AKP’nin ‘belirli süreli sözleşmeler‘ ve ‘kısmi çalışma’ kapsamındaki düzenlemeler içeren ‘torba teklif’i Meclis’te görüşmeya açıldı. Sosyal medyada emek örgütlerinin öncülüğündü #TorbaYasayaHayır etiketi ilk sıraya oturdu.
Meclis ‘İşsizlik Sigortası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına ilişkin Kanun Teklifi’nin görüşmelerine bugün başlayacak. Görüşmelerinin 5 Kasım Perşembe günü tamamlanamaması halinde, 6 Kasım Cuma günü de mesai yapılacak.
Teklife göre 25 yaşını doldurmayan veya 50 ve üzeri yaştaki işçilerle hiçbir koşul olmadan ‘belirli süreli iş sözleşmesi’ imzalanabilecek. Oysa yasada ‘belirli süreli sözleşmeler’ için bazı koşullar gerekiyordu. Teklif yasalaşırsa emekliliğe sayılan sigorta primi yatırılma yaşı 18’den 25’e çıkacak, doyasıyla emeklilik yaşı yükselecek.
Halen ‘belirli süreli iş sözleşmeleri‘ istisna olarak uygulanıyor, asıl olarak ‘belirsiz süreli sözleşmeler’ temel alınıyor. ‘Belirli süreli sözleşmelerde’ belirlenen sürenin sonunda sözleşme kendiliğinden sona erdiği için işçinin ihbar ve kıdem tazminatı alabilmesi zora girecek
25 yaşını doldurmayan işçilerle yapılacak belirli süreli iş sözleşmesinin süresi işçinin 25 yaşını doldurduğu tarihi geçemeyecek. Belirli süreli iş sözleşmelerinin toplam süresi iki yılı aşamayacak.
Kısmi zamanlı çalışmayı kabul edenlere gelir vergisi ve damga vergisi istisnası getirilecek. Ancak bu istisnadan yararlanılabilmesi için kısmı zamanlı çalışanın çalışmadığı gün sayısı kadar kısmi zamanlı yeni bir çalışanın istihdam edilmesi ve altı ay çalıştırılması gerekecek. Cumhurbaşkanı destek süresini dört yıla kadar uzatabilecek.
Türkiye’de kayıt dışı istihdam oranı yüzde 34 seviyesinde. Yani çalışan her üç kişiden biri kayıt dışı. Çalışanların yüzde 87’si örgütsüz. Böyle bir ortamda esnek çalışmayı getirmek kayıt dışını artırıp, sendikal örgütlülüğü de olumsuz etkileyebilir.
Kayıt dışı istihdama göz yumulup bir de teşvik ediliyor
İşveren, 1 Ocak 2019 ile 17 Nisan 2020 arasında işten ayrılanlar ve hizmetleri SGK’ya bildirilmeksizin (sigortasız) çalıştırılanları işe alırsa günlük 44.15 lira destek verilecek. Eğer işveren işçiyi işe alıp ücretsiz izne çıkarırsa işçiye günlük 39.24 lira nakdi ücret desteği sağlanacak. İşveren tarafından işe alınmayanlara ise hane başına günlük 34.34 lira destek verilecek.
İşverene Ocak 2019 ile Nisan 2020 döneminde en az sigortalı bildirimi yapılan aydaki sigortalı sayısına ek olarak istihdam edilecek her bir sigortalı için destek verilecek.
Bunlar da kayıt dışı istihdama göz yumulup bir de teşvik edilmesi demek.
Sendikalar: Hayır
Söz konusu düzenlemelere özellikle sendikalar başından beri karşı.
Teklifin görüşmeye açılması üzerine emek örgütleri bir kez de sosyal medyadan seslerini yükseltti.
DİSK, sanatçı Münir Özkul’un ‘Bizim Aile’ fimindeki bir sahnesindeki repliklerini kullanarak şu paylaşımı yaptı:
Türkiye Haber-İş Sendikası Genel Başkanı Veli Solak: “Çalışanların işsizlik,malullük,yaşlılık,ölüm,iş kazası,meslek hastalığı ve analık gibi hayati öneme sahip özlük haklardan yararlanmasını ortadan kaldıracaktır.”
