Uluslararası Basın Enstitüsü (IPI), 10 Aralık Dünya İnsan Hakları Günü’nü, Türkiye’de bağımsız medyanın karşılaştığı zorluk ve tehditlere dikkat çekmek adına bir ilan kampanyasıyla kutladı. Kampanyanın sloganıysa “Sansür gerçekleri değiştirmez.”
İfade Özgürlüğü Derneği (İFÖD) tarafından hazırlanan Engelli Web Türkiye 2020 Raporu’na göre yerel yetkili kurumlar 2020’de 58 bin 809 URL ve alan adına erişimi engellediği. Bu engellerin yüzde 89’u Bilgi ve İletişim Teknolojileri Kurumu (BTK) tarafından, pek çoğu mahkeme kararı beklenmeksizin ‘idari tedbir’ adıyla konuldu. 2020’de haber içeriği taşıyan 5 bin 645 URL de mahkeme kararıyla erişime engellendi.
Bunun yanısıra Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), 2020 yılında yayın kuruluşlarına toplam 1503 idari para cezası verdi. Bu sayı, 2019’da oranla yüzde 21 artışa işaret ediyor. Benzer şekilde, gazetelere kamu ilanlarının adil dağıtımından sorumlu Basın İlan Kurumu (BİK), 2020’de Basın Ahlak Kurallarının ihlali gerekçesiyle gazetelere finansal durumunu etkileyecek şekilde toplam 572 günlük ilan yasağı verdi.
IPI geçen yıl 10 Aralık İnsan Hakları Günü’nde ‘Özgür Basın’ sloganıyla ilan kampanyası düzenlemişti. Türkiye’de tüm tehdit ve engellere rağmen özgür bir basının önemine ve dirençli kalmasına vurgu yapan kampanya, Avrupa’da Politico ve EU Observer gazetelerinde, Türkiye’de ise Diken, Birgün, Duvar, Evrensel, Karar, ve Medyascope’ta yayınlanmıştı.
Ana akım medyanın neredeyse tamamı kontrol altında
Türkiye’de son yıllarda medya üzerinde sistematik bir baskı olduğunu belirten IPI şunları kaydetti: “Bunların arasında yargı tacizi, orantısız yasal düzenlemeler, çevrimiçi saldırılar ve karalama kampanyaları, para cezaları, yayın ve ilan yasakları yer aldı. Hükümet ayrıca hükümet yanlısı medya sahipleri üzerinden ana akım medyanın neredeyse tamamını kontrol altına aldı.”
Yangın haberlerinde gazeteciler saldırıya uğradı
Hükümetin beğenmediği haberleri sansürlediğini ve haber kuruluşlarını cezalar uyguladığını belirten IPI örnek olarak bu yaz çıkan orman yangınlarını ve kurdaki artışı verdi: “Yangının söndürülme çabalarında eleştirel yayın yapan gazeteciler saldırıya uğradı, yayıncılar ceza aldı. Benzer sansürler döviz kuru krizinden devlet ihalelerine, hükümet yetkililerini ilgilendiren yolsuzluk iddialarına kadar pek çok konunun haberleştirilmesinde görüldü.”
IPI Türkiye Program Koordinatörü Renan Akyavaş ‘Sansür gerçekleri değiştirmez’ kampanyası hakkında şöyle konuştu: “Bu kampanya ile hükümet tarafından bağımsız medyaya tüm cephelerden uygulanan sansür çabalarının ağır tablosuna dikkat çekiyoruz. Fakat sansür ne kadar ağır, baskılar ne kadar ısrarcı olursa olsun Türkiye’nin gazetecilerinin bağımsız, eleştirel ve gerçeklere dayalı haberciliği sayesinde gerçekler hep gün yüzüne çıkacaktır.”