• ROTA
  • 9 SORUDA
  • DİKEN ÖZEL
  • GÜNÜN 11’i
  • DİKENLİK
  • AKŞAM POSTASI
  • VPN HABER
  • ENGLISH

Diken

Yaramazlara biraz batar!

  • VİTRİN
  • AKTÜEL
  • EKONOMİ
  • ANALİZ
  • DÜNYA
  • MEDYA
  • KEYİF
  • YAZARLAR
  • SANAT
  • SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK

9 Soruda Kırım hakkında bilmeniz gereken her şey

16/03/2014 11:00


BERİL KÖSEOĞLU

[email protected]


Ukrayna’da Rusya yanlısı Viktor Yanukoviç’in devrilmesinin ardından, gözler Kırım’a çevrildi.

20140307 kirim harita

Tarihi boyunca Kiev’den ziyade Moskova’ya yakın durmuş bölgede bugün kritik bir referandum düzenleniyor.  Oylamanın ardından, nüfusunun çoğunluğu Rus olan Kırım’ın Kiev’den ayrılması ve Rusya’ya bağlanması bekleniyor.

Peki Kırım niçin önemli? Bölgedeki gerilimin tırmanması, Batı’yla Rusya arasında sıkışan Ukrayna için genel olarak ne anlama geliyor?

1- KIRIM NİÇİN KRİZİN MERKEZİ HALİNE GELDİ?

Simferol Havaalanı silahlı kişilerin işgali altında. (Reuters)

Simferol Havaalanı silahlı kişilerin işgali altında. (Reuters)

Ukrayna’nın Karadeniz kıyısındaki Kırım yarımadası, ülkedeki Rusya yanlısı hissiyatın, yani olası bir ayrılıkçı hareketin kalbi olarak değerlendiriliyor. Yanukoviç’in devrilmesinin ardından, Rusya yanlısı en geniş çaplı gösteriler Kırım’da yapıldı. Rusya’nın Karadeniz Filosu’na ev sahipliği de yapan bölgede, yerel parlamento Kiev’den ayrılıp ayrılmama konusunda referandum düzenleme kararını açıkladı. Perşembe gecesi bölgedeki Sivastopol ve Simferol havaalanları Rus üniforması giyen kişilerce işgal edildi; Kiev Karadeniz Filosu nedeniyle bölgede bulunan Rus askerlerini suçlarken, Moskova iddiayı reddetti. En son da Rus işgali iddiası ortaya atıldı.

2- KIRIM, RUSYA İÇİN NİÇİN ÖNEMLİ?

Kırım-yeni2

Kırım tarihsel açıdan, Rusya’nın ‘sıcak denizlere inme’ ihtiyacının karşılanması için hayati önemde. Özellikle Sivastopol Limanı, Moskova’nın Karadeniz üzerinden Akdeniz ve ötesinde hakimiyet kurma arzusunun sembolü olarak görülüyor.

3- RUSYA’NIN BÖLGEDEKİ ETKİSİNİN KÖKENİ NEYE DAYANIYOR?

Stratejik konumu ve verimli arazileriyle dikkat çeken Kırım’ın tarihi istila ve işgallerle dolu. Hunlardan Venediklilere, Bizans’tan Osmanlı’ya birçok medeniyete ‘ev sahipliği’ yaptı. 18’inci yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’yla Rus İmparatorluğu arasında ‘gidip gelen’ Kırım, 1783’te Çariçe 2. Katerina döneminde ilhak edildi. 1954’te, Sovyet lideri Nikita Kruşçev tarafından Ukrayna’ya devredilene kadar Rusya’nın parçasıydı.

4- MOSKOVA KIRIM’I UKRAYNA’YA NASIL BIRAKTI?

Kırım Parlamentosu'nun önünde hâlâ Sovyet tankları duruyor.

Kırım Parlamentosu’nun önünde hâlâ Sovyet tankları duruyor.

Kruşçev, Rus hakimiyeti altına girişinin 300’üncü yıldönümünde Kırım’ı hediye olarak Ukrayna Sovyet Cumhuriyeti’ne verdi; karar 27 Şubat 1954’te, resmi Sovyet gazetesi Pravda’da tek cümlelik uzun bir paragraf olarak yayımlandı. Bazı Rusların bugün hâlâ hata olarak gördüğü karar, o dönemde pratikte pek fazla değişiklik yaratmıyordu. Ancak SSCB’nin 37 yıl sonra çökmesiyle bugün hem Ukrayna, hem de Rusya için bir anda önem kazandı. Rusya, en önemli filolarından birinin yeni bağımsız olan ve Avrupa’yla yakınlaşma ‘riski’ bulunan bir ülkede kalması gerçeğiyle başetmek zorundaydı.

5- KIRIM’IN YASAL STATÜSÜ NE?

