MESUDE ERŞAN
@mesudersan
Klinik mikrobiyoloji ve enfeksiyon hastalıkları uzmanı Prof. Dr. Kenan Midilli, Omicron varyantı tamamen durdurulamasa bile, kontrollü yayılımını sağlayabilecek önlemlerin işe yarayacağını söyledi. Mevcut aşılar, yeni varyantta da en azından ağır hastalık ve ölüme karşı koruyucu olma özelliklerini sürdürüyor.
Yeni varyantın açıklanmasıyla, pek çok ülke seyahat kısıtlamaları, ülkelere girişte PCR testi ve karantina zorunluluğunu tekrar devreye soktu. Önlemler varyantın yayılımının yavaşlatılabilmesi için işe yarayabilir. Ancak önceki varyantların seyri, uzun vadede bu önlemlerin işe yaramadığını veya yetmediğini ve virüslerin yayılabildiğini gösteriyor. Kişisel önlemler önemini koruyor.
İlk veriler genç hastalardan
Yeni varyantla ilgili bilgilerin henüz kısıtlı olduğunu belirten Midilli, şöyle konuştu: “Omicron, Güney Afrika’da fark edilmeden önce dünyada yayılmaya başlamış. En dikkat çekici özelliği, şu ana kadar bilinen bütün varyantlardan çok daha fazla sayıda mutasyon içermesi. Bunların çoğunun da tutunma proteini üzerinde olması. Bu virüsün bulaşma, hastalandırma ve antikorlardan yani bağışıklık sisteminden kaçma yeteneğini belirleyen kısmı. Güney Afrika’da çok kolay bulaşma yeteneği olan Delta’yı itip yerine hızlı vaka artışına yol açabildi. Varyantın bütün dünyada da yaygın hale gelip Delta’nın yerine geçebileceği kaygısı yaşanıyor. Birçok ülkede saptanması, görünenin ötesinde bir yayılım düzeyine ulaştığı ihtimalini işaret ediyor.”
Her virüs mutasyona uğrar
Kısa zamanda çıkan yayınlar, Omicron kaynaklı enfeksiyonların hafif geçtiğini söylüyor. Bir tür doğal bağışıklama yoluyla, pandeminin sonunu getirecek mutasyon olduğunu öne sürenler de var.
Midilli bu görüşe katılmıyor: “Bu zor bir ihtimal. Şu an için hafif ya da kimde nasıl seyrettiği konusunda çok fazla bilgi yok. Güney Afrika’da genel nüfus yapısı genç (daha hafif geçiriyorlar). Dolayısıyla verileri, tabloyu ortaya koymak için yeterli değil. Bütün laboratuvar testlerinin yapılabilmesi dört-beş haftayı bulur. Dünya Sağlık Örgütü’nün koordinasyonu, pek çok merkezin katılımıyla çalışmalar sürüyor. Virüsler her zaman mutasyona uğrar. Hatta HIV, hepatit B, C daha hızlı, daha fazla mutasyona uğrarlar. Her mutasyon virüsün lehine olmaz. Bazıları aleyhinedir. Virüsün kendi kendini yok etmesi mümkün değil. Virüsün çoğalmasını ve yayılımını artıracak değişiklikleri daha çok fark ederiz. Çünkü bu nedenlerle daha fazla enfeksiyon görürüz. Virüs, ‘hastalandırma gücünü düşüreyim, daha çok enfeksiyon yaratayım’ gibi bir taktik yürütmez. Evrimin böyle bir mantığı yok. “
Süper bulaştırıcılar
Varyant yeni olsa da enfeksiyondan korunmak için pandeminin başından beri yapılan öneriler güncelliğini soruyor. Aşı yaptırmak, maske takmak, kapalı, kalabalık ve havasız ortamlardan uzak durmak ve hijyen kurallarına uymak hala önemli. İnsan davranışları ve kurallarda gevşemeler yaşandığını belirten Midilli, “Önlemlerin tekrar sıklaştırılması gerekiyor. Özellikle toplu yerlerden kaçınmak lazım. Süper bulaşma olayları oluyor. Bir kişi, yüzlerce kişiye enfekte edebiliyor. Nitekim böyle bir olay Norveç’den bildirildi. Bir evde ziyafet sonrası biri, 40 kişiyi enfekte etti. Testler devam ediyor ancak büyük olasılıkla Omicron ile enfekteler” dedi.
Aşılar ağır hastalık ve ölümden koruyacak
Sadece mutasyon profiline bakarak aşının virüs üzerindeki etkisini tahmin etmenin mümkün olmadığını belirten söyleyen Midilli, sözlerini şöyle sürdürdü: “Ortak kanı, mevcut aşılar ya da geçirilmiş enfeksiyonların sağladığı bağışıklığın en azından ağır hastalık ve ölüme karşı koruyuculuklarını sürdürecekleri yönünde. Omicron’da çok sayıda mutasyon var. Bunların tek tek ya da bazılarının birbiriyle kombinasyonlarının neler yaptığını biliyoruz. Ama tümünün bir araya geldiğinde ne yaptığını henüz bilmiyoruz. İlk izlemin, virüsün bağışıklık yanıtından kaçma yeteneğinin ciddi bir şekilde artmış olabileceği yönünde. Dolayısıyla aşıların etkisini yüksek oranda azaltabileceğini düşündürüyor. Onun için de üreticiler aşılarını güçlendirmeye çalışıyor. Yaygın kanı, aşının etkinliğinde azalma olacak ama en azından ağır hastalıklı ölümlere karşı koruyucu etkisini sürdürecek. Özellikle de tam bağışıklanmış (hatırlatıcı dozlar dahil tam aşılılar) kişilerde bu etkilerin süreceği tahmin ediliyor.”
Yerli aşılar etkilenebilir
Peki yerli aşılar bu gelişmeden etkilenir mi? Midilli buna karşılık, “Yerli aşı üzerine etkilerini şimdiden söylemek mümkün değil. Tüm aşılarda olduğu gibi olumsuz etkileme ihtimali var” dedi.
Enfeksiyonda kullanımları gündeme gelen ilaçlarla ilgili şu anda kaygı duyulmuyor. Yeni varyant üzerinde de etkili olacakları düşünülüyor. Omicron, rutin amaçlı kullanılan PCR testleriyle yakalanabilmesi de iyi bir haber. Midilli, “Şu anda Türkiye’de kullanılanlarda sorun yok” dedi.
Pandemi sürecinde aşılar ve ilaçların (monoklonal antikorlar) büyük bir hızla geliştirildiğini vurgulayan Midilli, “Bu nedense toplumda teşekkür yerine bilim düşmanlığı, bilim karşıtlığıyla kendini belli eden tepkilere yol açıyor. Bu da doğal ama gerçekçi bir tepki değil. Sonuçta bilimsel bilgilerin dışında başka şansımız yok” dedi.