Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Maden Mühendisleri Odası’nın deprem bölgesine ilişkin hazırladığı ön incelemede deprem sonrasında yürütülen faaliyetlerdeki eksiklikleri gözler önüne serdi.
Kahramanmaraş merkezli 10 ili etkileyen 7,7, ve 7,6’lık depremlerde son güncellemeye göre can kaybı 21 bin 848’e çıktı.
TMMOB Maden Mühendisleri Odası, 9 Şubat 2023 tarihinde deprem bölgesindeki çalışmalara katılıp incelemelerde bulunarak “6 Şubat 2023 Depremleri Ön İnceleme Raporu” yayımladı.
Adana, İskenderun, Antakya, Kırıkhan, Nurdağı ve Gaziantep il ve ilçelerindeki inceleme, gözlem ve görüşmelerde edinilen ilk bulgular şöyle:
* En temel sorun depremin büyüklüğüne karşı hükümetin yani AFAD’ın geç harekete geçmesi. Bu nedenle arama kurtarma çalışmalarında son derece önemli olan ilk 1,5 gün kaybedildi.
* Her türlü afet çalışmasında tek kamusal yetkili olan AFAD bir yandan gerek kapasite gerek zamanında ve etkin kararlar alma konusunda son derece yetersiz kalmış; diğer yandan sivil toplumun çalışmalara katılımını engelleyerek vahametin artmasına yol açtı.
* Kurtarma çalışmalarında kullanılacak makine ve ekipman eksikliği, kurtarma çalışmalarının son derece yavaş yürütülmesine neden olmuştur. Depremin ilk dört gününde koordinasyon sorunu hala çözülememiş olduğu gibi barınma ve iaşe sorunları da büyük ölçüde devam ettiği görüldü.
* İaşe sorunlarının üçüncü günden itibaren azalmaya başladığı, ilk dört gün çadır sorunun çözülememiş olduğu, özellikle yıkımın büyük olduğu Antakya’da çadır ve tuvalet sorunlarının oldukça acil ve öncelikli sorun olduğu, bu durumun salgın hastalık riski taşıdığı gözlemlendi.
* Arama kurtarma çalışmalarının beşinci günden itibaren, canlı bulgusu olan yerler dışında faaliyetin enkaz kaldırma faaliyetine dönüştüğü görüldü.
* Arama kurtarma faaliyetleri yürüten madencilerin günde 20 saate varan, zaman zaman 50 saat aralıksız çalışarak büyük bir özveri gösterdikleri ancak barınma ve ulaşım sorunları yaşadığı, kendi araçları bulunmayan ekiplerin ne yazık ki otostop yapmak zorunda oldukları, bu sorunların arama kurtarma çalışmalarına oldukça olumsuz yansıdığı gözlemlendi.
* Tüm özverili çalışmaya rağmen makine ve ekipman yetersizliği nedeniyle çalışmalarda istenen sonuç elde edilemedi.
* Özellikle Antakya ve Kırıkhan’da mobil iletişimin sorunun 5. günde giderilememiş olmasının kurtarma ve yardım çalışmalarını ciddi olarak etkiledi. Geçen bunca zamana karşın seyyar mobil yapı güçlendirilememiş, iletişim altyapısı geliştirilememiş olması sorgulanmalı.
* AFAD ve halk nezdinde madencilerin çok başarılı kurtarma çalışmaları yürüttükleri, bulundukları yerlerde diğer arama-kurtarma ekiplerinin geri plana çektirilerek kurtarma faaliyetlerinin madenciler devredildiği, ancak kurtarma çalışmasında canlı çıkartıldığı sırada AFAD ekiplerinin devreye girerek görüntü alıp sosyal medyada paylaştıkları gözlemlendi.
* Kurtarma çalışmaları sırasında AFAD yetkililerinin yanlış tutum ve davranışları sonuç almada eksiklikler yaşanmasına neden olmuştur. AFAD’ın kontrolsüz-kayıtsız faaliyetleri bazı yerlerde aynı enkazlarda çifte çalışmaya neden oldu.
* Maden kurtarma ekipleri çalışmalarını tamamladıklarında ihtiyaç olan başka il ve ilçelere gitmek istediklerinde ‘talimat gelmeden olmaz’ gerekçesiyle bekletilmekte olup bu durum kurtarma çalışmalarını geciktirmekte ve engellemekte.
* AFAD’ın uyguladığı ‘enkazın en üst tarafından delik delerek kişiye ulaşma’ yöntemi hem daha zor gerçekleşmekte hem de can kaybına neden olmaktadır. Oysa madenciler enkaz içerisinde madencilik yöntemleriyle tahkimatlarla alt katlardan galeri açarak ilerlemekte, hedefe daha hızlı ve zarar vermeden ulaşabiliyorlar. Ancak bu farklı müdahale tarzı nedeniyle AFAD, bazı yerlerde madencilerin arama kurtarma yöntemlerine müdahale etmiş, sonuçta daha fazla yurttaşın kurtarılması mümkün olmadı.