MESUDE DEMİR
@mesudedemirr
Beklenen depremin etkileyeceği İstanbul, Kocaeli, Tekirdağ’da yeni şehir hastaneleri yapılırken güvensiz binalarda hizmet veren aile sağlığı merkezleri (ASM) kaderine terk ediliyor.
Türk Tabipleri Birliği (TTB) Sağlık Bakanı Kemal Memişoğlu’na söz verdiği 1000 ASM’nin nerede olduğunu sordu.
TTB Aile Hekimliği Kolu’nun bugünkü basın toplantısında aile sağlığı merkezlerinin depreme hazır olmadığı bir kez daha söylendi.
Büyük depremlerde hastanelere ulaşmanın güç ancak ayakta kalabilen ASM’lere mümkün olabileceği hatırlatıldı. Memişoğlu’na “Helikopter pisti değil, ASM yapın” mesajı verildi.
İstanbul’da ASM’ler depreme dayanıksız
İstanbul, Tekirdağ ve Bursa’daki aile hekimleriyle hızlı bir değerlendirmenin sonuçlarını İstanbul Tabip Odası Yönetim Kurulu üyesi aile hekimi Dr. Emrah Kırımlı paylaştı.
Çoğunluğu İstanbul’daki ASM’lerden elde verilen bilgiye göre ASM’lerin yüzde 41,5’u 1999 depremi öncesinde inşa edilmiş. Yüzde 18’i 18-25 yaş arasında, yüzde 29,7’si 6-17 yaş arasında.
ASM binalarının sadece yüzde 28,7’si kamu inşası.
Yüzde 50’sinin depreme dayanıklılık testi yapılmadı. Yüzde 8,5’un güvensiz olduğu saptanmış. Afet planı çerçevesinde depreme ‘kısmen’ hazırlık yapanların oranı sadece yüzde 16,3. Yaklaşık yüzde 73’ü hazırlıksız.
8 cm derinlik, en az 50 cm uzunluğunda çatlak olan ASM hizmete devam eder mi?
Olası bir deprem sonrası depremde ASM’sinin zarar göreceğini ya da yıkılacağını öngörenlerin oranıysa yüzde 52,7. Yüzde 30,1’iyse emin değil.
Yaklaşık yarısında bina dışında müstakil bir toplanma ya da bekleme alanı yok.
Kırımlı depreme dayanıklı, donanımlı kamu binalarının acilen ASM olarak Sağlık Bakanlığı’nca tahsis edilmesi gerektiğini yineledi: “Mahalle aralarındaki depreme dayanıklı, donanımlı ASM’ler deprem veya afet durumunda hayat kurtarır. 6 Şubat depremi hepimize şehir hastanelerinin ulaşılamamasının zorluğunu maalesef acı öğretti.”
Görüşülen bir aile hekiminin ASM’sinin kolonunda 8 cm derinliğinde, en az 50 cm uzunluğunda çatlak olduğunu anlattığını aktaran Kırımlı, konuyla ilgili ilçe ve il sağlık müdürlüğüyle, belediye ve kaymakamlıkla görüşmelerine rağmen sonuç alınamadığını söyledi.
Şehir hastaneleri yapılıyor, ASM’ler ihmal ediliyor
TTB Başkanı Prof. Dr. Alpaz Azap, merkez konseyi üyeleri, tabip odaları başkanları ve aile hekimlerinin katıldığı toplantıda TTB Aile Hekimliği Kolu Yürütme Kurulu Üyesi Dr. Kemal Yüksekkaya basın açıklamasını okudu:
* Son beş yıl içinde 13 şehir hastanesi yapılırken aynı sürede yapılan ASM yüzde 8 oranıyla sınırlı kaldı. Depremin etkileyeceği İstanbul, Kocaeli, Tekirdağ’da yeni şehir hastaneleri yapılırken başta İstanbul’da güvenli olmayan binalarda hizmet veren ASM’lerin yenilenmediğini bildirmek ve Kahramanmaraş depremlerinde şehrin dışındaki şehir hastanelerine halkın ulaşamadığını hatırlatmak istiyoruz.
