EMRE ZOR
Amerikalılar 8 Kasım’da 435 sandalyeli Temsilciler Meclisi’nin tamamı ve Senato’daki 100 sandalyeden 35’i için sandık başındaydı.
Associated Press’in açıkladığı resmi olmayan sonuçlara göre Cumhuriyetçiler Temsilciler Meclisi’nde 218 sandalyeye ulaşarak çoğunluğu elde etti. Demokratların 211 sandalyesi bulunuyor.
Senato’daysa Demokratlar Nevada, Arizona ve Pensilvanya gibi kritik eyaletlerdeki zaferlerinden sonra 50 sandalyeye ulaşarak çoğunluğu korudu. Cumhuriyetçilerin 49 sandalyesi bulunuyor.
Georgia eyaletindeki Senato seçimleri 6 Aralık’taki ikinci tura kaldı. Cumhuriyetçiler Georgia eyaletinde kazansa bile beraberliği bozan oy Senato Başkanı Kamala Harris’te olduğu için çoğunluk Demokratlarda kalacak.
ABD’nin yasama organı iki kanattan oluşuyor; alt kanat Temsilciler Meclisi ve üst kanat Senato. Senato, Temsilciler Meclisi’nden geçen yasalarda son söze sahip. Her dört yılda bir Temsilciler Meclisi’nin tamamı, Senato’nun üçte biri yenileniyor. Tüm yasama gücü Kongre’de toplanıyor.
Temsilciler Meclisi’ndeki çoğunluğun Cumhuriyetçilere geçmesiyle Demokrat başkan Joe Biden’ın Beyaz Saray’daki son iki yılının zorlaşması bekleniyor.
Prof. Bruhl: Cumhuriyetçiler yükü başkana yıkacak
Diken’e konuşan University of Illinois Chicago Siyaset Bilimi Profesörü Robert Bruhl Cumhuriyetçilerin çoğunlukta olduğu Temsilciler Meclisi’nin Biden’ı sıkıştırabileceğini söyledi: ’’Cumhuriyetçiler Biden’ın öğrenci kredilerinin affı gibi idari faaliyetlerine engeller çıkarabilir. Ayrıca fosil yakıtlara konan ‘ekonomiye zararlı’ sınırlamaları kaldırmaya çalışabilirler. Biden bu yasa tasarılarını veto edebilir ama Cumhuriyetçiler durumdan faydalanıp ekonomik yükü başkana yıkacaklardır.’’
Biden’ın hareket alanının daralması 2024 başkanlık seçimlerinde Demokratların işini zorlaştırabilir.
Bruhl, seçim sonuçlarının ABD’nin dış ilişkilerine de yansıyacağını belirtti: “ABD-Ortadoğu ülkeleri ilişkilerinin yumuşayabileceğini düşünüyorum.”
Ayrıca Ukrayna’ya yardımları sınırlayacak yasalar bekleniyor.
Sonuçlar Biden’a ne söylüyor?
Ara seçim sonuçları bir nevi mevcut başkanın iki yıllık performansı hakkında referandum özelliği taşıyor. Ara seçimler sonucunda Temsilciler Meclisi’ni ve Senato’yu kontrol eden parti, politikaları ve gündemi de belirliyor. Biden kürtaj hakkının korunması, bireysel silahlanmanın sınırlandırılması ve sosyal güvenlik yardımların devamı için ara seçimlerde Demokratların Kongre’de çoğunluğu sağlamasının önemini vurguluyordu.
Ancak yüksek enflasyon ve artan suçlar Biden’ın görev onayını yüzde 40’lara düşürdüğünden ara seçimlerde Demokratların Kongre’de sandalye kaybetmesi bekleniyordu.
Demokrat Parti iki yıldır Temsilciler Meclisi’nde ve Senato’da çoğunluğa sahipti. Bu durum Biden’ın istediği yasaları geçirmesini kolaylaştırıyordu. Cumhuriyetçiler, eski başkan Donald Trump’ın partinin rengine atıfla dediği gibi ‘kırmızı dalga’ yaratamadı fakat Temsilciler Meclisi’nde çoğunluğu aldı. Böylece ‘Demokratik yasa’nın önünü kapatabilirler.
