Merkez Bankası verileri, Türk Lirası’nın hızla değer kazandığı pazartesi ve salı günü ‘arka kapıdan’ döviz satılmış olabileceğini gösterirken, uzmanlar, hakkında herhangi bir açıklama yapılmayan işlemin kaynağının, MB ile Hazine Müsteşarlığı arasında imzalanan ancak uzun süre kamuoyundan gizlenen protokol olabileceğini düşünüyor.
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın pazartesi günü kabine toplantısı sonrası ‘kur korumalı TL vadeli mevduat’ adı verilen bir ürünün piyasaya sürüleceğini açıklamasının ardından, döviz kurlarında rekor düşüşler görüldü. Dolar/TL kuru 11’li seviyelere kadar indi.
Türkiye Bankalar Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Alpaslan Çakar, Erdoğan’ın açıklamaları sırasında 1 milyar dolar satıldığını söylemişti.
İş Bankası Genel Müdürü Hakan Aran da salı günü sabahı “Tedbirlerin açıklanması sonrası bu sabah itibariyle 1,75 milyar döviz bozduruldu” demişti.
Ancak uzmanlar MB’nin döviz kurunun yaklaşık yüzde 30 düştüğü 20-21 Aralık’ta 7 milyar dolara yakın döviz sattığını belirtiyor.
CHP Parti Sözcüsü Faik Öztrak, kurun düştüğü günlerde MB’nin net döviz pozisyonunda 6 milyar dolarlık erime olduğunu söylemiş, MB’nin analitik bilançosunu inceleyen iktisatçı Uğur Gürses ise verilerin pazartesi günü 3,5 milyar dolar, salı günü de 3,4 milyar dolar satıldığını ortaya koyduğunu belirtmişti.
Protokole dikkat çekti
Benzer bir hesabı HSBC Portföy Başekonomisti İbrahim Aksoy, banka müşterilerine gönderdiği yatırım bülteninde de paylaştı.
Merkez Bankası günlük bilanço verilerinin ve net rezerv seviyesinin pazartesi 3,6, salı günü de 3,4 milyar dolar olmak üzere toplamda 7 milyar dolar düştüğünü hesapladıklarını belirterek, “Açıklanan herhangi bir doğrudan döviz müdahalesi olmazken veriler Merkez Bankası’nın Hazine ile olduğu açıklanan protokol kapsamında piyasaya açıklamadan döviz satmış olabileceğine işaret ediyor” dedi.
MB’nin döviz alım-satımlarının koordinasyon içerisinde yapılabilmesi için Şubat 2017’de Hazine Müsteşarlığı ile protokol imzaladığı geçen nisan ayında ortaya çıkmıştı.
O dönem CHP, eski Hazine ve Maliye bakanı Berat Albayrak’ın görev döneminde MB rezervlerinden 128 milyar dolar satıldığını belirterek, paranın akıbetini sorduğu bir kampanya başlatmıştı.
Ekonomi yönetimi rezervin kullanıldığını kabul ederken, söz konusu dolarların kime hangi kurdan satıldığına dair kamuoyunu tatmin edecek bir açıklama uzun süre getirememişti.
O dönem MB’deki görevine yeni başlayan Şahap Kavcıoğlu topa girerek, protokolün varlığını duyurmuş, protokolle sağlıksız fiyat oluşumunun engellenmesine, döviz piyasalarındaki arz-talep dengesine ve likidite tesisine katkıda bulunulduğu ifade etmişti. MB başkanı, “Herhangi bir kesime, banka veya firmaya ayrıcalıklı döviz işlemi gerçekleştirilmesi söz konusu değildir” demişti.
