Dünya genelinde her beş yetişkinden biri tıbbi bir durumla ilgisi olmayan yorgunluk sorunu yaşıyor. Amy Arthur, genel tavsiyenin ‘daha fazlasını yapmak’ olduğunu ancak yorgunluk salgınına karşı tek çözümün bu olmadığını söylüyor.
Bir kişinin sürekli yorgun hissetmesinin kötü beslenme, fiziksel aktivite eksikliği veya belirli bir besin maddesine duyulan ihtiyaç gibi birçok nedeni olabilir. Depresyon ve anksiyete de olmak üzere ruh sağlığı sorunları da bitkin veya isteksiz hissetmeye yol açabilir. Bazı durumlardaysa daha kötü bir neden söz konusu. Örneğin aşırı yorgunluk kanserin erken uyarı işareti olabilir. Öte yandan iyi beslenen ve haftalık egzersiz yapan fakat kendisini tükenmiş hisseden pek çok sağlıklı insan da var.
Genel olarak kişinin yorgunluğu hiçbir etki altında kalmadan kendi iradesiyle atlatabileceği düşünülüyor. Örneğin Britanya Ulusal Sağlık Hizmetleri’nin ‘yorgunluk ve bitkinlik’ sayfasında yardımcı olmak için yapılabilecekler listesinin başında ‘sağlıklı beslenmek ve düzenli egzersiz yapmak’ yer alıyor.
Ancak yorgunluk kendi içinde geliştiği koşulları sürekli hale getirebilir. Britanya’daki yetişkinlerin yüzde 35’i ‘çok yorgun’ olmanın kendilerini daha sağlıklı beslenmekten ve egzersiz yapmaktan alıkoyduğunu söylüyor. Mevcut yaşam tarzları insanları enerjisiz bırakıyorsa insanlar yeni tarifler bulmak, plan yapmak ve yemek pişirmek için nasıl çaba sarf edebilir? Günün her anı zaten iş, okul, çocuklar, ev işleri, hayat idaresi gibi konulara ayrılmışken bir insan spor salonuna gitmek ya da bir fitness dersine katılmak için nasıl zaman bulabilir?
İyi beslenmek ve fiziksel olarak aktif kalmak yorgunlukla mücadelenin tek çözümü değil, bunlar yerine farklı ya da akıllıca şeyler yapmak gerekiyor. Hayatın tüm talepleriyle başa çıkamayacağınızı düşünüyorsanız gereksiz olanları başarılabilir olanlarla değiştirin.
2018’deki bir araştırmaya göre tükenmişlik ve bitkinliğin genellikle kişinin hedeflerine ulaşma, zorluklarla yüzleşme ve iyi işler üretme becerisine güven eksikliğinden kaynaklandığını göstermiştir. Daha sağlıklı beslenmek ve daha fazla egzersiz yapmak imkansız geliyorsa bunları yapmanızın söylenmesi kendinize inancınızı daha da azaltabilir. Buna karşı koymak için iyi olduğunuzu bildiğiniz bir şeyi yapmaya odaklanın.
Tüm enerjinizi yapmanız gereken şeylere harcamayın. Eğer tüm zamanınızı çalışarak, temizlik yaparak ya da kendinizin veya başkalarının sağlıklarıyla ilgilenerek geçirirseniz dinlenmenin faydalarını kaçırırsınız. Araştırmalar yapılması gereken işlerin boş zamanınızı işgal etmesinin dinç hissetmemeye ve mutluluğun azalmasına yol açtığını gösteriyor.
Tıpkı gezegenimiz gibi kendi enerjimiz de tükenmez değil ve bedenlerimizi boşa çalıştırmaktan vazgeçmemiz gerekiyor. Enerjimizi tüketmemizin bizi stresli ve bitkin hale getirdiğini kabul etmeliyiz. Bu sorunun ileride ciddi sağlık sorunlarına yakalanma riskimizi arttığını anlamalıyız.
Amy Arthur ‘Pace Yourself: How to have energy in an exhausting world’ kitabının yazarıdır.