20140228 ukrayna parlamento

Kırım, 1996 Anayası’na göre Ukrayna içinde özerk bir cumhuriyet statüsüne sahip ama yasal olarak Ukrayna’nın parçası. Kendi parlamentosunu seçiyor. Bu parlamento, tarım, altyapı ve turizm politikalarını belirleme yetkisine sahip. Ancak 1995’te, Rusya yanlısı ayrılıkçı bir adayın seçimleri ezici çoğunlukla kazanması sonrası Kırım başkanlığı makamı kaldırıldı. Şu an bölgenin başkanlık temsilcisi ve başbakanı Kiev tarafından atanıyor.

6- SİVASTOPOL NİYE ÖNEMLİ?

Sivastopol'daki Rus gemileri.

Sivastopol’daki Rus gemileri.

Sivastopol, Kiev’le birlikte Ukrayna’da ‘özel statü’ taşıyan iki kentten biri. Sovyet döneminden bu yana Rusya’nın Karadeniz Filosu’na evsahipliği yapıyor. Rusya, Sovyetler’in çöktüğü 1991’de Kiev’le uzun müzakereleden sonra buradaki üssünü 2017’ye kadar tutma hakkını kazandı. Rusya yanlısı Viktor Yanukoviç’in 2010’da yeniden iktidara gelmesinden sonra da, Rus doğalgazının yüzde 30 oranında daha ucuza alınması karşılığında bu süre 25 yıl uzatıldı; 2047’ye kadar yeniden uzatılması ‘opsiyonu’ da tanındı.

Kırım-yeni1

Sivastopol, Kiev’deki iktidarın ‘yönelim’ine göre Moskova’yla zaman zaman gerilime sebep oluyor. Batı yanlısı Viktor Yuşçenko’nun iktidarda olduğu 2008’de Kiev Rusya’yı, Gürcistan’daki yine Batı yanlısı Mihail Saakaşvili’yle ihtilafta Karadeniz Filosu’nu kullanmaması için uyarmıştı. Yanukoviç sonrasında da benzer bir gerilim söz konusu.

7- RUSYA KIRIM’I İŞGAL EDER Mİ?

Rusya yanlıları Kırım'da sokakta.

Rusya yanlıları Kırım’da sokakta.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Yanukoviç’e bir tür sığınma tanıdı ve Rusya topraklarında basın toplantısı düzenleyip ‘hâlâ Ukrayna devlet başkanı olduğu‘ tezini yinelemesine izin verdi. Rus diplomatların yarımadada pasaport dağıttığı da iddialar arasında; zira Rusya yasaları, ‘ülke vatandaşlarının korunması amacıyla’ askeri operasyon düzenlenmesinin önünü açıyor. Üstelik, 2008’de Güney Osetya nedeniyle Gürcistan’la patlak veren savaş öncesinde de benzer iddialar ortaya atılmıştı. Son olarak Rusya’nın bölgeye asker gönderdiği iddia edildi.

Putin son olarak, parlamentoya Kırım’da Rus askerlerinin kullanımını öngören bir tasarı sundu ve Duma’nın üst kanadı jet hızıyla izin verdi.

Kırım-yeni

Fakat Rusya’nın, NATO sınırındaki Ukrayna’da ne kadar risk alacağı tartışmalı. 1994 tarihli bir anlaşmaya göre, Rusya ABD ve İngiltere’yle birlikte Ukrayna’nın toprak bütünlüğünün garantörü olmayı kabul etti. Bu anlaşma, Moskova’nın açıkça ayrılıkçılığı destekleyen bir politika izlemesini zorlaştırıyor.

8- BÖLGENİN NÜFUS YAPISI NASIL?

20140228 ukrayna simferol 2

2,3 milyon Kırımlının büyük çoğunluğu kendilerini ‘Rus’ olarak tanımlıyor ve Rusça konuşuyor. 2001’deki nüfus sayımına göre, bölge nüfusunun yüzde 58’i Rus.

Kırım-yeni5

Buna karşılık, Ukraynalılar nüfusun yüzde 24’ünü, Tatarlar da yüzde 12’sini oluşturuyor.

9 – TATARLARIN STATÜSÜ NE?

Kırım’ın Nazi işgalinden kurtarılmasından sonra, Joseph Stalin 1944 yılında 1 milyona yakın Tatar’ı Nazilerle işbirliği yaptıkları gerekçesiyle Sibirya ve Orta Asya’ya tehcir etti. Birçoğu yolda hayatını kaybetti. Tatarlar Sovyetler Birliği’nin çökmesinin ardından bölgeye dönmeye başlasa da yüksek işsizlik oranlarıyla karşılaştı. O tarihten bu yana, Tatarlarla Ruslar arasında özellikle mülkler konusunda anlaşmazlık yaşanıyor.

Filed Under: 9 Soruda, Analiz

SON HABERLER

Erdoğan, Dodurga’dan kopamıyor: Anadolu irfanının bir göstergesi

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan "Geçtiğimiz hafta yapılan Çankırı Dodurga … Devamı...

Kripto kredi firması Voyager Digital iflas başvurusunda bulundu

ABD merkezli kripto para aracı kurumu Voyager Digital, iflas başvurusunda … Devamı...

DSÖ: Son iki haftada Covid-19 vaka artış oranı yüzde 30

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), son iki haftada dünya genelinde Covid-19 vaka … Devamı...