Başkan sonuçlardan memnun
Cumhuriyetçilerin Temsilciler Meclisi’nde çoğunluğu almasına rağmen Biden, Demokrat adayların sonuçlarını kutladı. Seçimleri ”ABD demokrasisi için iyi bir gün” olarak nitelendiren Biden, Cumhuriyetçilerin beklentilerin gerisinde kaldığını belirtti: ’’Dev kırmızı dalga gerçekleşmedi.’’
Kampanyalarda öne çıkan konular
Kampanyalarına rekor sayıyla 16 milyar dolardan fazla harcanan ara seçimlerde üç önemli konu vardı: Kürtaj, enflasyon ve demokrasi. Demokratlar kürtaj hakkını eyaletlerin kararına bırakan yasaya ve anti-demokratik gördükleri Cumhuriyetçilere karşı çıkıyordu. Anketler seçmenin ekonomi ve enflasyon konularını daha çok önemsediğini gösteriyordu.
Cumhuriyetçilerin en büyük kozlarıysa enflasyon, artan suç oranları ve göçmenlerdi. Başkan Biden, Cumhuriyetçilerin zaferinin demokrasiye darbe olacağını ve ABD’nin geleceğine yansıyacağını yineliyordu: ’’Ara seçimler önümüzdeki birkaç on yıla şekil verecek.’’
Deneyimler iktidar partisi için ara seçimlerin hep zor geçtiğini gösteriyordu. Fakat Demokratlar beklenmedik bir direnç gösterdi ve kritik eyaletlerde kazanarak Senato’da çoğunluğu korudu.
139 milyon dolarlık seçim kampanyası
Pensilvanya eyaletinde Senato seçimlerini Demokrat John Fetterman yüzde 51’le kazandı. Fetterman’ın galibiyeti Cumhuriyetçileri şaşırttı. Cumhuriyetçi rakibi Dr. Mehmet Öz, Trump’ın desteklediği ve 139 milyon dolar harcamayla en pahalı kampanyayı yürüten adaydı. Dr. Öz seçilseydi ABD’nin ilk Türk asıllı ve Müslüman senatörü unvanını kazanacaktı.
John Fetterman seçim kampanyaları sırasında felç geçirmişti ve konuşmakta zorlandığı görülmüştü. Doktorlar çalışmasında sakınca olmadığını belirtmişti. Fetterman, Öz’ün Pennsylvania’dan ziyade komşu eyalet New Jersey’le bağlarının daha güçlü olduğunu söylemişti. Fetterman, bir uçak kiralayıp New Jersey sahillerinde ’’Selam Dr. Öz, evine, New Jersey’e hoşgeldin! John’’ pankartını uçurmuştu.
Georgia eyaletinde hiçbir aday yüzde 50’ye ulaşamadığı için Senato seçimleri 6 Aralık’taki ikinci tura kaldı. Demokrat aday Raphael Warnock eski bir papaz. Warnock, kampanyalarında hem vaazlar vermiş hem de siyasi konuşmalar yapmıştı. Eski profesyonel futbolcu rakibi Cumhuriyetçi Herschel Walker ise futboldaki başarılarıyla sempati kazanmıştı.
Nevada eyaletinde Senato seçimlerini Demokrat Catherine Cortez Masto kazandı. Nevada’da seçmenin yüzde 10’unu kapsayan Asyalı Amerikalıların oyu için kıyasıya çekişme yaşanmıştı. Adaylar yerel Kore ve Çin gazetelerine seçim kampanyalarını taşımışlardı. Asyalı Amerikalıların yüzde 73’ünün İngilizce bilmemesi adayları seçmenlerin dilinde kampanyalar yapmaya itmişti.
Arizona eyaletinde Demokrat Mark Kelly Senato seçimlerini yüzde 52’yle kazandı. Eyaletteki seçim sonuçlarını birkaç yüz oyun belirleyeceği söylenmişti. Demokrat aday Mark Kelly eski astronot. Eyalette kürtaj hakkının yasaklanması mahkemedeyken Kelly, yasağı kabul etmeyeceğini belirtmişti.
Cumhuriyetçi aday Blake Masters seçim kampanyasından önce ’’Bence Trump 2020’de kazanmıştı’’ diyerek başkanlık seçimlerinin çalındığını iddia etmişti. Fakat ılımlı seçmeni kazanabilmek için kampanyalarında kürtaj, silah kontrolü ve göç konularında dilini değiştirmişti. İnternet sitesinden de Trump’ın kazandığını iddia eden yazıyı kaldırmıştı.
