Gümüşhane’nin Taşköprü Yaylası’nda yasal izinle yapılan define kazısı sonucu yok olan, Buzul Çağı’ndan kalma 12 bin yıllık Dipsiz Göl’ün eski haline dönüştürülmesi için başlatılan çalışmada, suya dayanıklı kireçli ve killi toprak dökülerek silindirle tabanı hazırlanan göl alanına, yandaki dereden su verilmeye başlandı.
Gümüşhane merkeze bağlı Dumanlı Köyü sınırları içerisinde yer alan Taşköprü Yaylası’nda kaynağı ve akarı olmayan göl, doğal güzelliğiyle biliniyordu. ‘Define’ söylentisi üzerine Gümüşhane Valiliği ile Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nün izniyle bu ayın başında gölün suyu tahliye edilmiş, iş makineleriyle kazı başlamıştı.
Beş gün süren ve herhangi bir bulguya ulaşılamayan kazıda, bölgede bir dönem kalan Roma İmparatorluğu’nun Anadolu’daki dört büyük lejyonu arasında gösterilen ’15’inci Apollinaris lejyonu’nun var olduğuna inanılan hazinesi aranmıştı.
Kazı sonucu 12 bin yıllık Dipsiz Göl’ün yok edilmesi, akademisyen ve tarihçilerin tepkilerine neden olmuştu.
Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum ise, kazı sonucu doğal yapısı bozulan göl alanının doğal SİT alanı ilan edileceğini ve gölün eski haline kavuşturulacağını açıklamıştı.
Tepki çeken kazıyla ilgili Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Gümüşhane Valiliği tarafından başlatılan çifte soruşturma kapsamında; Kültür ve Turizm İl Müdürü Hüseyin Ateş, Müze Müdürü Elif Öktem ile müze müdürlüğü çalışanı Yunus Ağa, açığa alınmıştı. Gümüşhane Valiliği’nce de kazı izni raporunun özensiz hazırlandığı açıklanmıştı.
Kazı sonrası toprak doldurularak, kapatılan Dipsiz Göl’ün eski haline dönüştürülmesi için harekete geçildi. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca ‘doğal sit alanı’ ilan edilmesi yönünde çalışma başlatılan göl için alana dökülen dayanıksız toprak çıkarıldı. Yerine ise suya dayanıklı kireçli ve killi toprak döküldü. Silindirle tabanı hazırlanan göl alanına, yandaki dereden su verilmeye başlandı. Göl alanı doldurulduktan sonra suyun alanda kalıp, kalmayacağı gözlenecek.
Profesör: 66-100 milyon önce oluşmuş volkan krater gölüydü
Öte yandan Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) eski öğretim üyesi, jeoloji mühendisi Prof. Dr. Osman Bektaş, yaptıkları fotojeolojik çalışmalarda Dipsiz Göl’ün, 66- 100 milyon yıl önce faaliyetteki volkanın yanında oluşmuş, parazit volkan krater gölü olduğunu belirlediklerini söyledi. Bektaş, şöyle dedi: “Dipsiz Göl, milyonlarca yıl önce volkanik bir faaliyetten arta kalan mirastır. 66 ile 100 milyon öncesi dönemine ait volkanik faaliyetin hüküm sürdüğü Doğu Karadeniz sahil kesiminde çökmüş ve daha sonrada aşınmış volkan kraterleri yaygındır. Bunlar hava fotoğraflarında tipik olarak dairesel şekilli çöküntü alanları olarak izlenir. Çoğu kez volkan konilerinin yan taraflarında ikincil tali bacaları yani küçük parazit konileri bulunur. Bunların hava fotoğraflarındaki görüntüsü aşınma durumlarına göre küçük daire şeklinde aşınma konisi veya çöküntüler, krater olarak izlenir. Volkanlara ait küçük tali bacalar ve bacaların aşınmış kraterleri zamanla su ile dolarak dairesel şekilli parazit küçük volkan krater göllerini oluştururlar. Doğu Karadeniz’de volkanik arazideki doğal göller bugüne dek ya buzul ve ya krater gölleri olarak isimlendirilmiştir. Oysa Dipsiz Göl, oluşumuna göre tarafımızdan ilk kez 66 ile 100 milyon yıl önce faaliyette bulunan volkanın yan tarafında gelişmiş, parazit volkan krater gölü olarak tanımlanmıştır.”
