ABD’deki Columbia Üniversitesi’nde geliştirilen bir sprey corona virüsünün burunda ve akciğerde girişini engelliyor.
Uygun fiyatlı ve soğuk ortamda saklanması gerekmeyen burun spreyi gelincikler üzerinde denendi ve corona virüsünün emilimini engelleyerek koruma sağladı.
Sprey insanlarda işe yaraması halinde salgınla mücadelede yepyeni bir yol sağlayabilir. Buruna günlük olarak sıkılması halinde aşı gibi işlev görebilir.
Aylardır devam eden çalışma Columbia Üniversitesi, ABD’deki Cornell Üniversitesi, Hollanda’daki Erasmus Tıp Merkezi işbirliğiyle yapıldı.
Ekibin insanlı klinik deneylere devam edebilmesi için ek fona ihtiyacı var.
Araştırmanın yazarlarından mikrobiyolojist Dr. Anne Moscona patent başvurusunda bulunduklarını ve Columbia Üniversitesi olarak hükümetle ya da ilaç şirketleriyle temasa geçeceklerini belirtti.
Doğrudan virüse saldırıyor
Sprey doğrudan virüse saldırıyor. İçerdiği özel lipopeptit virüsün solunum yolu ya da akciğer hücrelerine tutunmak için kullandığı sivri uçlu proteinlerdeki amino asit dizisiyle tamamen uyumlu.
Bir virüs kendi RNA’sını hücreye enjekte etmeden önce hücre duvarına kaynaşmak için sivri uçlu proteinlerinin bir fermuar gibi açılması gerekiyor. Proteinler bu açılma sürecini tamamlarken sprey içindeki lipopeptit devreye girerek sivri uçlardaki amino asit zincirlerinden birine tutunuyor ve virüsün bağlanmasını engelliyor.
Araştımanın yazarlarından Matteo Porotto “Bir fermuar çekmek gibi ancak iki ucun birleşmesini önlemek için araya bir başka fermuar daha koyuyorsunuz” benzetmesiyle spreyin nasıl çalıştığını anlattı.
Çalışma için altı gelinciğe sprey uygulanarak ikili gruplar halinde kafeslere yerleştirildi. Her bir kafese placebo verilen iki gelincik ve bir-iki gün öncesinde corona virüsü bulaştırılan bir gelincik daha kondu.
Gelincikler de insanlar gibi burun yoluyla virüs kapabildiği için grip, SARS ve diğer solunum yolu hastlalıkları üzerine çalışan bilim insanları tarafından kullanılıyor.
Birlikte 24 saat geçirdikten sonra sprey uygulanan gelinciklerin hiçbirine virüs bulaşmazken placeo grubundakilerin hepsine bulaştı.
Araştırmanın yazarları virüs replikasyonun (çoğalması) tamamen engellendiğini belirtti.
‘Virüslü biriyle yatıp güvende olabilirsiniz’
Koruyucu spreyin burun ve akciğerlerdeki hücerelere tutunması 24 saat kadar sürüyor.
Dr. Moscona “İnsanlarda da bu kadar başarılı olursa virüslü biriyle aynı yatağı paylaşıp ya da corona taşıyan çocuklarınızla birlikte vakit geçirip yine de güvende olabilirsiniz” dedi.
Sprey en sık görülen dört corona virüsü mutasyonu üzerinde de başarıyla denendi.
Bugüne kadar başka laboratuvarlarda da corona virüsünün hücreler girşini engelleyen antikorlar ve mini proteinler geliştirildi. Ancak söz konusu ürünler kimyasal olarak çok daha karmaşık ve soğukta saklanması gerekiyor.
Lipopeptit içeren spreyler ise kuru bir tozdan hazırlandığı ve soğuk zincire ihtiyaç duymadığı için dünyanın ücra köşelerine kolaylıkla gönderilebilir. Bir doktor veya eczacı bu tozu su ve şekerle karıştırarak kolayca sprey elde edebilir.