Hükümetin dolarizasyonu kırmak adına sarıldığı kur korumalı mevduat (KKM) kapsamında liraya çevrilen para 20 milyar doların biraz üzerinde. Ancak rakamın toplam içindeki payı görece küçük.
KKM’nin TL’deki değer kaybının önüne geçtiğini söylemek de şu aşamada pek mümkün değil.
Geçmiş yıllarda ekonomide büyük tahribat yarattığı gerekçesiyle kaldırılan KKM’ler ilk etapta yurt içi yerleşiklerin döviz mevduatındaki yükselişi bitirmiş gözüküyor.
KKM ile yabancı para (YP) mevduatlarındaki toplam düşüş 21 milyar dolar. Döviz mevduatında rekor aralıkta 238,9 milyar doların aşılmasıyla kırılmıştı.
Merkez Bankası’nın son olarak 11 Mart haftasını içeren verilerine göre bankalardaki toplam mevduat 6 trilyon 125 milyar lira.
Bunun 3 trilyon 457 milyar lirası döviz, 2 trilyon 445 milyar lirası TL.
Mevduat dolarizasyonuysa şu an yüzde 60’ın biraz altında. Oran KKM öncesi yüzde 70’lere kadar ulaşmıştı.
Söz konusu dönemde Türk Lirası mevduatlardaki artışsa 591 milyar lira.
Dolar kuru hareketi
Dolar, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın Merkez Bankası’nı faiz indirimine zorlayarak çıkardığı kur krizi nedeniyle 2021’i hareketli geçirdi.
Yıla 7,40’lı seviyelerden başlayan kur 20 Aralık’ta 18,4’le tarihi zirvesine ulaştı.
Aynı akşam açıklanan KKM sonrası hafta içinde 10,20’li seviyelere çekilme oldu fakat yıl bitmeden tekrar 13’lere dönüldü.
Bir süre ‘stabil‘ seyreden dolar, Rusya Ukrayna gerilimiyle birlikteyse bugün 14,80’in üzerinde hareket ediyor.
Sene başından beri kayıp yüzde 10’a yakın.
Tartışmalar ve maliyet
Kur korumalı mevduatlar özellikle Türkiye’nin hazinesi üzerinde ağır yük yaratacağı gerekçesiyle eleştirilerin odağında. Muhalefet partileri KKM’yi yoksuldan zengine bir servet transferi olarak görüyor.
Ayrıca sistemin ne kadar maliyet yaratacağına ilişkin bir resmi veri de ortada yok. Hazine ve Maliye Bakanlığı, KKM’nin maliyetinin açıklanmasının ülkeye zarar vereceği görüşünde.
Bankacılık kaynakları ilk üç aylık vadeleri dolan KKM’lerin hazineye 12-14 milyar TL maliyet çıkaracağını hesaplıyor.
Bu rakamın çok daha fazla olacağı görüşünde olan ekonomistler de var.