Ülkeleri yaşam kalitesine göre sıralayan ve ilk kez küresel çapta yayınlanan ‘Toplumsal İlerleme Endeksi’nde (Social Progress Index) Türkiye 64′üncü sırada yer aldı. Ne var ki Türkiye’nin karnesi alt başlıklarda daha da kötü.
Endekste üç temel başlık yer alıyor: Temel insani ihtiyaçlar, refah ve hoşgörü ile fırsatlar.
Temel insani gereksinimler alanı Türkiye’nin en iyi olduğu bölüm. Refah alanında Türkiye’nin kişisel güvenliğe odaklanması gerektiği belirtiliyor. Konu hoşgörüye gelince ise notlar dibe vuruyor.
Türkiye hangi ülkelerle karşılaştırılıyor?
Temel gereksinimler konusunda 82.10 ortalamayla 43’üncü sırada yer alan Türkiye refah konusunda 64.36’yla 82’inci sırada bulunuyor. Hoşgörü ve fırsatlar alanındaysa Türkiye 77’inci sıraya yerleşmiş ancak ortalaması sadece 47.41.
Ayrıntıya geçmeden önce endekste Türkiye’nin Gayrısafi Milli Hasılası (GSMH) 13 bin 737 dolar olarak baz alınıyor. Bu miktarla 44’üncü sırada yer alan Türkiye tüm başlıklarda kendine yakın GSMH oranına sahip ülkelerle karşılaştırılıyor ve onlara göre ‘göreceli olarak zayıf’ ya da ‘göreceli olarak güçlü’ diye tanımlanıyor. Bu ülkeler şunlar: Uruguay, Belarus, Botswana, Panama, Meksika, Mauritus, Malezya, Lübnan, Rusya, Bulgaristan, Kazakistan, Arjantin, Letonya, Şili ve Venezuela.
İncelenen başlıklar ve Türkiye’nin notları şöyle: (Tüm notlar 100 üzerinden hesap ediliyor)
1. Temel insani gereksinimler
Beslenme ve temel tıbbi yardım: Yetersiz beslenme, anne-çocuk ölüm oranı, ölü doğumlar, salgın hastalıklar nedeniyle ölüm gibi maddelerin göz önünde bulundurulduğu bu bölümde Türkiye’nin skoru 94.45.
Su ve tesisat: Temiz suya erişim, gelişmiş tesisat sistemi gibi hizmetler bakımından Türkiye 95.90 ortalamaya sahip.
Barınma: Son dönemde gündeme gelen ‘elektrik’e ulaşım, kalitesi, uygun fiyatlı konut konusunda Türkiye’nin ortalaması 79.86. Uygun fiyatlı konut, Türkiye’nin beraber değerlendirildiği ülkelere göre ‘göreceli iyi’ olduğu bir alan.
Kişisel güvenlik: Politik terör, cinayet oranı, trafik kazalarının neden olduğu ölümler, şiddet suçları bakımından Türkiye’nin ortalaması 58.18. Ancak algılanan suç oranı bakımından Türkiye, ‘göreceli olarak kötü’ sınıfına giriyor.
Basın özgürlüğü, internet radardan kaçmadı
2. Refah
Temel bilgiye ulaşma: Yetişkin okuma yazma oranı, ilk ve orta dereceli okullarda devam gibi alanlarda Türkiye’nin skoru 91.49. Ancak Türkiye eğitimde cinsiyet eşitliği bakımından aynı kulvarda bulunduğu ülkelere göre alarm veriyor.
Telekomünikasyona erişim: Türkiye’nin adının sansürle anıldığı internet, basın özgürlüğü gibi maddelerin bulunduğu bu bölümde ortalama 57.61 ve diğer ülkelere ‘zayıf’ olarak değerlendiriliyor.
Eğitimde cinsiyet eşitliği Türkiye’nin zayıf olarak nitelendirildiği noktalardan.
Sağlık: Yaşam beklentisi, obezite oranı, intihar oranı, hava kirliliği, bulaşıcı olmayan hastalıklara bağlı ölümler gibi durumların değerlendirildiği bölümde Tüekiye’nin skoru 67.82. Obezite diğer ülkelere göre zayıf olduğumuz noktalardan.
Sürdürülebilir ekosistem: HES’ler, AVM’ler, havaalanları ve otoyollar için doğa tahribatının doruk noktasına ulaştığı Türkiye gerçeği endekse de yansıyor, bu alanda ortalama sadece 40.52.
Hak ve özgürlükler karnesi ‘kırık’
3. Fırsat ve hoşgörü
Bu alan Türkiye’nin karnesindeki en problemli bölüm ve hemen hemen maddelerin tümünde, birlikte değerlendirildiği ülkelere nazaran kötü bir performansı var.
Bireysel haklar: Politik haklar, ifade ve toplanma özgürlüğü, özel mülkiyet haklarında Türkiye 56.02 ortalamaya sahip.
Bireysel özgürlük ve tercihler: Yolsuzluk, dini özgürlük, insan kaçakçılığı, modern kölelik, doğum kontrolü talebinin karşılanması gibi alanları içeren bu bölümde Türkiye’nin notu 64.60
Kadına karşı şiddet endeksin birkaç bölümünde geçiyor.
Hoşgörü ve kapsama: Göçmenlere, homoseksüellere hoşgörü, dini hoşgörü, ayrımcılık ve azınlıklara karşı şiddet, kadınlara karşı davranış, sosyal güvenlik alanlarında Türkiye sadece 32.41 ortalamaya sahip.
İleri eğitime erişim: Kadınların ortalama eğitim süreleri, dünya çapındaki üniversitelerin sayısı, eğitimde cinsiyet eşitliği alanında Türkiye’nin skoru 36.62.