Free Web Turkey’in raporuna göre 2023’te 14 bin 680 haber engellendi.
Rapor göre geçen yılki erişim engeli kararlarının mecralara dağılımı şöyle:
- 197 bin 907 alan adı
- 14 bin 680 haber
- 5 bin 641 sosyal medya paylaşımı
- 743 sosyal medya hesabı
- 38 yorum
- 33 Google arama motoru sonucu
- Dokuz 9 mobil uygulama
- Beş Google Drive dosyası
- İki mail
- Bir Google dokümanı
Raporda şunlar da yer aldı:
- Engellenen dijital materyallere dair tüm istatistikler
- Öne çıkan erişim engeli kararları
- Yanlışlıkla erişim engeli kararı verilen haberler
- 6 Şubat depremleri esnasında sosyal medyaya uygulanan sansür
- Gazetecilerin tutuklanmasına gerekçe gösterilip de erişim engeli getirilen haberler
- Anayasa Mahkemesi’nin erişim engeline olanak sağlayan yasalarla ilgili verdiği son kararlar
En çok yolsuzluk ve usulsüzlük haberleri engellendi
Engellenen haberlerin konularına göre dağılımı şöyle:
- Yolsuzluk ve usulsüzlük (5 bin 881)
- Kadın ve çocuklara karşı işlenen suçlar (2 bin 256)
- Örgütsel suçlar (1733)
Kişilere göre dağılım
Yolsuzluk ve usulsüzlük konulu olup da erişim engeli getirilen 5 bin 881 haberde söz konusu suçu işlediği öne sürülen kişilerin dağılımı şöyle:
- Kamu görevlileri (3 bin 192 haber)
- AKP’ye yakın kişi ve organizasyonlar (1133 haber)
- Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ve ailesi (646 haber)
Kadın ve çocuklara karşı işlenen suçları konu edinen 2 bin 256 haberdesöz konusu suçu işlediği öne sürülen kişilerin dağılımı şöyle:
- Kamu görevlileri (693 haber)
- İş insanları (244 haber)
- Siyasi parti temsilcileri (219 haber)
- Tarikat ve cemaatler (157 haber)
- Kamu kurumları (125 haber)
- AKP’ye yakın kişi ve organizasyonlar (13 haber)
- Şirketler (dört haber)
Kamu görevlileri ve AKP’ye yakın kişiler ‘önde‘
Peki engellenen 14 bin 680 haber kimler hakkında?
- Kamu görevlileri (5 bin 150 haber)
- Sivil yurttaşlar (2 bin 580 haber)
- AKP’ye yakın kişi ve organizasyonlar (2 bin 575 haber)
- Şirketler (1151 haber)
- Erdoğan ve ailesi (854 haber)
Kamu görevlileriyle ilgili haberlerin konulara göre dağılımı şöyle:
- Yolsuzluk ve usulsüzlük (3 bin 192 haber)
- Kadın ve çocuklara karşı işlenen suçlar (693 haber)
AKP’ye yakın kişi ve organizasyonlar hakkındaki haberlerin 1133’ü yolsuzluk ve usulsüzlükle ilgiliydi.
Erdoğan ve ailesiyle ilgili olup da engellenen 854 haberin 646’sında da yolsuzluk ve usulsüzlükten söz ediliyordu.
Tarikat ve cemaatler
Tarikat ve cemaatlerin adının karıştığı 221 haber, 11 farklı kararla erişime engellendi. Bu haberlerin konu dağılım şöyle:
Kadın ve çocuklara karşı işlenen suçlar (157)
Yolsuzluk ve usulsüzlük (60)
Din sömürüsü (dört haber)
Sosyal medya paylaşımları da katıldığında 2023’te tarikat ve cemaatlerin adının karıştığı toplam 301 URL erişime engellendi.
En çok haber engelleyen merciler
En çok haber engelleyen merci, 819 haberle İzmir 4. Sulh Ceza Hakimliği. İlk 10’da İstanbul’dan sekiz sulh ceza hakimliği yer aldı.
Gerekçeler
Haber engellenme gerekçelerinin başında ‘kişilik hakları ihlali‘ yer aldı.
