Oda sıcaklığında ve basıncında çalıştığı öne sürülen ‘LK-99’ adlı süper iletkene ait olduğu iddia edilen görüntüler bilim dünyasında tartışma yarattı.
Sosyal medyada yayınlanan bazı görüntüler bilim dünyasında gündem oldu. Görüntülerin ‘devrim niteliğinde’ olan ‘süper iletken’ LK-99’a ait olduğu belirtiliyor.
Görüntüler ‘coşku’ yaratsa da Teknoloji sitesi The Verge’ün aktardığına göreyse bazı uzmanlar buna şüpheyle yaklaşıyor.
LK-99 nedir?
LK-99 bakırla aşılanmış, kurşun, oksijen ve fosfordan yapılmış çok kristalli bir malzeme.
Bir grup araştırmacı, temmuz sonlarında LK-99’un keşfi hakkında bir dizi makale yayımlayarak bunu ‘insanlık için yeni bir çağ açan olay’ olarak adlandırmıştı.
Güney Kore’deki Kuantum Enerji Araştırma Merkezi’nden bilim insanlarının yer aldığı makaleler, LK-99’un dünyanın oda sıcaklığında ve basıncında çalışan ilk süper iletkeni olduğunu iddia ediyor.
LK-99 neden bu kadar önemli?
Günümüzde süper iletkenler halihazırda kullanılıyor.
Manyetik rezonans görüntüleme (MRI) makinelerinde, kuantum bilgisayarlarında ve nükleer füzyon cihazlarında süper iletkenlerden yararlanılıyor. Ama bu süper iletkenler yalnızca çok düşük sıcaklıklarda veya yüksek basınçlarda çalışıyor. Bu da kullanımı çok zor ve pahalı hale getiriyor.
İddialar doğruysa LK-99 süper iletkenlerinin kullanımını epey kolaylaştırabilir.
Bilim insanları neden şüpheli?
Görüntüler büyük bir merak ve coşku uyandırsa da bazı bilim insanları buna şüpheyle yaklaşıyor.
Söz konusu araştırmanın ilk olarak iki ön baskısı yayımlanmıştı ama uzmanların aktardığına göre bu baskılar arasında tutarsızlıklar var.
İlk olarak iki baskıdaki veriler birbiriyle uyuşmuyor. Ayrıca, bir baskının üç yazarı varken diğer baskının altı yazarı var. Altı yazarlı baskının yazarlarından biri verdiği bir demeçte “Diğer baskıda birçok kusur var” demişti. Ek olarak bazı yazarlar, ‘kendi onayları olmadan’ ön baskının yüklendiğini ileri sürdü.
Oxford Üniversitesi’nden uzman Chris Grovenor da araştırmacıların bu tür malzemeleri inceleyen büyük laboratuvarlar için standart olan bir ısı anormalliği testi yapmadığına dikkat çekiyor: “Süper iletken olduğu kanıtlanmış tüm süper iletkenler, bu özel ısı anomalisini gösteriyor. Özgül bir ısı anormalliği yoksa, bu bir süper iletken değildir.”
Illinois Urbana-Champaign Üniversitesi’nde çalışan fizikçi olan Nadya Mason da, ‘direnç’ konusunda kesin yargılara ulaşılabilecek bir araştırma yapılmadığını dile getiriyor.
Benzer olaylar öncesinde de yaşanmıştı
LK-99’dan önce de oda sıcaklığında çalışan süper iletkenlerin bulunduğu iddia edilmiş ancak bunların daha sonra ‘şüpheli’ olduğu ortaya çıkmıştı.
Örneğin 2020’de Rochester Üniversitesi’nden bir araştırma ekibi, oda sıcaklığında hidrojen, kükürt ve karbondan yapılmış bir süper iletken bulduklarını söylemişti. Ancak dünyaca ünlü Nature dergisinde yayımlanan araştırma, ‘verilerin nasıl işlendiğine ilişkin sorulara’ cevap vermemesi üzerine geri çekilmişti.
Aynı araştırmacılar yine denedi ama bu sefer de intihal ve veri uydurma iddialarıyla baş başa kaldılar. Araştırma hala inceleme altında.
LK-99 hayatımızı ‘hemen’ değiştirir mi?
Diyelim ki LK-99 tüm testlerden başarıyla geçti ve yarın üretilmeye başladı. Yine de bu durum ‘süper iletken’ LK-99’un hemen ‘devrim’ yaşatacağının garantisi değil.
Grovenor bununla ilgili “Bir fizik deneyi olarak herkesin heyecanlanabileceği bir malzemeden, bir mühendisin ‘Evet, bunu satın alıp makineme koyacağım’ diyeceği bir malzemeye kadar gerçekten çok uzun bir yol var” diyor.
Bunun haricinde uzmanlar, ‘oda sıcaklığında çalışan süper iletkenleri ne zaman görürüz’ sorusunuysa yanıtsız bırakıyor.
