Rusya’nın kamu enerji şirketi Gazprom, martta ‘avroyla değil rubleyle ödeme’ kararını almıştı. Rubleyle ödenmediği taktirde gaz sevkiyatları kesilecekti ve şimdiden birkaç ülkeye kesildi. Bu yöntemin, Batı’nın yaptırımlarına karşı işe yaradığı söyleniyor. Peki, nasıl?
Batı’nın ‘yaptırım kuşatması’ sırasında bir kumar oynanarak bu karar alındı. Ukrayna işgalinin birinci ayında Rusya, ekonomik olarak zor günler geçiriyordu. Yaptırımlardan dolayı ruble düşüyordu ve ülke temerrüde düşmemek için mücadele ediyordu. Tam da bu sırada Putin, “Doğalgazı rubleyle ödeyin” diye karşılık verdi. Bu, bir kumardı çünkü onlarca yıldır uygulanan anlaşmaların bozulması demekti.
Bu ‘kumarın’ ardında Makşim Oreşkin isimli 40 yaşında bir ekonomist yer alıyor. Orekşin, 2016-2020 arasında dört yıl ekonomik kalkınma bakanı olarak görev aldı. Sonrasında da Putin’in ekonomi danışmanlarından biri oldu. Savaş sırasında da Putin’in yanında sivrilen isimlerden biriydi. Oreşkin’in Bloomberg’e dediğine göre plan oldukça iyi ilerliyor.
Bu karar, özellikle savaşın ilk başlarındaki yaptırımlara karşı işe yaradı. Avrupa’nın Rus gazına bağımlılığı kullanılarak enerjiden Rusya’ya 10 milyarca dolar ve avro akarken rublenin değeri yükseliyordu. Çoğu büyük tüketicinin Gazprombank’ta özel hesaplar açma zorunluluğu da dahil olmak üzere yeni şartların imzalaması ve borç vereni yaptırımlardan uzak tutması nedeniyle Avrupa Birliği’ni geri adım atmaya zorladı.
Oreşkin’in arkadaşları
Rusya’nın ABD kontrolündeki para transfer sistemi SWIFT’ten çıkartılmasıyla da Putin ülke içerisindeki otoritesini artırdı. Ülke içerisindeki nüfuzlu insanlar ön plana çıkarıldı ve devlet kontrolü arttı. Öne çıkarılan insanlar da Oreşkin’in teknokrat arkadaşlarından başkası değildi.
Kırım’ın işgal edilmesinde uygulanan yaptırımlarla mücadele etmek için Rusya, enerjiden kazanılan paralarla güçlü bir fon oluşturmuştu. Bu fonlar, ilerisi için de biriktiriliyordu. Fonlar, Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesiyle uygulanan yaptırımlara da karşı kullanıldı ve Rusya, yaptırımlardan bir şekilde sağ çıkmayı başardı. Bu fon da Oreşkin’in bakanlığı dönemindeki icraatlarından biriydi.
Putin yönetiminin ilk yıllarında hükümete danışmanlık yapan ekonomist Sergei Guriev de durumu, “Şu anda yaptırımlarla nasıl başa çıkacaklarını bulmakla meşguller ve bunu oldukça başarılı bir şekilde yapıyorlar ama kazanılan tüm para savaşa gidiyor” diyerek özetliyor.
