ZEYNEP GÜVEN ÜNLÜ
@zeynepguvenunlu
zeynepguven@diken.com.tr
Yapay zeka geliştirme laboratuvarı Open AI, ChatGPT’yi 30 Kasım 2022’de herkesin kullanımına açık hale getirdi. O günden beri siber alemin gündeminde bu yapay zeka tabanlı sohbet robotu var. Yeni Google olacak diyenler, dava dilekçesi yazdırdığını söyleyenler, öğrencilerin artık kompozisyon ödevlerini burada yaptığını iddia edenler…
Biriyle yazıştığınızı düşünün. İstediğiniz her şeyi soruyorsunuz karşılığında son derece iyi ifade edilmiş ‘makul’ cevaplar alıyorsunuz. Yapay zekanın Türkiye’deki en tanınmış uzmanlarından Boğaziçi Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Cem Say sorularımızı yanıtlarken kendi Chatbot deneyimini de paylaştı.
Söyleşinin ikinci bölümünde hakkındaki iddiaları Chatbot’un kendisine sorarak küçük bir test de yapmış olduk.
ChatGPT’yi nasıl buldunuz?
Çok başarılı buldum.
Yapay zekanın ve sohbet botlarının nelere kadir olduğunu bir süredir biliyoruz. Neden bu kez bu kadar çok ses getirdi?
GPT familyasından eski modellerin harika şeyler yaptığını biliyorduk ama ince ayarlarla hakikaten bayağı adam etmişler programı. Tabii bizde çok konuşulmasının sebebi bu sefer Türkçe de cevap veriyor olması. Geçen hafta kullandım Türkçesini ve ağzım açık kaldı. Hakikaten iyi. Tehlikeli bulmasam tam not veririm.
Neyi konuştuğumuzu daha iyi anlamamız için, GPT’nin açılımı nedir?
Generative Pretrained Transformer. Bunların tek tek ne anlama geldiğini de söyleyeyim.
‘Generative’, üretici demek. Genelde bilgisayar programları ya da sinir ağları sınıflandırma yapar. Oysa bu kendisi yoktan bir şeyi var ediyor, metin üretiyor.
‘Pre-trained’ (önceden eğitilmiş) şu demek: Programı internette bütün metinler üzerinde çalıştırmışlar. Sen bu metinlere bak, hangi kelimelerden sonra hangi kelimeler gelir demişler. Milyarlarca metni art arda ve o sırada okutmuşlar. Sonunda yapay zeka işin ritmini, müziğini öğrenmiş. Elinizde işi öğrenmiş bir program varsa ona başka başka şeyler de yaptırabilirsiniz. Mesela sohbet formatında nasıl konuşacağını vs. öğretirsiniz. Ya da belli konularda nasıl konuşması gerektiğine dair ince ayar yapabilirsiniz.
‘Transformer’ ise bir cins sinir ağı. İnsan beynindeki sinir hücrelerine benziyor. Belli bir sinir ağı mimarisinin adı, anlamı ve bağlamı sağlamak için organizasyon yapıyor. Bu katman buraya, şu şuraya sinyal versin gibi.
ChatGPT’nin Türkçesini nasıl yapmışlar?
Ben programın Türkçe için ayrıca eğittiklerini sanmıyorum. Sizin sorgunuzu İngilizceye çevirip cevaplayıp sonra tekrar Türkçeye çevirip veriyor. Çeviriler de artık insanın aklını alacak kadar iyi olduğu için benzer teknoloji sayesinde yapabiliyor bunu.
Yeni Google diyenler var. Siz ne dersiniz?
Olmaz ya da olmasa çok iyi olur. Google olmaması için birkaç sebep var. Bir kere bu Google’dan çok daha zor bir algoritma. Sonra, çok elektrik yakıyor, çok pahalı bir şey. Bunu şimdi prestij için yapıyorlar ama Google’ın yüz katı kadar bir maliyeti var.
Otorite gibi yazıyor
Ayrıca onu bir yana bıraksak, insanlar bir şeyi merak edip soruyor, otorite edasıyla yazılmış görünüşte gayet güzel bir cevap geliyor. Ama bunu doğru bilgi diye paylaşmaya başlarsanız sıkıntı çıkar çünkü içindekilerin doğru olduğuna dair hiçbir garanti yok. Birçok yerde maddi hatalar gömülü olabilir.
İkincisi Google’da arama yaptığınızda, aradığınız kelimelerin içinde geçtiği linkler, erişimi yüksek olan web siteleri üstte yer alacak şekilde sıralanıyor. Buralardaki bilginin doğru olduğuna dair bir garanti vermiyor size Google. Birbiriyle çelişkili bir sürü link de çıkabilir arama listesinde. Chatbot, çok özgüvenli bir şekilde tek bir cevap veriyor. Tek bir cevap arama motorunun mantığına da arama motorundan umduğumuz faydaya da aykırı.
Google’cıların kendileri de yeni Google ileride böyle olacak diye laflar ediyorlar ama bence onlar da yanılıyor. Arama motorunun öyle olmaması lazım.
Hatalı cevaplar çıkıyor dediniz. Sizin bulduğunuz hatalar ne?