Bu haberlerin öznelerine bakıldığında ilk beş şöyle:
- 5 bin 150 haber kamu görevlileri
- 2 bin 580 haber yurttaşlar
- 2 bin 575 haber AKP’ye yakın kişi ve organizasyonlar
- 1147 haber şirketler
- 854 haber Erdoğan ve ailesi
Haber siteleri engellendi, milli güvenlik sorunu giderildi
2023’te 197 bin 907 URL ile en fazla erişim engeli alan adlarına uygulandı. Bu sayıya 173 kararla ulaşıldı. 2022’de olduğu gibi 2023’te de ‘yandaş olmayan’ internet gazetelerine uygulanan erişim engelleri ön plana çıktı.
Haber sitelerine ait 30 alan adı, 29 farklı kararla erişime engellendi. Bazı yayıncıların alan adları birden fazla kez engellendi.
Örneğin Kızıl Bayrak gazetesine ait beş, Etkin Haber Ajansı’na (ETHA) ait dört, Komün Dergi’ye ait üç, Gazete Patika’ya ait üç, Özgür Gelecek’e ait üç, Deutsche Welle (DW) Türkçe’ye ait iki ve Yeni Demokrasi Gazetesi’ne ait iki farklı alan adı mahkeme kararları sonucunda erişime engellendi.
Voice of America (VOA) Türkçe, Alınteri, Yeni Demokrat Gençlik, Yeni Yaşam ve Avrupa Demokrat ve 100Süzler platformuna da bir kez erişim engeli getirildi.
Jinnews ise Türk Telekom tarafından kendi müşterilerine engellenirken sozcu.com.tr de 14 Mayıs’ta Milli Eğitim Bakanlığı tarafından devlet okullarında erişime kapatıldı.
Bu gazetelerin 24’ü milli güvenlik ve kamu düzeninin korunması gerekçesiyle engellendi. VOA ve DW’ye ait üç alan adına ise RTÜK’ün talebi üzerine lisanssız yayım yaptığı gerekçesiyle erişim engeli getirildi.
Jandarma mührü
Alan adı kategorisinde en çok URL engelleyen mercilerin dağılımına bakıldığında ilk 10’da hiçbir sulh ceza hakimliği yer almazken listeye jandarma damga vurdu.
Birinci sırada ise Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü yer aldı.
Engellemeler 5651 sayılı kanunun 8’inci maddesinde belirtilen ‘yasa dışı bahis, dolandırıcılık, müstehcen görüntüler, borsa manipülasyonu, terör örgütü propagandası, terörün finansmanına katkı‘ vb. suçlara dayandırıldı.
Sosyal medya paylaşımları
2023’te erişim engeli getirilen sosyal medya paylaşımı sayısı ise 5 bin 641. Bu sayıya 135 mahkeme kararıyla ulaşıldı.
Konu dağılımında ilk üç şöyle:
- Yolsuzluk ve usulsüzlük (2 bin 948 paylaşım)
- Tadın ve çocuklara karşı işlenen suçlar (1607)
- Örgütsel suçlar (428)
Yine AKP’ye yakın kişi ve organizasyonlar
Erişim engeli getirilen 5 bin 641 sosyal medya paylaşımının 2 bin 91’inin öznesi AKP’ye yakın kişi ve organizasyonlar.
Söz konusu paylaşımların konularının dağılımında ilk sırada yolsuzluk ve usulsüzlük yer aldı. Öznesi AKP’ye yakın kişi ve organizasyonlar, konusu yolsuzluk ve usulsüzlük 1672 sosyal medya paylaşımına erişim engellendi.
2023’te erişim engeli getirilen sosyal medya hesabı sayısı ise 743.
Google yorumları da engellendi mail adresleri de
İşletmelerin Google’da kayıtlı ve konum bilgilerinin de yer aldığı profillerine yapılan yorumlar da erişim engelinden nasibini aldı.
Erişime engellenen 38 yorumun tamamı, söz konusu gerçek ve/veya tüzel kişiler hakkındaki şikayetlerden, olumsuz tecrübelerden oluştu.
2023’te mail adresleri hakkında da erişim engeli kararları verildi.
Mail adreslerinin erişime engellenmesi, teknik olarak mümkün değil ancak erişim engeli taleplerini değerlendiren hakimler, iki mail adres için erişim engeli emri verdi.