MESUDE ERŞAN
Bugün Dünya Lenfoma Farkındalık Günü. Lenfatik sistemin hastalıklarından olan lenfoma ile dünyada bir milyondan fazla kişi yaşıyor ve her gün ortalama bin kişi de tanısını alıyor. Ancak tıp dünyası iyimser. Prof. Dr. Mustafa Çetiner, tıbbın lenfomayla ilgili çok yol aldığını belirterek, “Uğrunda savaşmaya değmeyecek hiçbir lenfoma hastası yoktur. Kür ümidimiz var. Lenfomada hemen beyaz bayrak çekilmez” dedi.
Lenfoma sadece lenf bezlerini tutmuyor. Lenfomanın dalak, karaciğer, kemik iliği, akciğerler, testis ve beyin gibi diğer dokuları da tutabildiğini hatırlatan Acıbadem Maslak Hastanesi hematoloji uzmanı Prof. Dr. Çetiner, hem kadın hem de erkeklerde en sık görülen 10 kanser içinde yer aldığını söyledi.
40’a yakın çeşidi var
Lenfomanın, Hodgkin ve Hodgkin dışı lenfoma olarak iki ayrı gruba ayrıldığını hatırlatan Prof. Dr. Çetiner, şunları söyledi: “Bu grupların içinde, davranışları birbirinden çok ayrı, yaklaşık 40’a yakın alt gurup var. Bazı lenfomalar çok hızlı, agresif ve hızlı tedavi edilmeleri gerekiyor. Bazıları ise yıllarca sessiz ve yavaş seyrediyor, tedavi bile gerektirmiyor. Bazen de yavaş seyir gösteren lenfomalar zaman içinde karakter değiştirebiliyor. Tedavideki bu farklı yaklaşımlar nedeniyle, hasta ve yakınları arasında, ‘bazıları tedavi ediliyor, bazıları edilmiyor’ ya da ‘doktor bazı hastalara yeni ilaç, bazılarına kemoterapi veriyor’ şeklinde kanaatler gelişiyor. Ancak bunun sebebi doktorların farklı tedavileri tercih etmesi değil. Lenfomaların alt gruplarına göre tedavi stratejisinin değişebilmesi.”
İnsan ömrü uzadıkça kansere yakalanma riskinin de artığını belirten Prof. Dr. Çetiner, şöyle devam etti: “Lenfoma hastalarının sayısının arttığını görüyoruz. Sonuçta kanser bir yaşlı hastalığı ve insan ömrü uzuyor. İkinci önemli nedense, tedavilerle hastaların uzun yıllar yaşaması. Bu rakamdaki artışın bir başka nedeni de tanı olanaklarının artması, hekime ulaşmanın kolaylaşması. Böylece daha önce gözden kaçan hastalar daha kolay yakalanabiliyor.”
Her şişen lenf bezi kanser değil
Lenfomalarda lenf bezleri şişiyor. Ancak lenf bezlerini şişiren başka hastalıklar da var. Prof. Dr. Çetiner, lenf bezi büyümesi şikayetlerinin yüzde 90’ının lenfoma dışı nedenlerden kaynaklandığını söyledi. Yine de bazen hiçbir bulgu vermeden, lenf bezleri (boyun, koltuk altı veya kasıkta) büyüyebiliyor ve özellikle yavaş seyirli hastalarda tek bulgu olabiliyor.
Son altı ayda kilonun yüzde 10’unun kaybedilmesi, 38 dereceyi aşan ateş, çamaşır veya çarşafları değiştirmeyi gerektirecek şiddette gece terlemesi olanların doktorlara başvurması gerekiyor. Tanısı patolojik incelenmesi ile konuyor.
Enfeksiyonlar da neden olabiliyor
HIV, EBV, hepatit C, HHV-8, HTLV, helicobacter pylori enfeksiyonları, özellikle zirai ilaçlar ve ısıtma-soğutma endüstrisinde kullanılan kimyasallar, bazı kanserlerin tedavisinde kullanılan kemoterapi ilaçları, Kleinefelter, Chediak-Higashi sendromları gibi genetik hastalıklar, Sjögren sendromu, çölyak, sistemik lupus gibi bazı hastalıklar lenfoma riskini artırıyor.