Mesela bugüne kadar ayda kaç kişi yürüdü diye sordum. Doğru cevap 12 olacak. Google 1 saniyede cevap verir buna. ChatGPT’ye sorduğumda, ‘Ayda hiç kimse yürümedi’ dedi. ‘Ay dünyadan uzak bir gezegendir’ dedi. Gezegen değil. Şöyle dedi: ‘İnsanlar tarafından ilk kez 1969 yılında ziyaret edilmiştir. İlk ay yürüyüşü ABD’li astronot Neil Armstrong tarafından gerçekleştirilmiştir.’ Başta insan yürümedi demişti, üçüncü cümlede ‘yürüdü’ dedi.
Çünkü bir bağlamı kafasında bizim tuttuğumuz gibi tutmuyor. Sadece bu melodi nasıl devam eder diye bakıyor. Çok yetenekli bir müzisyen gibi düşünün. Başını duyduğu bir müziğin devamını uyumlu bir şekilde getiriyor. Oracıkta uyduruyor ama sanki esas beste oymuş gibi uyduruyor. Hiçbir kopukluk yaratmıyor. Dil böyle bir şey. Ama olgular öyle değil ki. Üç cümle önce doğru olan üç cümle sonra yanlış olmaz. Onun takibinde daha o kadar iyi değil.
Ödev sisteminin a’dan z’ye değişmesi lazım
Öğrenciler artık ödevlerini, kompozisyonlarını buraya yaptıracak da deniyor.
Öğretmenlerin bu konuyla ilgili uygulamalarının a’dan z’ye komple değişmesi lazım. Bu konuda bir sayfa yaz getir gibi bir ödev veriyorlarsa ve bunu notluyorlarsa bunun kötüye kullanılmaması mümkün değil. Aklı olan bunu böyle yapar. Sizin sisteminiz oturup ödev yapan öğrenciyi cezalandırıyorsa o bir süre sonra o çocuklar da yok olur gider.
İnsanın aklına ilk olarak okul geliyor ama başka şeyler de olabilir. İş başvurusu mesela. Bir sürü konuda ‘bunun kalemi kuvvetli o zaman bu iyi’ diye insan seçmeye çalışanlar hata yapmış olur.
Çünkü dil becerisinin dil ustalığının büyük bir kısmını yapay zeka ele almış durumda. Akıl mantıkla ilgili kısmında tabii ki sorun var ama birçok insan onu zaten fark etmiyor.
Chatbot bu haliyle kimlerin işine yarar ya da kimleri işinden eder?
Metin üretmekle görevli alt seviye çalışanlar diye bir şey varsa ki ben bunun bazı internet sitelerinde olduğunu görüyorum. Habire bir şeyler koymaları lazım siteye, onun tıklanması lazım. Onu birileri yazıyor, değil mi? İşte artık o adama gerek yok. Çünkü bu onun yüz katını kendi kendine yapabilir.
Birileri, dava dilekçesi yazdırdım demiş ama avukatlar da dalga geçmiş, ‘peki o dava açıldığında ne yapacaksın’ diye.
Trol ordusu kurmak isteyenin işine yarar!
Özetle yazı üretim çarkı içinde olanlar için sıfır maliyetli bir süper işgücü bu robot. İstediğiniz konuda sayfalarca yazı yazdırabiliyorsunuz. Ama bunlar doğru mu değil mi, ilk bakışta görünmese bile içinde saçmalık tutarsızlıklar var mı, ona tabii yine birinin bakması gerekiyor. Trol ordusu kurmak isteyenlerin işine yarar!
Tehlikeli bulmasam tam not verirdim demiştiniz.
Gerçi bunların botla üretilip üretilmediğini kontrol eden yapay zeka programları da var. Ama onlar çok kötü çalışıyor şimdilik. Şöyle söyleyeyim, o kadar hızlı ve maliyetsiz ve görünüşte iyi ki bu metinler, bir süre sonra internet içeriğinin yarısından fazlası bu anlattığım beyinsizlik seviyesinde üretiliyor olabilir.
Zaten gördüğüne inanma modunda olan insan iyice zıvanadan çıkabilir. Bir ülkede kafa karıştırmak için, her konuda söylem atın ortaya, insanlar ambale olsun. Neye uğradıklarını şaşırsınlar, ülkenin başı ağrısın. Rahatlıkla yapılabilir. Eskiden birilerine maaş vererek yapılıyorsa artık hiç gerek yok ona. Bir düğmeye basıp tonla üretebilirsiniz.
Son yıllarım gelişmelere şaşırmakla geçiyor
Yapay zeka konusundaki gelişmelerin hızını nasıl buluyorsunuz. Öngördüğünüz gibi mi, daha mı hızlı ya da yavaş?
Son yıllarda hep vay be bunu da mı yaptılar, yok artık şunu da yapmışlar modundayım. GPT ilk çıktığında şapkam uçmuştu. Şimdi bu yeni uygulama da hakikaten etkileyici. Tabii kafamda canlandırabiliyorum. İçinde milyonlarca sinir hücresi var, şu kadar bilgiyle eğitildiği için bilgiyi özümsemiş durumda vs. diye. Fakat hem kalitesi hem hızıyla ilgili konunun tırnak içinde eski uzmanlarından biri olarak çok şaşırıyorum.
Durup dururken nükleer zincirleme reaksiyonun keşfedilmesi ve bunun herkesin yapabileceği şekilde sunulması gibi bir şey. Birtakım toplumsal sonuçları filan olacağı kesin. Genel olarak çok hızlı ilerliyor.