EFE SÖNMEZ
efesonmez@diken.com.tr
Normalleşmenin başladığı mart ayının başından bugüne ‘risk haritası’nda iyiye giden tek kent Burdur. Vaka sayısında düşüşe paralel olarak hastaneye yatış ve ölüm sayısı da azalıyor. Bunda birkaç etken var.
Burdur, Türkiye’nin güneybatısında yer alan, 264 bin nüfuslu bir kent. Türkiye’nin en büyük 65’inci ili. Önemli turizm merkezlerinden Denizli, Isparta, Muğla ve Antalya’nın tam ortasında, dördüne de komşu bir kent. Ancak bu kenti şimdilerde özel kılan, Sağlık Bakanlığı’nın yayınladığı ‘risk haritası’nda dikkat çeken konumu…
Burdur, bakanlığın 1 Mart’ta yayınladığı haritada 100 binde 105.36 vakayla ‘çok yüksek riskli’ kentleri ifade eden ‘kırmızı’ kategorideydi. Bu da günde yaklaşık ortalama 40 kişiye Covid-19 tanısı konduğu anlamına geliyor. Ancak o günden sonra işler değişti. Değişim, bakanlığın periyodik olarak yayınladığı haftalık vaka sayılarına da yansıdı.
Vaka sayısı yüzde 32 azaldı
Burdur’da 27 Şubat-5 Mart’ta 100 bin kişide haftalık 105.21, 6-12 Mart’ta 86.49, 13-19 Mart’ta ise 72.26 vaka tespit edildi. Bu da kentte bir ayda günden 40 vakadan 27 vakaya düşüldüğü anlamına geliyor. Edinilen bilgiye göre geçen hafta kentte büyük bir vaka artışı da yaşanmamış.
Peki, tüm ülkede bir ayda ‘kırmızı’ kent sayısı 17’den 58’e yükselmiş, günlük vaka sayısı da 10 bini altından 30 binin üstüne çıkmışken, Burdur’da sayılar nasıl düştü? Sağlık yönetimi süreci nasıl yönetiyor? Burdurlular kurallara riayet ediyor mu?
‘Kırmızı’ şaşırtmış
Diken’e konuşan Burdur Aile Hekimleri Derneği Başkanı Osman Gençer, bir ay önce kentteki vaka sayısında yükselişin kendilerini şaşırttığını, bu denli hızlı yükselişi beklemediklerini dile getirdi.
Merkeze bağlı Halıcılar Köyü’nün aile sağlığı merkezinde aile hekimi olarak çalışan Gençer, kentin diğerlerine göre farklı sosyo-kültürel yapıya sahip olduğunu belirtti.
Burdur’un ne Akdenizli ne İç Anadolulu olduğunu, tam geçiş bölgesinde bulunduğunu aktaran doktor, insanların çok daha uyumlu olduğunu ifade etti.
Aile hekimi, vakaların büyük çoğunluğunun köylerden çıktığını belirterek, köylerde ortak yemek yeme ya da birlikte ekmek yapma gibi ortaklaşa faaliyetlerin daha fazla olduğuna, bulaşın da bu yöntemle meydana geldiğine dikkat çekti.
‘Maskesiz insan göremezsiniz’
Gençer, kentte geçen ay insanların toplu olarak rehavete kapıldığını belirterek ay başındaki pikin kırsalda ve küçük ilçe-kasabalarda görüldüğünü, kent merkezinde daha az olduğunu ifade etti.
Valiliğin aldığı önlemlere dikkat çeken aile hekimi, “Uyarı sonrası işin ciddiyetinin farkına varıldı. Burdur’da caddeye çıktığınızda maskesiz insan göremezsiniz. Maske takma oranı diğer illere göre çok yüksek. Çay içmek vs. gibi durumlarda çok kısa sürede maskesiz görebilirsiniz ancak” ifadesini kullandı.
Doktor sözü dinliyorlar
Salgın döneminde aile hekimleri, sorumluluk bölgesindeki hastaların ve temaslıların da takibini yapıyor. Doktorlar, sürekli olarak hastaları telefonla arayarak hem sağlık durumlarını takip ediyor, hem de önlemlere uyup uymadıklarına bakıyor.
Gençer, kentte hasta ve temaslıların, karantina ve ilaç kullanma kuralına uyma oranlarının da yüksekliğini vurgulayarak, “Burada sağlıkçılara danışarak sonuca gitme ya da sağlıkçıların sözünü dinleme oranı, büyükşehirlere göre daha yüksek. Benim takip ettiğim hastalar arasında ilaç kullanmaya rastlamadım. Yüzde 99’u verilen öğütlere uyuyor” diye konuştu.
Aile hekimi, hayatını kaybeden son hastasının 50-60 yaş grubunda bulunduğunu, verilen ilaçları kullanmayınca durumunun ağırlaşarak yoğun bakıma yatırıldığını kaydetti.
Hastaneye yatışlar da düştü
Gençer’in verdiği bilgiye göre, ay başındaki pik sonucu hastaneye yatış da arttı, ancak vaka sayısındaki düşüşe paralel olarak ağır hasta ve ölüm oranları düştü. Kentte daha önce 70-80’li yaş grubundaki insanlarda vaka sayısı fazlayken, artık 50-60 yaş grubunda daha çok vakaya rastlanır olmuş. Doktor, bunda en büyük etkenin yaşlıların aşılanması olduğunu kaydetti.
Filyasyon başarısı
Doktor Gençer, hastaların sağlığa erişiminin kolay olduğunu, aşı gelince de hemen uygulandığını belirtirken, pozitif çıkan hastalar için filyasyon çalışmasının gün içinde tamamlandığını dile getirdi.
Doktor, “Aynı gün hasta eğitilip bilinçlendirildiği zaman ilaçlara başlandığı zaman tabii dönüş de daha iyi oluyor. İyileşme oranı da artıyor” dedi.
Aile hekimi, Burdur Halk Sağlığı Hizmetleri Başkanı Sevinç Sütlü’nün 24 saat kriz merkeziyle irtibatlı olduğunu belirterek “Kentteki sağlık teşkilatı, hastane, aile hekimliği ve idari kanat topluca mücadeleyi özveriyle devam ettiriyor” diye konuştu.
‘Tam kapanma’ önerisi
Gençer, aile hekimlerinin hastayı arayarak nefes almada sorun, ateş vs. gibi yedi-sekiz parametreyi sorduğunu, bunun çağrı merkezi aracılığıyla yapılabileceğini, filtrelemeden sonra doktorun hastaya yönlendirilebileceğini dile getirdi.
Aile hekimi, kısıtlamalara dair şu öneriyi sundu: “Toplu kapanma önlemi alınabilir. Hafta sonu kapanma süreci başlayalı dört-beş ay oldu. Dört ayda toplamda 32 gün toplu kapanmaya gitmişiz aslında. İşe yaramadığı görülüyor. Ama bir kere 28 gün kapatsan, sonra beş ay rahat edersin…”
Kuşkusuz Burdur’da vaka sayılarını kontrole alıp daha da düşürmek insanların kurallara uymasıyla mümkün. Bunun için tüm Burdurlulara sorumluluk düşüyor.