ve ilk hatırlatma dozu olarak halen kullanılabileceğinin düşünüldüğünü hatırlattı.
Açıklama şöyle devam etti: “Özellikle bağışıklığı baskılanmış kişilere, ileri yaşta (75 yaş üstü), altta yatan ciddi hastalığı olanlara son aşılarından veya Covid-19 hastalığından 6-12 ay sonra orijinal suşu içeren aşıyla hatırlatma yapılabilir. Ancak etkili ve uzun süreli koruma sağlayan XBB.1.5 omikron suşunu içeren SARS-CoV-2 aşılarının olabilecek en kısa sürede ülkemizde kullanıma girmesine yönelik girişimler yapılmalı.”
