26 Mayıs günü bu yılın ilk ay tutulması, bir Süper Ay olayı, keza Süper Ay, ay tutulması ve Kanlı Ay hepsi bir arada görülecek. Peki bunlar ne anlama geliyor?
Bunun yanıtını ABD’deki Michigan Üniversitesi Fizik ve Astronomi Bölümü Müdürü Shannon Schmoll verdi.
Süper Ay, bir dolunay veya yeni ay evresi Ay’ın yerküreye en yakın olduğu döneme denk geldiğinde oluşuyor.
Ay’ın yerküre etrafındaki yörüngesi tam olarak daire değil, yani Ay ile yerküre arasındaki mesafe gezegen etrafında ilerledikçe değişiyor. Yerberi adı verilen Ay’ın yerküreye en yakın olduğu nokta ile en uzak olduğu nokta arasında mesafe bakımından yaklaşık 45 bin kilometre fark var. Yerberi yakınında meydana gelen dolunay evresine Süper Ay deniyor.
Peki neden süper?
Ay’ın görece yakın pozisyonu bizler için onu her zamankinden daha büyük ve parlak kılıyor. Yine de normal ayla Süper Ay arasındaki fark ikisini yan yana getirip bakmadan kolay kolay anlaşılmıyor.
Ay tutulması nedir?
Ay tutulması yerkürenin gölgesi Ay’ın tamamını kapladığında meydana geliyor. Bu sadece dolunay evresinde yaşanabilir.
Yerküre gibi Ay’ın bir yüzü sürekli Güneş tarafından aydınlatılıyor. Dolunay Ay ile Güneş, yerkürenin ters taraflarında olduğunda meydana geliyor. Böylece Ay’ın aydınlatılmış tarafını disk şeklinde tamamen görebiliyoruz.
Ay’ın yörüngesi yamyassı olsaydı her dolunay bir ay tutulması olacaktı. Ama bu yörünge yerkürenin yörüngesine göre 5 derece kayık. Dolayısıyla çoğu zaman dolunay evresi yerkürenin yarattığı gölgenin biraz üstünde veya altında oluyor.
Fakat Ay her döngüsünde iki defa yerküre ve Güneş ile aynı yatay düzlemde buluşuyor. Eğer bunlar dolunay evresine denk gelirse Ay, Güneş ve yerküre düz bir çizgide sıralanıyor ve tamam yerkürenin gölgesinde kalan Ay, bize göre tutuluyor.
Ay tutulmasını görmek için dünyanın gece vaktini yaşayan kısmında bulunmalısınız. 26 Mayıs’takini görmek içn en uygun yerler Pasifik Okyanusu’nun ortası, Avustralya, Asya’nın doğu kıyısı ve Amerika Kıtası’nın batı kıyısı.
Neden kızıl?
Ay yerkürenin gölgesinde kaldığında kararacak ama tamamen siyaha dönmeyecek. Bunun yerine kan kırmızısı bir renk alacak, işte bu sebeple bazı Ay tutulmalarına Kızıl ya da Kanlı Ay Tutulması deniyor.
Güneş ışınları görünür ışığın her türlü rengini barındırıyor. Atmosferdeki gazlar mavi ışık dalga boyunun yayılmasına, kırmızınınsa geçip gitmesine neden oluyor. Buna Rayleigh saçılımı deniyor ki gökyüzünün mavi ve gün doğumu ve gün batımının kırmızı olmasının nedeni de bu.
Ay tutulmasında kırmızı ışıklar atmosferde kırılarak Ay’a doğru bükülüyor, aynı esnada mavi ışıksa süzülüyor. Bu da Ay’a tutulma esnasında soluk kızıl bir renk tonu veriyor.