MESUDE ERŞAN
@mesudersan
Yeni varyantlar hakkında uyarılar yapan uzmanlar, Türkiye’nin Covid-19’un genetik takibinde Afrika ülkeleri kadar olamadığı görüşünde.
En yeni varyant Omicron kısa sürede tüm kıtalarda yaklaşık 25 ülkede saptandı. Türkiye’de henüz Omicron vakası bulunmuyor ya da varsa da bilinmiyor. Çünkü pandeminin başından beri Türkiye’de Covid-19, düzenli genom dizilimiyle takip edilmiyor. Bu Omicron veya başka varyantların ülkeye girince bir süre haberimiz olmadan, dolaşabileceği ve bulaşabileceği anlamına da geliyor. 100 bin pozitif vakanın, beşinde virüsün genom dizilimi yapılıyor.
‘Varyantı aramıyorsanız bulamazsınız’
TTB Pandemi Çalışma Grubu’ndan Prof. Dr. Oğuz Kılınç, düzenli olarak virüsün genom dizilimini yapan ülkelerin varyantları erken saptayabildiğini söyledi. Tüm verilerde olduğu gibi bu konuda da sıkıntılar yaşandığını vurgulayan Kılınç, şunları söyledi: “Türkiye’de pandeminin başından beri düzenli genom dizilimi ile virüs takibi yapılmıyor maalesef. Ülkemizde tüm verilerde olduğu gibi burada da sıkıntımız var. Yüz bin pozitif vakanın, beşinde genom dizilimi yapılabiliyor. Bu da düzenli ve sistematik bir tarama değil. Bazı üniversitelerin konuya gönül vermiş laboratuvar ve başındaki öğretim üyeleri tarafından yapılabiliyor. Dolasıyla, bir şey aramıyorsanız bulmanız mümkün değil. Ülkemizde Omicron ya da başka bir varyantın olup olmadığını söylemek olası değil.”
Genom dizilimiyle taramanın sistematik olarak yapılması gerektiğini belirten Kılınç, “Egemen suşun dışında bir durum var mı bakmak gerekiyor” dedi. Klinikte bugüne kadar alıştıkları vakalardan farklı klinik seyir gösteren hastalara rastlayabildiklerini belirten Kılınç, “Hastanın bağışıklık sistemi, mevcut diğer kronik hastalıklarının olmasıyla da açıklanmayan durumlar bu şüpheyi yaratıyor ama maalesef istememize rağmen genom dizilimlerini yaptıramıyoruz” dedi.
‘Kaynak var, yapma iradesi yok’
Dr. Tomris Cesuroğlu da Türkiye’nin genom dizilimi ile virüs takibi yapmaması için hiçbir sebep bulunmadığını söyledi. Dünyada birçok ülkenin tespit ettiği Covid-19 vakalarından bazılarını rastgele örneklemle seçtiğini ve bunlardan elde ettiği virüslerin genom dizilimi yaptığını belirten Cesuroğlu, şu değerlendirmede bulundu: “Gayri safi milli hasılası Türkiye’den daha düşük bir ülke olan Güney Afrika sistematik bir şekilde varyantları tarıyor. Bununla ilgili verilerini bilimsel niteliklere uygun şekilde raporluyor. Uluslararası otoritelerle paylaşıyor. Bizden daha düşük gelirli Afrika ülkelerinden bu konuda daha geride olmamız çok acı verici bir durum. Türkiye’nin araştırma ve verileri derleme, toplama, sunma ve paylaşma konusunda çok ciddi bir sorunu olduğunu görüyoruz. Bunu kaynakların eksikliğiyle açıklayamayız. Burada eksik olan şey bunu yapma iradesi. Pandemiyi yönetirken veriye, bilgiye, bilime dayalı yönetmeyle ilgili bir isteğin olmaması ve verilerin de gizlenmesiyle ilgili bir yaklaşım söz konusu.”