Validen inceleme
Gümüşhane Valisi Kamuran Taşbilek ise Dipsiz Göl alanında yürütülen çalışmaları inceledi, açıklamalarda bulundu. Vali Taşbilek, gölün rehabilitasyonu için bilim adamlarının desteğiyle çalışma başlattıklarını belirterek, “Çalışmalar çerçevesinde Sayın Cumhurbaşkanımızın ivedilikle konuya yaklaşımı, gereken her şeyin yapılmasıyla alakalı olarak vermiş olduğu talimatlar ve Sayın Çevre ve Şehircilik Bakanımızın da konuya el atmalarıyla Bakan Yardımcımız başkanlığında bilimsel ve teknik bir ekibin 19 Kasım’da ilimize teşrifleri oldu. Biliyorsunuz öncelikli olarak Sayın Cumhurbaşkanımızın ve Sayın Bakanımızın talimatlarıyla bu alanın sit alanı olarak ilan edilmesi çalışmaları başlatıldı. Bununla birlikte; Çevre ve Şehircilik Bakanlığımızın yetkilileri ve hocalarımızla alanda yapılan incelemelerde; yapılması tavsiye edilen hususlar belirtildi” dedi.
Yapılan istişareler sonrası; ivedilikle çalışmaların tamamlandığını açıklayan Vali Taşbilek, “Yine verilen tavsiyeler doğrultusunda; göl tabanının doğal habitattan, yakındaki dereden su alınarak beslenmesi sağlandı. Alanda yapılan çalışmaları bugün itibariyle tekrar yerinde gördük. Dereden, doğal ortamdan aldığımız suyla besleme yapıyoruz. Uzmanların önerisi doğrultusunda bir iki gün bu beslemeyi yapacağız. Önümüzdeki günlerde gerçekleşmesi beklenen yağışlarla alanın tamamıyla dolacağını öngörmekteyiz” diye konuştu.
Kurum: dipsiz Göl için dört maddelik eylem planı hazırladık
Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum da, Dipsiz Göl’le ilgili dört maddelik eylem planı belirlediklerini açıkladı.
Sinop’ta soruları yanıtlayan Kurum, doğal güzelliği ile bilinen Dipsiz Göl’de istemedikleri bir süreç yaşandığını belirtti. Bakan Kurum, “Bununla alakalı Sayın Cumhurbaşkanımızın da talimatları çerçevesinde Dipsiz Göl’ün eski haline getirilmesi için dört maddelik eylem planı belirledik. Bakanlığımız bakan yardımcımız ve ilgili genel müdürlüğümüz ile o gölü yerinde takip ediyorlar. Gölümüzü eski haline getirecek ve gölümüz kıyısındaki mikroorganizmaları yeniden canlandıracak ve aynı su seviyesini koruyacak şekilde su takviyesini de buraya yapıyoruz. Bundan sonra izinsiz kazıların yapılmaması amacıyla Çevre Etki Değerlendirme (ÇED) yönetmeliğinde de değişikliğe gittik. Bundan sonra Türkiye’mizin neresinde olursa olsun yapılacak kazılara ilişkin bakanlığımızdan ÇED raporu alma zorunluluğu getirdik. Yeni düzenleme ile birlikte de doğal güzelliklerimizi koruma altına alacak ve bilinçsiz define aramalarının da önüne geçmiş olacağız” dedi.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın açıkladığı dört maddelik ‘Dipsiz Göl Eylem Planı’ alanın hassas korunması ile uzmanların gölün oluşumunu tamamlayıncaya kadar takibini içeren süreçlerden oluşuyor. Eylem Planı 1’inci maddesi gölün ‘doğal sit’ alanı ilan edilerek koruma altına alınmasını kapsıyor. Bununla ilgili Trabzon Doğal Varlıkları Koruma Bölge Kurulu Başkanlığı’nda çalışma yürütülecek. Planın 2’nci maddesi ise gölle ilgili Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) sürecini kapsıyor. ÇED süreci ile gölün gelecekte çevresel faktörlerden korunma esasları belirlenecek. Eylem Planının 3’üncü maddesi ise ‘Bilimsel Kurul İzlemesi’ başlığı altında bölgedeki üniversitelerden çeşitli branşlarda akademisyenlerin gölle ilgili izleme, takip ve raporlar hazırlamasını kapsıyor. Eylem Planının son maddesi ise göl alanına suyun intikali ve takibi başlığı altında göle verilmeye başlanan suyun takibinin yapılması amaçlanıyor. Planla birlikte gölün eski haline kavuşması hedefleniyor.
Kurum, Sinop’taki incelemeleri sırasında Trabzon’un Tonya ilçesinde, her yıl nisan ayında açan ve Uluslararası Bern Sözleşmesi gereği korunan ‘mavi yıldız’ çiçeğinin yetiştiği Kadıralak Yaylası’nın ‘hiçbir zaman imara açılmayacağını’ da açıkladı.