Geçen kış tüm dünyada ‘kırmızı alarm’ seviyesine yükselen hava kirliliğinin en çok etkilediği ülkelerden biri Türkiye.
Fotoğraf: DHA
Temiz Hava Hakkı Platformu, ‘Türkiye’de Hava Kirliliği: Kara Rapor’ adlı çalışmasını açıkladı. Rapora göre Türkiye’de ölçümler Dünya Sağlık Örgütü ölçütlerine göre yapılmıyor ve aslında ‘nefes alınabilir’ tek il Çankırı.
Türkiye’de hava kirliliği ölçümü yapılan tüm istasyonlardan alınan veriler ışığında hazırlanan rapora göre, Türkiye’de hava kirliliğine neden olan partikül madde oranı, 81 ilin 50’sinde güvenilir limitlerin çok üzerinde. Bu PM10 diye biliniyor ve Dünya Sağlık Örgütü tarafından kesin kanser yapıcı madde olarak sınıflandırılıyor.
Türkiye’de kentlerde yaşayan insanların yüzde 99,7’si bu partikül maddelere normalin çok üzerinde maruz kalıyor.
Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) hava kalitesi limiti dikkate alınarak yapılan değerlendirmede ise, Türkiye genelinde sadece Çankırı’nın limitin altında değerlere sahip olduğu görüldü.
Yılda 250 günden fazla limitin aşırı üzerinde PM10 ölçümü yapılan iller ise Samsun, Bursa, Manisa, İstanbul, Adana ve Kayseri.
Kirli hava ömrü 10 yıl kısaltıyor
Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Kayıhan Pala, raporla ilgili şunları söyledi: “Türkiye’de klasik hava kirleticilerinin tümü ölçülmüyor. Ülkemizde yalnızca SO2 ve PM10 tüm illerde ölçülüyor. Diğer klasik hava kirleticilerinin ölçüldüğü il ve istasyon sayısı sınırlı. Hükümet hava kirliliğini önleme konusunda ivedi olarak adım atmalı ve hava kirleticileri için DSÖ tarafından önerilen sınır değerlerin kullanılmasını sağlamak amacıyla yasal düzenleme yapmalı.”
Trafik canavarından beter
Türkiye’de sadece 2010 yılında kömürlü̈ termik santrallerin yarattığı hava kirliliğine maruz kalan kişilerin ömrünün yaklaşık 79 bin saat, yani 10 yıl kısaldığı vurgulanan rapora göre, hava kirliliğinden kaynaklı ölümler trafik kazası kaynaklı olanlardan iki kat fazla.
Kömürlü termik santraller nedeniyle Türkiye’de her yıl en az 2 bin 876 erken ölüm, 4 bin 311 hastaneye yatış ve 637 bin 643 işgünü kaybı yaşandığını belirten rapor, temiz hava konusunda 2019-2020 hedeflerine ulaşmak için kömüre dayalı enerji üretiminden vazgeçilmesi gerektiğini söyledi.
Temiz Hava Hakkı Platformu, Greenpeace Akdeniz, Türk Nöroloji Derneği, TEMA, Türkiye Solunum Araştırmaları Derneği, Türk Tabipleri Birliği gibi hava kirliliği ile ilgili sivil toplum kuruluşlarının bir araya gelerek oluşturdukları bir platform.