Gümüşhane’deki Taşköprü yaylasında Buzul Çağı’ndan kalma 12 bin yıllık Dipsiz Göl’de define kazısı için olumlu görüş bildiren kültür varlıkları koruma kurulu, çevre ve şehircilik müdürlüğü ile arkeolog ve müze müdürlüğü görevlileri, haklarında bakanlık ve valilik tarafından başlatılan çifte soruşturma kapsamında açığa alındı. Gümüşhane Valiliği de ruhsat verilen kazı raporunun özensiz hazırlandığını açıkladı. Doğal hazine olarak nitelendirilen Dipsiz Göl’ün eski haline dönüştürülmesi için harekete geçen ekiplerin, göl alanına dökülen dayanıksız toprağı çıkararak, yerine suya dayanıklı kireçli ve killi toprak dökerek alanı su ile dolduracağı bildirildi.
Merkeze bağlı Dumanlı Köyü sınırları içerisinde yer alan Taşköprü Yaylası’nda kaynağı ve akarı olmayan göl, doğal güzelliğiyle biliniyordu. ‘Define’ söylentisi üzerine Gümüşhane Valiliği ile Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nün izniyle geçen hafta gölün suyu tahliye edilmiş, iş makineleriyle kazı başlamıştı.
Beş gün süren ve herhangi bir bulguya ulaşılamayan kazıda, bölgede bir dönem kalan Roma İmparatorluğu’nun Anadolu’daki dört büyük lejyonu arasında gösterilen ’15’inci Apollinaris lejyonu’nun var olduğuna inanılan hazinesi aranmıştı.
Kazı sonucu 12 bin yıllık Dipsiz Göl’ün yok edilmesi, akademisyen ve tarihçilerin tepkilerine neden olmuştu.
Gölde kazı için başvuran iki kişinin isimleri ise açıklanmadı. Trabzon Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu ve Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nün olumlu görüşleri üzerine Gümüşhane Müze Müdürlüğü’nce ilgili kişilere define arama ruhsatı verildiği belirtildi. Gümüşhane Valiliği ile Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nün onayı ile 6 Kasım’da jandarma yetkililerinin eşlik ettiği kazıda suyu tahliye edilen göl alanının, iş makineleri ile kazıldığı, jandarmaların, kazı alanına kimsenin yaklaşmasına izin vermediği de kaydedildi.
Kaynağı ve akarı olmayan, Buzul Çağı’ndan kalma, 12 bin yıllık krater Dipsiz Göl’de tamamlanan kazı çalışmalarının ardından ekipler, alandan ayrıldı. Gümüşhane valiliği de göl alanının eski haline getirildiğini açıkladı. Ancak, Dipsiz Göl alanının toprakla doldurularak, kapatıldığı görüldü. Yol seviyesi ile birleştirilen göl alanına ise bir de su akarı için plastik boru koyuldu. Su kalmayan göl alanı, taş ve toprak yığını haline döndü.
Bakanlık ve valilik ayrı ayrı soruşturma başlattı, görevliler açığa alındı
Kültür ve Turizm Bakanlığı, Dipsiz Göl’de gerçekleştirilen kazı çalışmalarının, gölün kurumasına neden olduğunu ve ilgililerin haklarında başlatılan soruşturma kapsamında görevden uzaklaştırıldığını duyurdu. Bakanlıktan yapılan yazılı açıklamada, şöyle dendi: “Gümüşhane’de bulunan Dipsiz Göl’de gerçekleştirilen kazı çalışmaları sonucunda gölün kurumasına sebep olunmuştur. Bakanlığımızca ilgililer hakkında 15.11.2019 tarih ve 372 sayılı onay ile soruşturma başlatılmış ve görevden uzaklaştırılmışlardır.”
Gümüşhane Valiliği de kazı için uygunluk raporu veren ilgililer hakkında ayrıca soruşturma başlatıldığını açıkladı.
Gümüşhane Valiliği’nden Dipsiz Göl’le ilgili yapılan yazılı açıklamada, söz konusu define arama izninin Trabzon Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Müdürlüğü ve Gümüşhane Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nce, kazı yapılması talep edilen alanın doğal ve tarihi sit alanları dışında olduğunun tespit edilmesi üzerine verildiği vurgulandı. Açıklamada, şu ifadelere yer verildi: “Yukarıda arz edilen ilgili kurumların; belirtilen alanın tarihi, arkeolojik ve doğal sit dışında olduğu çerçevesindeki görüşleri akabinde, define aranacak yerin, 2863 sayılı kanunun 6. maddesinde belirtilen yerler ile tespit ve tescil edilen sit alanları ve mezarlıklar içinde olup olmadığı, define aranmasında sakınca bulunup bulunmadığı hususlarında arkeolog ve uzman tarafından yapılan tespit akabinde ilgili müdürlükçe define arama ruhsatı düzenlenmiştir. Define Arama Yönetmeliği’nin 9. maddesi çerçevesinde tespit yapan ve bu tespiti uygun bularak define arama ruhsatı düzenleyenler hakkında; mevzuat kriterlerine uygunluk tespiti ve kazının yapılmasında herhangi bir sakınca olmadığına dair düzenlenen raporun hazırlanmasındaki özensizlik ve ruhsat düzenlenmesi nedenleriyle valiliğimizce ve ilgili bakanlığımızca soruşturma başlatılmıştır. Gölün rehabilitasyonunun sağlanabilmesi için akademisyenler ve teknik elemanlarla görüş alışverişi içerisinde planlamalar yapılmış olup, hemen çalışmalara başlanarak gerekli düzenlemeler yapılacaktır.”
Taşköprü Yaylası’nda define için yasal izinle yapılan kazı sonrasında toprak doldurularak kapatılan Dipsiz Göl için harekete geçildi. Tarım ve Orman Bakanlığı Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü ile Gümüşhane Valiliği Özel İdare Genel Sekreterliği ekipleri, gölün eski haline getirilmesi için çalışma başlattı. Göl alanında incelemelerde bulunan ekipler, ölçüm yaptı ve yüzey alanının çapını belirledi. Göl alanına dökülen dayanıksız toprağın çıkarılarak, yerine suya dayanıklı kireçli ve killi toprak döküleceği ardından ise suyla doldurulacağı öğrenildi.
Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) eski öğretim üyesi Jeoloji Mühendisi Osman Bektaş, hem alttan hem de üstten beslenen gölün kazı sırasında yer altı kanalları tahrip edilmişse o alanın su tutmayacağını belirterek, “Yer üzerinde nasıl dereler varsa ve onların bir yolu varsa yer altında da aynı şekilde yer altı dereleri vardır. İşte o derelerin akış yolu çoğu zaman bu tür göller olur. O dereler zarar görmüş ise eğer geçmiş olsun. Kazı sırasında gölün doğal yapısı muhtemelen bozulmuştur. Çünkü bilinçli bir kazı yapılmamış. Orası sonuçta öyle ya da böyle bir şekilde dengede idi. Gelen su ile buharlaşan su arasında bir denge vardı. Gölün beslenme yolları kapandıysa eğer doldurduktan sonra o su kaçar gider” dedi.