‘Torba yasa ilüzyonu, dışı şeker içi zehir’
CHP Grup Başkan Vekili Özgür Özel ise AKP dışındaki parti gruplarının grup önerilerini çektiğini dile getirdi: “Onlar çekemiyor çünkü bu komisyon kurulduktan sonra işçinin kıdem tazminatına, esnek çalışma modelleriyle 50 yaşından büyük 25 yaşından küçük işçilere ‘At imzayı, tazminatsız çalışacaksın’ diyorlar. Türkiye’de 50 yaşından büyüklerle, 25 yaşından küçük herkesi bu cenderenin içine sokmak istiyorlar.”
Özel şöyle devam etti: “Bunu torba yasa ilüzyonuyla yapıyorlar. ‘Yapılandırma var, vatandaş borçlu, bekliyor”. Getireydiniz iki maddelik kanunla, hep beraber konuşmadan destek vereydik. Süre uzatımları varsa, getirin üç maddelik kanunla, konuşmadan destekleyelim. Ama 51 maddelik kanun. Etrafta şeker, yapılandırma, süre uzatımı; içerde zehir, kıdem tazminatına el atma. Fırsatçılığın zamanlaması da daha enkaz kaldırma çalışmaları sürerken.”
Teklifteki diğer düzelenlemeler şöyle:
Kısa çalışma ödeneği uzatılabilecek
- Cumhurbaşkanı kısa çalışma ödeneğinde süreyi 30 Haziran 2021 tarihine kadar uzatabilecek. Bu durumda marttan bu yana kısa çalışma ve ücretsiz izin nedeniyle düşük ücret alan işçiler gelecek yılın ortasına kadar aynı şekilde eksik ve düşük ücret almaya devam edecek.
- Kısa çalışmadan vazgeçen işverenlere sağlanan normalleşme desteğinde de süre 30 Haziran 2021 tarihine kadar uzatılabilecek.
Kayıt dışı varlıklar
- Yurt dışında bulunan para, altın, döviz, menkul kıymeti Türkiye’ye getirenler bu varlıkları serbeste tasarruf edebilecek. Yurt dışındaki kredilerin kapatılmasında kullanabilecek. Bu durumda borcun ödenmesinde kullanılan varlıklar için Türkiye’ye getirme şartı da aranmayacak.
- Türkiye’ye getirilen varlıklar dönem kazancının tespitinde dikkate alınmaksızın işletmelere dahil edilebilecek. Ayrıca Türkiye’de bulunan ancak işletmelerin kayıtları arasında yer almayan para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları ile taşınmazların yasal defterlere kaydedilebilmesine olanak sağlanacak. Tüm bu varlıklar için hiçbir surette vergi incelemesi ve vergi tarhiyatı yapılamayacak. Süre 30 Haziran 2021 olarak belirlendi. Ancak Cumhurbaşkanı bu süreyi bir yıla kadar uzatabilecek.
Hükümlülerin izni uzatıldı
- Salgın nedeniyle denetimli serbestlikten yararlanan hükümlüler 31 Mayıs 2020 tarihine kadar izinli sayılmıştı. Bu süre 31 Temmuz 2021 tarihine kadar uzatılabilecek.
Gazetecilere ‘yıpranma’ payı yeniden
- Anayasa Mahkemesi, gazetecilerin yıpranma hakkında iptal kararı vermişti. Öneriyle gazetecilere yıpranma hakkı yeniden düzenlenecek.
Vergide beş puan
- Cumhurbaşkanına yüzde 20 olan kurumlar vergisi oranını beş puana kadar indirme ve yeniden kanuni seviyeye getirme yetkisi verilecek.
- Konaklama vergisinin yürürlük tarihi 1 Ocak 2022 tarihine ertelenecek.
- Derneklerin genel kurullarının erteleme süreleri de uzatılacak.