* Sağlık Bakanlığı’nın da bu sorunu bildiğini biliyoruz. Çözüm olarak önerdikleri tek şey “Binaları boşaltın” demek. Bu ekonomik kriz ortamında aile hekimlerinin böyle bir yükü kaldıramayacağı, özelden bina kiralama ile bu sistemin yürümeyeceği açıktır. Bakanlık yıllardır tekrar tekrar verdiği sözü tutmalı, yeni ASM’ler yapmalı.
‘Altı ayda şehir hastanelerine ödenen kirayla bütün ASM’ler yenilenebilir’
* 23 Nisan depremi sonrası İstanbul Valiliği’nin ASM’lerin deprem güvenliği için inceleme yapmaya başladı. Ancak her üç ASM’den biri apartman altında iken bu özel mülklerin deprem güvenliği nasıl test edilecek? Sadece ASM ziyaret edip iki fotoğraf çekerek deprem güvenliği nasıl anlaşılacak?
* Helikopter pisti değil, kamu ASM’leri yapsanız yeter! Hatay’da, Maraş’ta, Adıyaman’da yüzlerce ASM’nin çöktüğünü, neredeyse tüm ASM’lerin çalışamaz hale geldiğini, arkadaşlarımız yalnız bırakıldığını acı şekilde tecrübe ettik. Sağlık Bakanı Dr. Kemal Memişoğlu şehir hastanelerindeki helikopter pistleri ile övünüyor. Fakat ne biz ne de yurttaşlar sağlık hizmetine helikopterle ulaşacak. Milyonlar kendi araçlarıyla veya toplu ulaşım araçlarıyla yollarda olacak.
* Bu şehir hastanelerinden sadece birinin maliyeti ile mahallelerimizde yürüyerek ulaşabileceğimiz güvenli sağlık kurumları inşa edilebilirdi. Halen de yapılabilir. Altı ayda şehir hastanelerine ödeyeceğimiz kira ile tüm ASM’ler yenilenebilir. Bu nedenle “Bu sağlık sistemi çökmüştür ve başka bir sağlık sistemi mümkündür” diyoruz.
Riskli ASM’leri kamu güçlendirmeli
Toplantıda şu talepler sıralandı:
* İl sağlık müdürlüğü tarafından riskli bölgelerde ve talep edenler öncelikli olmak üzere, tüm ASM binalarının deprem güvenliği için incelemeler ivedilikle başlatılmalı. Bu süreçte yerel idareler, meslek odaları ve diğer ilgili kurumlardan destek alınmalı.
* Tespit edilmiş/edilecek deprem riskli ASM binalarının güçlendirilmesi kamu eliyle sağlanmalı, güçlendirme mümkün değilse bu ASM’ler güvenli binalara taşınmalı.
* ASM çalışanlarına Sağlık Bakanlığı tarafından, AFAD ve UMKE gibi kurumlarla işbirliği içinde acil müdahale ve ilkyardım eğitimleri verilmeli.
ASM acil eylem planları hazırlanmalı
* ASM’leri ve ASM çalışanlarını kapsayan bir acil eylem planı hazırlanmalı, düzenli olarak güncellenmeli. ASM’lerin, afet sırasında ve sonrasında hizmet verecek şekilde, acil toplanma yeri veya sığınak gibi birimleri de içeren düzenlemeler yapılmalı.
* Kamu olanaklarıyla yapılan ve depremlerde yıkılmayan, herkesin rahatlıkla ulaşabileceği ve hizmet alabileceği ASM binaları yapılmalı.
* Kamu/özel fark etmeksizin tüm sağlık merkezleri güvenli binalarda hizmet vermelidir. Sağlık hizmetlerinin güvenli ortamlarda verilmesi hükümet tarafından sağlanmalı.