RTÜK’ten görevi başında öldürülen doktorla ilgili haberlere yayın yasağı

Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) Dr. Ekrem Karakaya’nın Konya’da görev … Devamı...

Kılıçdaroğlu, ‘beşli çete’ mesajıyla ‘tuzağı’ bozmak istemiş

ALTAN SANCAR [email protected] @altansancarr CHP Genel … Devamı...

TTB, görevi başında öldürülen doktorun ardından 7-8 Temmuz’da iş bırakıyor

Türk Tabipleri Birliği (TTB), Dr. Ekrem Karakaya'nın Konya'da görev yaptığı … Devamı...

Akşam Postası / 6 Temmuz 2022

İktidar ‘beşli çete’yi ihmal etmiyor: Bakanlıktan Kolin’e kıyak … Devamı...

Maymun çiçeği vakaları 6 bini geçti: DSÖ acil toplanıyor

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), 58 ülkede altı binden fazla maymun çiçeği … Devamı...

Şırıngayla beslenip 400 gram ağırlığa ulaşınca doğaya bırakıldılar

Hatay'da bulunan ve bir hayvansever tarafından bakımı yapılan dört … Devamı...

Avrupa Parlamentosu doğalgaz ve nükleer için ‘yeşil’ tanımını destekledi

Avrupa Parlamentosu, Avrupa Komisyonu'nun 'doğalgaz ve nükleer yeşil … Devamı...

İhmaller zinciri
Milliyet ve Vatan’ın sahibi Demirören Holding’in ‘ağlatan’ işleri

Ara

DİKEN’İ TAKİP EDİN

Osman Kavala 1709 gündür hapiste

YAZARLAR

Dört yaşındaki Afgan çocuğun bir ismi de vardı…

Murat Sevinç

Oyun büyük yeğen

Bahadır Kaynak

Neden bu kadar öfkeliyiz?

Psk. Dr. Feyza Bayraktar

Sedat Peker meselesi ve içine düştüğümüz sefalet

Levent Gültekin

Türkiye demokrasisinde siyasetçilerin halktan uzaklaşmaması mümkün mü?

Murat Sevinç

AKP neden oy kaybediyor?

İhsan Dağı

Cüneyt Arkın’ın ardından: Baş ucundaki ekmeğe bakarak uyumak

Azime Acar

GÜNÜN 11’İ

Kaan Sezyum: Geleceğe yolculuk

Elçin Poyrazlar: Otokrat rejimler göç taşeronlarının en güçlü adayları

Deniz Zeyrek: Seçimleri kim kazanır? Boş Tencere Partisi

Esfender Korkmaz: Patlayan ihracat değil, dış ticaret açığı

Mehmet Açar: NBA kadar sokak basketboluna da güzelleme yapan bir film ‘Hustle’…

Şeref Oğuz: Enflasyon seçim sonrasında zirve yapar

Oğuz Demir: Bahsettikleri küresel enflasyon yüzde 10-15 bandında

Bahadır Özgür: 20,6 milyar liralık vurgunun paravan ağı

İbrahim Kahveci: Geçmişten tek fark iktidarın yıkımı başarı olarak satması

Zeki Gül: SGK, hekimin yazdığı ilaçları değil, en ucuzunu karşılıyor

Barış Pehlivan: Erdoğan, İstanbul’a Adil Karaismailoğlu’nu düşünüyor

‘Friends’in yaratıcısı kendisiyle hesaplaşmaya devam ediyor: ‘Chandler’ın babasına’ baba dememeliydik

Mevsimlik işçinin tülbentle yaptığı mesai başladı

‘Stranger Things’ yıldızı uygulamadan tanıştığı eşi Lily Allen’a aşık olduğu anı anlattı

Aşırı doz D vitamini hastanelik etti

Mavi yüzgeçli orkinoslara ‘çipli’ takip

Sahnede bayılan Carlos Santana hastaneye kaldırıldı

Kütüphaneden aldığı kitabı 46 yıl gecikmeli iade etti

Trafo merkezine giren yılan 10 bin hanenin elektriğini kesti

Sarıyer’deki balıkçıda sergilenen amforalara el kondu

  • VİTRİN
  • AKTÜEL
  • EKONOMİ
  • ANALİZ
  • DÜNYA
  • MEDYA
  • KEYİF
  • YAZARLAR
  • SANAT
  • SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK
  • AGORA
  • DİKEN’E TAKILANLAR
  • BİRİNCİ SAYFALAR
  • GÜNÜN 11’i
  • AKŞAM POSTASI
  • BU GAZETE…
  • DİKEN 5 YAŞINDA
  • KÜNYE
  • İLETİŞİM
  • E-mail
  • Facebook
  • Google+
  • Pinterest
  • RSS
  • Twitter
  • Vimeo
  • YouTube

"Genç gazeteci arkadaşlarıma! Bu meslek yorucu bir meslektir. Ama, insan büyük bir zevkle çalışır. Kalemine daima efendi kal, uşak olmamaya gayret et. Mecbur kalırsan kır, sakın satma." Sedat Simavi